Nieuwe diensten laten het op details liggen

Zoals met elke nieuwe concessie, zijn er opstartproblemen. Met name Arriva in Limburg kwam vorige week veel in het nieuws, doordat treinen niet of te laat reden. De reden: personeel moest wennen aan de nieuwe dienstregeling. De impact was extra hoog, doordat Arriva de eerste dag van de nieuwe dienstregeling het ov gratis had gemaakt. Ook NS had op de R-net-lijn tussen Gouda en Alphen aan den Rijn te kampen met capaciteitstekort en klachten over onduidelijke of afwezige reisinformatie.

Knullige omroep
Tijd om de proef zelf op de som te nemen, al blijft het een momentopname. Op een vroege zondagmorgen is er in Gouda van capaciteitsgebrek geen sprake. De beloofde twee rijtuigen die in de NS-app staan, blijken er zelfs vier te zijn. En die gaan allemaal mee. De eerste indruk van de rijtuigen is goed. De zitplaatsen zijn ruim en goed gestoffeerd. Het is zelfs even goed kijken of de tweedeklas geen eersteklas is. De loungehoekjes zijn een welkome afwisseling tussen de gewone zitplaatsen.

Maar er is ook het nodige aan te merken. Zo staan alle reisinformatieschermen op blanco en werkt de wifi niet. De usb-aansluitingen geven zo'n halve seconde stroom en vallen dan uit. De omroep is ronduit knullig. De teksten zijn door een text-to-speech-generator gehaald en dat is te merken. 'Waddinxveen Noord' lijkt bijna achterstevoren uitgesproken en de eindbestemming wordt consequent omgeroepen als 'Alphen Ad Rijn'. Degene die de omroep invoerde, nam niet eens de moeite om Alphen aan den Rijn voluit te schrijven. Bovendien lijkt het ook niet gecheckt. Dit zou toch iemand moeten opvallen, zou je denken.

De loop van de FLIRT's is prima, ook op de slappe veengrond. Maar het sissende geluid dat her en der door de trein te horen is, maakt het reizen ronduit irritant. Verder geeft ook het display aan de buitenkant met de tekst 'niet op de trein' stof tot nadenken. Wat had hier moeten staan?

https://twitter.com/vincent313/status/810400138489430016

Nog geen nieuwe bussen
We gaan verder naar de provincie Utrecht om te kijken hoe Syntus het doet. Niet al te best, als we de berichten mogen geloven. Rover stelde zelfs dat de implementatie van een concessie nog nooit op erg was geweest. De reisinformatie zou niet kloppen; de chauffeurs zouden de weg niet weten. Een en ander zal ongetwijfeld te maken hebben met de extreem korte implementatietijd die Syntus had, omdat de rechter pas enkele weken voor de start van de concessie de bezwaren van Connexxion van tafel veegde.

Op het busstation van Driebergen-Zeist (dat om een of andere reden op het ene informatiepaneel wel en het andere niet wordt afgekort) wachten we op lijn 50 naar Utrecht. Een knopje op het paneel dat de bussen aankondigt, blijkt voor blinden te zijn, want het hele paneel wordt hardop voorgelezen. Bij het knopje ontbreekt de uitleg (zowel in gewoon schrift als in braille), waardoor het geluid als een verrassing komt.

https://twitter.com/vincent313/status/810423211829694464

Lijn 50 komt gelukkig binnen enkele minuten, want de lijn is frequent. De nieuwe bussen die Syntus heeft besteld, zijn nog niet op de lijn te vinden, omdat Setra ze niet op tijd kon leveren. Daarom moeten we het doen met Gelderse afdankertjes zonder reisinformatiepanelen in de bus, wifi en usb-aansluitingen. De buschauffeur weet feilloos de weg, maar dat heeft ongetwijfeld te maken met het feit dat lijn 50 niet is veranderd. Op Utrecht Centraal treffen we op het busstation toch nog een Setra. Een korte blik naar binnen belooft veel goeds.

Zoeken naar de knoppen
Wij zakken af naar het zuiden om in Eindhoven voor het eerst de elektrische bussen van Hermes in actieve dienst uit te proberen. De Connexxion-dochter is ambitieus van start gegaan met 43 zero-emissiebussen in de Lichtstad; de grootste vloot van heel Europa. Helaas zijn hier ook opstartproblemen, zoals Hermes van tevoren al had gewaarschuwd, onder andere door bussen met lege accu's.

De drie elektrische bussen die wij nemen (van Eindhoven Station naar Strijp-S, van Strijp-S naar Eindhoven Airport en daar de bus terug naar het station) doen het probleemloos. Ze zijn stil en comfortabel; wifi en usb-aansluitingen werken. Wel is de eerste bus aan de koude kant ('Sorry, hij komt net van de remise!') en heeft de chauffeur nogal moeite om de juiste knoppen voor kachel en verlichting te vinden. Hij is duidelijk nog wat onwennig. De reisinformatie wordt onder meer afgewisseld met camerabeelden vanaf de neus van de bus.

https://twitter.com/vincent313/status/810456926316298240

Druk (want gratis) ov
Nog verder naar het zuiden, in Limburg, heeft Arriva het sinds 11 december voor het zeggen. De grote concessie (waarde: 1,5 miljard euro) kent zowel bussen als treinen. Arriva kreeg Limburg in handen, nadat NS-dochter Abellio werd uitgesloten vanwege bedrijfsspionage. Een bezwaar van Veolia mocht niet meer baten. Sinds vorige week zondag is het ook gedaan met Veolia als ov-merknaam.

