Computer says yes

Een paar jaar geleden zag ik een documentaire over de aanleg van een netwerk van hogesnelheidslijnen in China. Het enthousiasme en de betrokkenheid van de Chinese projectmanager spatte van het scherm. Beeldend sprak hij over de spoorlijn als een ijzeren rivier die steden verbindt en mensen nader tot elkaar brengt.

Deze visionaire benadering mis ik nog wel eens in Nederland. Hier gaat innovatie vaak over het aan de man brengen van nieuwe technische snufjes. Of over grote systeemveranderingen met de belofte dat dan alles goed komt. Dat het ov dan beter, sneller, nieuwer, schoner zal zijn.

De praktijk wijst echter uit dat dit vaak helemaal niet zo is. Grote projecten lopen niet zoals verwacht, nieuwe technologieën blijken in de praktijk niet optimaal te functioneren. Teleurstelling volgt, negatieve media-aandacht voedt de klaagzang over het ov. Net zoals openbaar vervoer niet gaat over treinen en bussen maar over mensen, gaat ook innovatie over mensen. Hoe kun je het beter en gemakkelijker maken? Werkelijke innovatie komt pas van de grond als we gaan handelen vanuit onze eigen verwondering. Niet met een vakspecialistische maar met een menselijke bril kijken naar wat er gebeurt. Dan zie je het meteen.

In Amsterdam zag een betrokken manager van de stadsregio het. Waarom kan ik mijn weg niet vinden op een groot ov-knooppunt als Amsterdam Centraal? Het begon met verwondering, die hij omzette in actie. Hij nam bestuurders mee op pad en liet ze met een opdracht hun weg vinden. Ze verdwaalden hopeloos. De kiem was gelegd voor een verbeterproject. En na twee jaar ploeteren, het overwinnen van obstakels en tegenwerking van diverse partijen, volgde het resultaat. De bewegwijzering op Amsterdam Centraal is flink verbeterd. Dat is werkelijke innovatie: je tanden zetten in een concreet probleem, doorzetten en het oplossen.

Laten we samen alsjeblieft de verwondering over het ‘omchecken’ bij treinreizen aanpakken. Het is toch niet uit te leggen dat je, als je een treinreis maakt met meerdere vervoerders, bij een overstap moet nadenken bij welk paaltje je incheckt, hoe je omcheckt en waar je uitcheckt. Dat zijn geen natuurlijke en logische handelingen. Ga maar eens kijken op stations waar dit speelt. Mensen die niet dagelijks met het ov reizen snappen dit niet. Dat in- en uitchecken bij een en dezelfde paal mogelijk is, onafhankelijk van het treinbedrijf waarmee je reist, bewijzen Arriva en Hermes op het traject Arnhem–Doetinchem, daartoe aangespoord door de provincie Gelderland en de Stadsregio Arnhem Nijmegen. Als het daar kan, moet het elders ook kunnen.

Natuurlijk zijn er een hoop technische en commerciële hobbels te nemen. En wellicht is er ook weerstand, zoals in de Britse serie 'Little Britain': "Computer says noooo…". Daar moeten we ons niet bij neerleggen. Laat de computer alsjeblieft zo snel mogelijk zeggen: “Yes sir, can and will do!”

Met durf, daadkracht en doorzettingsvermogen gaat het ons lukken.

Wilko Mol is columnist bij OV-Magazine en directeur/eigenaar van adviesbureau inno-V