De blauwe ogen van NS

In februari stuurde NS onder meer mij een brief met de mededeling dat ik vaak gebruik maak van het traject Utrecht–Amersfoort en dat het er nog wel eens druk zou kunnen zijn. Verrek, dat klopt nog ook. Van dat traject althans, met de drukte valt het wel mee. Ik bleek niet de enige te zijn. Navraag in mijn netwerk leerde dat meer mensen dezelfde brief hadden gekregen. En allemaal reden ze regelmatig (een deel van) het traject.

https://twitter.com/vincent313/status/705333174142947333?lang=nl

Bij NS ging ik na hoe het kon dat ze dit van reizigers wisten. En ondanks dat het vervoerbedrijf me op het hart drukte dat het niet van reizigers kon herleiden wie waar wanneer was geweest, schrok ik van het ongekende detailniveau van de data die NS kennelijk verzamelt. Leest u mee? Per maand kan NS van haar klanten inzage krijgen in:

• het aantal ritten, ingedeeld naar klasse
• de totale reisopbrengst (weliswaar afgerond naar vijf euro, maar toch)
• het aantal tariefeenheden, uitgesplitst in ochtend- en middagspits en week- en weekenddal
• drie ‘voorkeurstrajecten’

Combineer je al deze data, dan kom je toch een heel eind in de buurt van het analyseren van het reisgedrag van de klant. Bij de meeste vaste klanten van NS zal er ongetwijfeld enige regelmaat in zitten.

NS zegt de data alleen te gebruiken voor servicedoeleinden en dat een en ander getoetst is bij de Autoriteit Persoonsgegevens (vroeger het College Bescherming Persoonsgegevens, CBP). Ondanks herhaald aandringen, wil NS echter geen inzage geven in de toetsing. De Autoriteit zelf heeft intussen geen flauw idee op welke toetsing NS doelt. En hoe de reisdata wordt omgezet in zogenaamde ‘afgeleide reisdata’? NS geeft geen commentaar, maar verwijst naar een brief (.pdf) uit 2008 van het College Bescherming Persoonsgegevens.

Je zou toch enige wederkerigheid verwachten als een vervoerder zonder expliciete toestemming zo veel informatie van de klant afneemt. Maar we moeten NS maar vertrouwen op hun blauwe ogen. Terwijl het bedrijf al eerder uit de bocht vloog bij het gebruik van persoonsgegevens.

Ook in het privacybeleid van NS zelf wordt niet bepaald expliciet gerept over het gebruik van deze data. Die informatie krijg je slechts na actief vragen.

Nu kan je betogen dat het alleen maar goed is wat NS doet: de service verbeteren op basis van big data. Dat is je goed recht. Als je dat wil, verleen NS maar toestemming. Maar in plaats daarvan moet je, als je dat niet wil, eerst een account aanmaken op Mijn NS en vervolgens na inloggen en een aantal keer doorklikken je OV-chipkaartnummer invullen om je uit te schrijven. Dan hebben we het over de zakelijke omgeving. In de consumentenversie van Mijn NS is de optie nergens te vinden. De omgekeerde wereld, als je het mij vraagt. Waarom NS voor deze strategie kiest? We weten het niet. Het antwoord luidt wederom: geen commentaar.

In de gedragscode voor de verwerking van persoonsgegevens OV-Chipkaart door ov-bedrijven uit 2009 staat dat vervoerders open en transparant moeten zijn over het gebruik van reizigersinformatie. Van die transparantie is hier weinig te merken.

Het zou de grootste vervoerder en OV-chipkaartaanbieder van dit land sieren om openheid van zaken te geven waarom en op welke manier ze data gebruikt en hoe ze dat heeft getoetst aan de privacywetgeving. Sinds het afgedwongen afscheid van het papieren kaartje heb je als reiziger immers weinig mogelijkheden om anoniem te reizen met korting.

PS: Wil je je afmelden voor analyse van jouw reisdata?

• log in op MijnNS (zakelijk) of registreer je
• klik links op Persoonlijke gegevens
• onderaan het blokje Stel uw voorkeuren in staat "Als u het niet op prijs stelt dat uw reisgegevens worden gebruikt voor informatie en advies doeleinden, klik dan hier om u af te melden." Klik op de link
• vul het nummer van je OV-chipkaart in en vervolgens de beveiligingscode
• klik op Verstuur

Op dit moment is nog onduidelijk hoe je je kunt afmelden in de consumentenomgeving.