'Subsidie nachttrein verstoort de markt'

donderdag 10 oktober 2019
timer 3 min

Het ministerie van IenW maakte op 10 oktober bekend de ÖBB NightJet op het traject Amsterdam – Wenen met 6,7 miljoen euro te subsidiëren, zodat de nachttrein tussen 2021 en 2024 kan rijden. Commerciële vervoerders vragen zich af of dit juridisch wel toelaatbaar is, IenW wijst op het belang om snel te gaan rijden.

Flixbus stuurde op 9 oktober een brief aan de Tweede Kamer, waarin ze schrijft dat de Nederlandse subsidie volgens wet- en regelgeving niet is toegestaan. Volgens de van oorsprong Duitse vervoerder is de verbinding tussen Wenen en Amsterdam juridisch gezien een open access-trein, die niet onder een concessie valt.

En daarom mag de exploitatie op dit traject volgens de vervoerder niet op deze wijze door de overheid gesubsidieerd worden. De ÖBB NightJet zou concurreren met twee grensoverschrijdende Flixbus-lijnen op het traject Amsterdam – München en Amsterdam – Wenen, die geen subsidie ontvangen.

Meer potentiële interesse
Flixbus schrijft dat meerdere Europese spoorvervoerders interesse kunnen hebben in het aanbieden van internationale treindiensten, waaronder Flixbus zelf. Het ministerie had alle operators gelijke kansen moeten bieden om hun interesse kenbaar te maken. In het geval een subsidie gewenst is, hadden alle vervoerders hier op kunnen reageren.

Zo denkt Transdev, dat onder meer een internationale nachttrein rijdt op het traject Stockholm - Berlijn, er ook over. In een reactie laat het bedrijf weten: “Het was mooi geweest als alle partijen de kans hadden gehad om op deze lijn te bieden.” Of Transdev zelf ook had willen bieden, laat de vervoerder in het midden: “Iedereen moet de kans hebben mee te doen: we gaan onderzoeken of dit wel mag.”

Marktonderzoek
Het ministerie van IenW laat weten dat staatssecretaris Van Veldhoven marktonderzoek heeft laten doen waaruit bleek dat andere vervoerders geen vergelijkbare treindienst kunnen bieden voor 2023. Een woordvoerder zegt met deze aanpak op korte termijn de reiziger alvast te willen faciliteren, en NS in staat is op korte termijn een terugkeer van de nachttrein te faciliteren. Het doortrekken van de bestaande ÖBB-nachttreinverbinding op Nederlands grondgebied, zal dan ook onder de huidige NS-concessie op het Hoofdrailnet vallen.

NS-woordvoerder Hessel Koster stelt tevreden vast: “Blijkbaar vond de staatssecretaris een nachttrein zó belangrijk, dat ze meteen tot actie wil overgaan”. Parallel aan dit traject, wil het ministerie wel met geïnteresseerde vervoerders verkennen of en hoe zij internationaal treinverkeer van en naar Nederland kunnen aanbieden, om zo ook op de langere termijn nachttreindiensten aan te kunnen bieden van en naar Nederland.

Lees ook: NS verlangt Rijksbijdrage voor nachttrein

Geliberaliseerde markt
Sinds de invoering van het Derde Spoorwegpakket in 2007 is de markt voor internationaal spoorvervoer geliberaliseerd. Hierin staat: “Het nationaal beleid […] is gebaseerd op zo min mogelijke overheidsbemoeienis met het internationale personenvervoer, dit wordt hoofdzakelijk beschouwd als een commerciële aangelegenheid.” Dit pakket werd in 2019 opgevolgd door het Vierde Spoorwegpakket, dat beoogt ook voor binnenlands vervoer de markt voor concurrentie te openen.

Lees ook: ‘Vierde pakket maakt spoor effectiever’

Onderzoek van KiM
In het rapport ‘Slapend Onderweg - potentieel van de internationale nachttrein van en naar Nederland’, schrijft het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid dat nachttreinen vaker gesubsidieerd worden, maar dan uitsluitend voor binnenlands vervoer in het kader van een openbaredienstverplichting onder EU-regelgeving. De Oostenrijkse staat verstrekt subsidie voor binnenlandse diensten aan ÖBB of aan internationale diensten met een binnenlandse functie.

