Zuidasdok Amsterdam nu al in problemen

Het consortium ZuidPlus van Heijmans, Fluor en Hochtief won in januari 2017 de aanbesteding van het Zuidasdok. Het onder de grond brengen van de A10 en de vernieuwing van station Amsterdam Zuid blijkt ‘complexer en risicovoller dan was voorzien’, schrijft ZuidPlus in de laatste halfjaarlijkse rapportage. Het project bevindt zich nog in de 'herijkingsfase' waarna de uitvoeringsplanning deze zomer definitief moet worden vastgesteld door de opdrachtgevers: Rijkswaterstaat, provincie Noord-Holland, Vervoerregio Amsterdam en gemeente Amsterdam.

Onbeheersbaar
Of het deze zomer echt tot een definitief contract komt, is onzeker. ZuidPlus waarschuwt dat de uitvoering van het project ‘onbeheersbaar’ wordt. “ZuidPlus heeft veel kwaliteit aangeboden in haar ontwerp en in de beperking van hinder voor de reiziger en de omgeving. De gekozen uitvoering is daarmee complex. De planning kent veel afhankelijkheden, waardoor vertraging op het ene onderdeel direct gevolgen heeft voor andere onderdelen.”

De contracteisen bevatten soms onduidelijkheden, omissies of tegenstrijdigheden, stelt ZuidPlus. De werkelijke situatie wijkt soms af van de informatie die de opdrachtgevers hebben verstrekt. Zo stuit het consortium op bodemverontreiniging, op een andere bodemgesteldheid dan was verwacht, een slechtere conditie van kunstwerken en op onverwachte kabels en leidingen.

Partnerschap onder druk
In de periode direct na de gunning van het contract had het consortium ZuidPlus een ‘vertraagde opbouw van de organisatie'. De aannemers moesten tijdens het voorontwerp knelpunten oplossen om te voldoen aan de contractuele eisen. Daarnaast hadden de aannemers meer tijd nodig voor de eerste klussen dan gepland.

Liep de samenwerking in 2017 nog goed tussen de drie partijen in ZuidPlus, in 2018 kwam het partnerschap onder druk te staan door allerlei tegenvallers en de schaarste in de markt van gespecialiseerd personeel en materieel.

Planning loopt uit
ZuidPlus benoemt een aantal risico’s waardoor de planning uitloopt en de kostenoverschrijdingen oplopen. Zo lukt het niet altijd om grond op tijd te verwerven waardoor de bouw niet kan starten.

Vervoerprognoses vallen hoger uit dan waar in het project vanuit was gegaan. Het aantal treinreizigers op station Zuid steeg tussen 2016 en 2017 met 20 procent. Mogelijk moet ZuidPlus aanvullende maatregelen treffen om de capaciteit te vergroten. Daar voorziet het projectbudget niet in.

De richtlijn bouw- en sloopveiligheid die binnenkort ingaat, vereist dat aannemers bouwveiligheidszones in acht nemen bij bouw- en sloopwerkzaamheden. Dat heeft gevolgen voor de bouwlogistiek en dus de planning.

Nauwelijks capaciteit railbeveiliging
De gemeente Amsterdam wil een hulpwarmtecentrale bouwen in de Sporendriehoek, een werkterrein voor het Zuidasdok. Inmiddels heeft het consortium een deel van de logistieke hub verplaatst naar een ander werkterrein.

En dan zijn er óók bij het Zuidasdok problemen met de railbeveiliging. Alstom moet wijzigingen aanbrengen in het nieuwe beveiligingssysteem van de metro. Daarnaast is het contracteren van aanpassingen in het bestaande beveiligingssysteem lastig omdat er nauwelijks capaciteit is. "Er zijn maar 1 of 2 marktpartijen bereid om het werk uit te voeren."

En ook een hand in eigen boezem: ZuidPlus meldt dat het kwaliteitsmanagementsysteem niet op orde is en geeft daar nu prioriteit aan.

Rekening loopt op
Eind 2018 vroeg het consortium de opdrachtgevers om gezamenlijk maatregelen te verkennen die gericht zijn op het 'ontvlechten van de planning en het beheersbaarder maken van de uitvoeringsfase'. Daardoor neemt de totale doorlooptijd van het project toe en wordt de einddatum van 2028 niet gehaald. Zover zijn de opdrachtgevers nog niet. Staatssecretaris Van Veldhoven houdt ZuidPlus aan de voorwaarde dat overschrijdingen moeten worden opgevangen door bezuinigingen. Omdat opdrachtgever en opdrachtnemer tot elkaar veroordeeld zijn, zal er ongetwijfeld een compromis uit de bus komen met als resultaat: een latere oplevering van het Zuidasdok, tegen hogere kosten. De rekening is al met een kleine 100 miljoen opgelopen tot 1,71 miljard euro.