Regionale toeristenkaart floreert

Een nationale ov-toeristenpas, een kaart voor een vast bedrag waarmee toeristen gemakkelijk door heel Nederland kunnen reizen. Dat vroeg een Kamermeerderheid begin april aan minister Kamp tijdens een debat over de ‘gastvrijheidseconomie’. Nieuw is het onderwerp niet. In het werkprogramma van het Nationaal Openbaar Vervoer Beraad (NOVB) voor 2015 staan twee projecten die betrekking hebben op ‘een aantrekkelijk aanbod voor toeristen’. Maar de Kamer vindt dat het te langzaam gaat. VVD-er Erik Ziengs in het FD: “Kamp gaat over de gastvrijheidseconomie, dus moet hij bij Mansveld de druk opvoeren zodat het ook echt gebeurt.”

Die ene nationale toeristenkaart is er nog niet, maar er is wel een groeiend aanbod van regionale ov-toeristenproducten (zie kader). Zuid-Limburg presenteerde bijvoorbeeld vorig jaar de OV-ToerPas. Initiatiefnemer was de gemeente Gulpen-Wittem, die met de kaart vooral hoopt het autoverkeer op de kleine weggetjes van het Heuvelland te beperken. De kaart (9,95 euro), die goed loopt volgens de gemeente, biedt gratis reizen in de daluren op de bussen van Veolia.

Bij deze kaart is één vervoerder betrokken. Dat maakte het vaststellen van de prijs relatief eenvoudig. Marketingmanager Roland Becx van Veolia: “We weten natuurlijk veel van het reisgedrag in Zuid-Limburg en we hoefden alleen maar te overleggen met onszelf.” Treinvervoer (ook Veolia, nog wel) zit er niet in. Becx: “Als je dat wilt, praat je over een heel andere prijssetting. Een kaart met treinvervoer zou rond de 20 euro moeten kosten.”

Rotterdam-Den Haag
In de regio Rotterdam-Den Haag worden vooral de dagkaarten van HTM en de RET onder de aandacht van toeristen gebracht. Zo is er sinds dit voorjaar een 3 Day The Hague Travelcard, mét bijgeleverde toeristische informatie, die toegang geeft tot de trams van HTM en de bussen van HTMbuzz, waardoor bijvoorbeeld het strand in Kijkduin maar ook toeristentrekker Delft bereikbaar zijn.

Over uitbreiding wordt gesproken, vertelt Ingrid de Bruijn, strategisch adviseur openbaar vervoer van Metropoolregio Rotterdam Den Haag: “We kijken nu naar een ov-kaart van 1, 2, of 3 dagen voor de hele regio Rotterdam-Den Haag. Ook praten we met Arriva en de provincie Zuid-Holland om bijvoorbeeld de streeklijn naar de Keukenhof erbij te krijgen. Met de Aqualiner, waarmee je naar Kinderdijk kunt, heb je dan een kaart die je goed kunt vermarkten.” Het opnemen van spoorverbindingen in een dergelijke kaart bleek een stap te ver. Mobycon onderzocht een aantal varianten, maar de optie met NS kwam uit op een ‘enorm hoog tarief’.

Amsterdam
Amsterdam, de plek met de meeste aantrekkingskracht op buitenlandse toeristen, heeft behalve GVB-dagkaarten, twee relatief nieuwe producten: het Amsterdam Travel Ticket (ATT) en het Amsterdam & Region Day Ticket (ARDT).

Bij de laatste kaart zijn drie vervoerders betrokken: GVB, EBS en Connexxion. Dit jaar zelfs vier, omdat in de zes weken dat de Keukenhof open was, de kaart ook toegang bood tot buslijn 858 van Arriva. Peter de Winter, coördinator openbaar vervoer bij de stadsregio vertelt dat de kaart op initiatief van de stadsregio is ontwikkeld door de drie concessiehouders en Amsterdam Marketing. “De kaart moest geldig zijn in de hele regio. De prijs mocht niet te hoog zijn, maar ook niet zo laag dat het ticket de GVB-dagkaart zou kannibaliseren.” Het werd 13,50 euro.

De opbrengsten per ticket worden voor 50 procent verdeeld op basis van de check-ins per vervoerder en voor 50 procent op basis van de reizigerskilometers. Als een toerist op het traject van Amsterdam CS naar de Zaanse Schans met GVB en Connexxion reist, worden de opbrengsten verdeeld tussen deze twee partijen. De Winter: “Het kan gebeuren dat een vervoerder soms iets te weinig krijgt op een verbinding. Maar dan houd ik ze voor: de totale koek wordt groter, dus uiteindelijk word je er beter van.”

De kaart, geleverd met een plattegrond van de regio, is na een stroeve start in 2014, een succes. “Het groeit alleen maar”, zegt De Winter. In 2015 verwachten we een omzet van 1,5 miljoen euro, ongeveer 110.000 kaarten.”

Het Amsterdam Travel Ticket, een gezamenlijk initiatief van NS en GVB, is vooral gericht op toeristen die op Schiphol aankomen en in Amsterdam verblijven. De kaart biedt een treinretour (Schiphol–station in Amsterdam) en onbeperkt vervoer op alle trams, bussen, nachtbussen en metro’s van GVB. Sinds december is er een eendaagse en een tweedaagse variant, sinds februari een driedaags ticket (15, 20 en 25 euro). De kaart is uitgevoerd als zogenaamde z-card: aan de eenmalige chipkaart (CT-kaart) hangt een uitvouwbare plattegrond. Ook deze kaart loopt goed. Na een paar maanden waren er al 30.000 verkocht. Vooral de driedaagse variant is in trek.