Lees ook: Acht steden met potentieel voor nachttrein

Het marktordeningsprincipe van de internationale spoormarkt betekent, zo schrijft het KiM: “Vrije toetreding voor iedere vervoerder die dat wil (onder voorwaarden). Exploitatiesubsidie aan één specifieke vervoerder past hier niet in en lijkt niet compatibel met regelgeving op het gebied van mededinging en staatssteun”.

Snälltåget is geen plaats, maar het Zweedse woord voor sneltrein ...

"Het doortrekken van de bestaande ÖBB-nachttreinverbinding op Nederlands grondgebied, zal dan ook onder de huidige NS-concessie op het Hoofdrailnet vallen."
Dat is een vreemde bewering aangezien:
- de huidige NS-concessie een concessie voor binnenlands vervoer op het HRN is
- met de ÖBB-nachttrein zeer waarschijnlijk geen reizen binnen Nederland mogelijk zullen zijn.
- voor internationaal vervoer geen concessie nodig is

PS: "Flixbus" is niet vrouwelijk.

Beste Rian,

Dat klopt, maar het is toch echt wat I&W ons schriftelijk heeft laten weten. En waar Flixbus het dus ook niet mee eens is...

Als je het neoliberale geloof aanhangt is een subsidie wellicht een marktverstoring. Maar als je je gezonde verstand gebruikt is een subsidie een goed idee om iets van de grond te krijgen. Al die zelfbenoemde concurrenten schreeuwen wel moord en brand, maar krijgen zelf ook niets voor elkaar.

Ik denk dat "Den Haag" hier "concessie" met "toegangsovereenkomst" verward heeft. De trein zal vast niet onder de HRN-concessie vallen, net zoals de ICE en de Thalys daar ook niet onder vallen en de Benelux er alleen voor het binnenlandse deel onder valt.
Als de NJ Amsterdam-Wien in de HRN-concessie komt, zal daar een fundamentele discussie aan vooraf moeten gaan (doel en zin van de concessie).
Dat neemt niet weg dat er bij subsidie een goed verhaal moet komen: waarom wordt deze subsidie onderhands aan NS/ÖBB verstrekt? Voor een dergelijk bedrag wordt normaalgesproken een aanbesteding gehouden.

Reactie toevoegen

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Lazy-loading is enabled for both <img> and <iframe> tags. If you want certain elements skip lazy-loading, add no-b-lazy class name.

Meer artikelen met dit thema

Vlak de internationale bus niet uit

14 nov 2023

Vaak noemen we de internationale trein als alternatief voor het vliegtuig op korte afstanden. Maar de…

Lees verder »

Lokaal ov, een lokale zaak?

10 okt 2023

We hebben het steeds minder over ov en ov-concessies en vaker over publieke mobiliteit en publieke…

Lees verder »
descriptionArtikel

Frankrijk overweegt onbeperkt ov-reizen tegen vast maandelijks tarief

5 sep 2023

In navolging van het succesvolle Duitse model overweegt Frankrijk de invoering van een maandelijks ov-…

Lees verder »
flash_onNieuws

De Lijn rijdt nieuwe trams in Antwerpen

30 jan 2023

De Vlaamse vervoerder De Lijn is per maandag 30 januari gestart met de exploitatie van negen nieuwe trams,…

Lees verder »
flash_onNieuws

Lelylijn opgenomen in transportnetwerk EU

5 dec 2022

De Lelylijn is opgenomen in het trans-Europese transportnetwerk TEN-T van de Europese Unie. Europa onderkent…

Lees verder »
person_outlineBlog

Twee lessen over veiligheid

29 nov 2022

Onlangs was ik met een internationale groep collega-tramexperts te gast bij de gemeente Clichy-sous-Bois, een…

Lees verder »

‘Lopen belangrijk voor het openbaar vervoer’

22 nov 2022

Hoewel er veel aandacht is voor de veiligheid van voetgangers, is er over de beloopbaarheid van haltes en…

Lees verder »

Tribus bouwt verder in Duitsland

9 nov 2022

Busombouwer Tribus is in 24 jaar tijd opgeklommen tot een gevestigde naam in het Nederlands kleinschalig…

Lees verder »