Arriva en Limburg gooiden het lijnennet in de provincie danig op de schop. Veel buslijnen werden rechtgetrokken; in de dunbevolkte gebieden rest een flexnet. Voor de treindiensten werden Flirt's van Stadler besteld. Ze hebben, net als de bussen, een opvallende verschijning met elementen van de Limburgse vlag. Alleen op de Maaslijn rijden nog de oude GTW-stellen van Veolia. De naam is overgeplakt met Arriva-stickers. Deze treinstellen verdwijnen zodra de Maaslijn is geëlektrificeerd.

Op station Maastricht komen drie spoorvervoerders samen: NS, Arriva en NMBS. Helaas komt dat de gebruiksvriendelijkheid niet ten goede. Weliswaar is er één OV Servicewinkel voor alle vervoerders, maar er zijn twee soorten incheckpalen (voor NS en Arriva) en drie kaartautomaten op het perron te vinden. Duidelijk is anders.

De trein naar Heerlen zit aardig vol, want ook deze zondag rijdt Arriva voor nop. Veel reizigers maken er gebruik van. Officieel moet je een (kosteloos) kaartje hebben, maar daar vraagt niemand naar. De wifi is gammel, net als de automatische omroep. Ook Arriva koos voor een text-to-speech-generator (die Maastricht aankondigt, terwijl we net station Maastricht verlaten).

https://twitter.com/vincent313/status/810499720229617664

Ook de wifi hapert en geeft - wanneer hij wel werkt - grappig genoeg als locatie Amersfoort Bokkeduinen door, het servicebedrijf van Nedtrain waar de treinen de afgelopen weken gewacht hebben op actieve dienst. De reisinformatie is aanwezig en ook de stroomaansluitingen doen het. Opvallend is wel dat de s-nummers, die de treindiensten hebben gekregen, nergens in de reisinformatie terug zijn te vinden.

Een van de mooiste lijnen van Nederland
Op het fraaie busstation van Heerlen pakken we lijn 55 over Ubachsberg en Eyserheide naar Gulpen. Landschappelijk ongetwijfeld een van de mooiste buslijnen van Nederland. Dwars door het Heuvelland wordt je getrakteerd op on-Nederlandse vergezichten op de Limburgse beekdalen. De rit in de nieuwe VDL-bus doet denken aan een Zwitserse Postbus die zich door kleine dorpjes wringt. De vraag dringt zich dan ook op of een 12-meter voertuig voor dit relatief rustige lijntje wel geschikt is. Natuurlijk is een zondagavond niet representatief, maar waar de dikke lijnen (over)vol zitten is het hier rustig en de bus past maar net door de smalle straten.

In tegenstelling tot de Limburgliners die op de dikke lijnen rijden, heeft deze bus geen stroomaansluiting. Wel jashaakjes, maar die belemmeren weer een groot deel van het zicht. Ook hier is de reisinformatie nog niet op orde.

https://twitter.com/vincent313/status/810506316804476928

Gestrand
Onze overstap in Gulpen halen we maar net, maar we stranden toch. De bus zit te vol. Er kan niemand meer bij. Het gratis reizen wreekt zich. Een aantal versterkingsritten zou handig zijn geweest. Wellicht waren ze er wel, maar de buschauffeur laat de deuren dicht en weigert ons te informeren. Ook het display op het busstation is blanco. We besluiten er maar het beste van te maken en wat in Gulpen te gaan eten. We mogen van geluk spreken dat we geen haast hebben.

Later op de avond brengt een Limburliner ons naar Maastricht. De bus is warm en comfortabel, in tegenstelling tot het busstation van Gulpen waar de wachtruimte na 19.00 uur gesloten is. De wifi werkt, de usb-aansluitingen ook. Maar ook hier zijn de infopanelen weer in de war. Bovendien is de aansluiting op de Intercity naar het noorden wel erg krap. Met een paar minuten vertraging is onze overstaptijd 90 seconden. We redden het net.

https://twitter.com/vincent313/status/810564397588500485

Conclusie
Het blijft een steekproef, maar we kunnen voorzichtig concluderen dat de nieuwe concessies functioneren, ondanks veel onbenullige slordigheidjes. Die zijn met twee keer nadenken of een keer checken makkelijk op te lossen. Vervoerders steken enorm veel energie in tenders om hun klanten, de overheden, over de streep te trekken. Maar denken vanuit de echte klant, de reiziger, staat duidelijk op de tweede plaats. Vervoerders en overheden, dit kan beter!