Karla Peijs: NS viel in eigen zwaard

De kiem van alle problemen lag volgens Peijs in het onrealistische bod dat NS had gedaan toen de HSL openbaar werd aanbesteed. Peijs vond achteraf de keuze voor openbaar aanbesteden geen goede, maar maakte wel de nuancering dat daar in de jaren '90 nu eenmaal anders over werd gedacht.

https://twitter.com/OV_Magazine/status/603827034192781313

Peijs werd pas eind 2003 op de hoogte gesteld van problemen bij HSA door een brief van HSA-directeur Nol Döbken. Daarop ging Peijs met NS om tafel zitten, maar veel kon ze niet doen. Enerzijds zou het wijzigen van de aanbesteding waarschijnlijk leiden tot forse juridische consequenties, omdat andere bieders op de lijn dan bezwaar zouden maken. Anderzijds bleef NS ook op de onderliggende cijfers zitten, zodat niet duidelijk werd waar de problemen rond HSA op gebaseerd waren. Ook McKinsey kreeg die cijfers niet.

https://twitter.com/OV_Magazine/status/603828058852872192

Peijs zag in 2003 de noodzaak ook niet om in te grijpen. Er reed immers nog geen trein, dus ze kon moeilijk bedenken waar HSA, 'een kantoortje met een paar mensen', nou zo veel kosten voor maakte. De gedachte om als aandeelhouder met de vuist op tafel te slaan en de onderliggende cijfers op te eisen kwam niet in haar op. Als HSA inderdaad problemen had, moest in eerste instantie NS die maar oplossen. Peijs: "Bij NS trapten ze steeds in hun eigen val, vielen ze in hun eigen zwaard. We hadden de zaak openbaar aanbesteed, dus moesten ze hun problemen ook maar zelf oplossen."

Peijs stapte uiteindelijk wel naar minister Zalm om de HSA-kwestie te bespreken, maar de enige oplossing die ze konden bedenken was een langere ingroeiperiode. Die werd echter al snel afgekapt, omdat het zou neerkomen op ongeoorloofde staatssteun. Ook de adviseurs van NS zagen dat probleem, verklaarde Peijs. Geen hard feelings bij NS dus.

https://twitter.com/OV_Magazine/status/603831858498052097

De houding van NS bevreemdde minister Peijs nogal. Waarom had de vervoerder ook zo'n 'onmogelijk bod' op tafel gelegd, waardoor NS continu op de stoep stond om te heronderhandelen? Ze wilde dat het HSL-project zou lukken, maar had er geen principiële bezwaren tegen dat HSA zou kunnen omvallen. Dat had een verlies betekend van 200 miljoen, maar dan was er daarna gewoon opnieuw aanbesteed, hield ze de commissie voor. Maar volgens Peijs was het in 2003 nog veel te prematuur om daarover te spreken. En dat NS geen openheid van zaken wilde geven, deed de kwestie ook al geen goed.

https://twitter.com/OV_Magazine/status/603834696854806528

Weliswaar was er al in 2001 op het ministerie bekend dat een reistijd van 93 minuten tussen Amsterdam en Brussel niet haalbaar was met treinen die maximaal 220 kilometer per uur zouden rijden. Toch was die zorg, ook onder bewind van Peijs, geen reden om NS op andere gedachten te  brengen. De zorgen werden pas geuit in de dertiende voorgangsrapportage HSL van het ministerie op 26 november 2003. Toen was de aanbesteding al 1,5 jaar bezig. Maar omdat er nog geen trein was besteld, greep het ministerie niet in. Peijs erkende wel dat als NS eerder zou hebben gekozen voor materieel dat 250 kilometer per uur kon, er waarschijnlijk een betere aanbesteding met meer bieders zou zijn geweest. Maar dat was toch vooral een zaak van NS.

https://twitter.com/OV_Magazine/status/603848696850214912

Dat NS herhaaldelijk de vertraging van de treinen weet aan de steeds maar veranderende specificaties van Ertms (volgens Zalm 'amateurisme'), deed Peijs af als onzin. "Je bouwt niet de trein om het kastje, maar je bouwt het kastje in de trein; pas op het allerlaatste moment", zei Peijs tegen de commissie. In april 2007 was op het ministerie al bekend dat ook met een probleemloze oplevering van Ertms HSA niet op tijd zou kunnen rijden. Om de problemen met Ertms het hoofd te bieden, werd er zelfs serieus onderzocht om Belgische of Franse veiligheidssystemen op de HSL te implementeren, maar die bleken niet veilig genoeg. "Bovendien", verklaarde Peijs, "zouden de Fransen dan nooit meer Ertms in hun treinen (Thalys, red.) hebben geïnstalleerd als er een Frans beveiligingssysteem op de HSL zou liggen.

Volgens Peijs was er geen spraken van amateurisme op haar departement rondom de implementatie van Ertms. Wel werd er ronduit slecht over gecommuniceerd, erkende ze.

https://twitter.com/OV_Magazine/status/603851946236186624

De plotselinge omslag van HSA verbaasde Peijs ook. Lang werkte HSA gewoon coöperatief mee om de problemen rondom de infra op te lossen, maar opeens veranderde dat. Peijs kon zich niet anders bedenken dan dat HSA-directeur Nol Döbken was teruggefloten door NS-topman Aad Veenman en alles in het werk te stellen om het proces rond de infra te vertragen, om zo de problemen met het materieel te verdoezelen.

https://twitter.com/OV_Magazine/status/603853755260510209

[embed]https://youtu.be/Ymw6wa1m-sw[/embed]