NS heeft verder het Eindhoven Airport Ticket, dat is een retour voor vervoer naar station Eindhoven inclusief shuttlebus (van Hermes) naar Eindhoven Airport.

Nationale kaart
Voor NS zijn vooral de ervaringen met het ATT belangrijk voor verdere stappen richting de toeristenmarkt. Woordvoerder Eric Trinthamer: “Op basis van de ervaringen bekijken we of en hoe we het ticket verder gaan uitrollen.”

Wat het precies wordt, is de vraag. Maar één pas die toegang geeft tot al het openbaar vervoer, wat de Kamerleden willen, is niet waarschijnlijk. Trinthamer: “Een ov-brede dagkaart zal relatief duur zijn, terwijl het gebruik ervan zich waarschijnlijk zal beperken tot de directe omgeving van de bezochte stad. Wij twijfelen of dit de juiste oplossing is, omdat de toerist niet door heel Nederland reist, maar veelal specifieke bestemmingen bezoekt. Hiervoor is een eenmalige chipkaart veruit voordeliger.”

Ook Ingrid de Bruijn van Metropoolregio Rotterdam Den Haag is kritisch. “Ik denk dat je het beter per regio kunt regelen. Mijn motto is dat je een boodschap moet hebben die helder in de Lonely Planets kan staan. Dat kan ook met een regionale kaart. Ik zie vooralsnog meer in een regionaal product op een CT-kaartje dan een landelijke toeristenkaart.”

Schietschijfmodel
Peter de Winter van de Stadsregio Amsterdam vindt dat een landelijke toeristenkaart mogelijk is. “Zo groot is Nederland niet.” Maar hij weet ook dat naarmate er meer vervoerders bij betrokken zijn, het steeds complexer wordt. Op korte termijn ziet hij het meest in een verdere regionale uitbreiding van toeristenkaarten. “Wij werken met een schietschijfmodel, zegt hij en tekent een schietschijf met een kleine cirkel in het midden. “Dat is de GVB-dagkaart.” De cirkel daaromheen is Amsterdam Travel Ticket van NS en GVB, gevolgd door de cirkel van ARDT. De Winter: “Daaromheen zou je een kaart met een nog groter gebied kunnen positioneren. We zijn in gesprek met de NS. Wij denken bijvoorbeeld aan uitbreiding richting Flevoland, Bataviastad. Daar kom je het snelst met de trein.” De stadsregio Amsterdam wil graag proefregio worden voor de verdere ontwikkeling van een toeristenkaart. Dat heeft de regio laten weten aan het NOVB.

Ook Brabant wil proefregio worden. Gerben Steenhof, cluster mobiliteit van de provincie Brabant: “We zijn in gesprek met vervoerbedrijven Arriva, Hermes en NS om een pilot te starten. We willen voortbouwen op de ervaringen met het Eindhoven Airport Ticket.”

Het NOVB gaat volgens het werkprogramma 2015 verder met de ontwikkeling van een aantrekkelijk product voor toeristen. Het doel is niet een nationale pas, maar ‘een besluit over nut en noodzaak van het ontwikkelen van een product voor toeristen in andere steden dan Amsterdam’. Voorzitter Eric Janse de Jonge: “Op korte termijn is invoering van één landelijk kaart voor toeristen nog niet aan de orde. Wel een aanpak gebaseerd op ervaringen in Amsterdam. We gaan de resultaten van de testen dit najaar evalueren en dan doorpakken.”

NS werkt aan een vervolg op het ATT, meldt woordvoerder Eric Trinthamer. “NS heeft samen met Arriva, EBS, GVB en HTM een voorstel uitgewerkt. Dat wordt nu eerst met de andere vervoerders binnen Nederland besproken en daarna in het NOVB.” Met HTM en Arriva erbij klinkt dat als een uitbreiding die over de grenzen van de Amsterdamse regio heen gaat. Die interpretatie gaat te ver, zegt Trinthamer. “We gaan dit uitwerken met vervoerders en de VVV’s. Meer kan ik er nog niet over vertellen.”

Kortom, een nationale toeristenpas laat nog wel even op zich wachten, maar meer op de toerist toegesneden producten komen er wel. En dat is niet zo gek. Nederland is in trek bij een groeiend aantal buitenlandse toeristen. In 2014 ontving Nederland 14 miljoen bezoekers, voor 2020 is de prognose 16 miljoen toeristen. Voor bijna een derde van de bezoekers is het openbaar vervoer het belangrijkste vervoermiddel.

Chinezen in Giethoorn
Als voorbeeld van hoe interessant toeristen zijn voor vervoerbedrijven, worden vaak de Chinese toeristen genoemd die naar Giethoorn komen. Connexxion bedient deze doelgroep met een speciale 24-uurskaart en in het mandarijn opgestelde reisinformatie. Dat werkt zo goed dat buslijn 70 (Steenwijk–Giethoorn–Zwolle) regelmatig versterkingsritten moet rijden, zegt woordvoerder Hendri Beltman van Connexxion. Dat gebeurt vooral in het weekeinde als er bij het station in Steenwijk soms hele hordes Chinezen staan. Maar ook op doordeweekse dagen in de avonduren rijden we soms extra. De bus rijdt tot half zeven ’s avonds, maar als de chauffeurs dan nog Chinese toeristen zien staan, maken ze vaak nog een extra rondje. Daar profiteren de inwoners natuurlijk ook van. We hebben de provincie voorgesteld langer door te rijden. Dat is ook goed voor de horeca.”