Treinterrorisme

Treinkaping bij De Punt. Zelfmoordaanslagen op Israëlische bussen. Bomaanslagen op een dubbeldekker in Londen, de metro’s in Londen, Moskou en Parijs en voorstadstreinen in Madrid. Gasaanslag op de metro van Tokio. Vergeleken met dit soort terreurdaden vielen de gevolgen van de verijdelde schietpartij in de Thalys mee.

Ruim de helft van alle terroristische acties ter wereld is gericht tegen het openbaar vervoer. Dat bleek tien jaar terug uit een studie van de Italiaanse ov-unie Asstra. Vanwege de massa’s mensen, de vrije toegang en gemakkelijke vluchtwegen vormt het openbaar vervoer een aantrekkelijk doelwit. Een aanslag plegen op een vliegtuig is veel moeilijker vanwege de strenge bagagecontrole en verplichte zitplaatsreservering.

Toch neigen de Europese veiligheidsministers na het incident in de Thalys ook naar dit soort maatregelen voor internationale treinen. Meer patrouilleren door leger en politie op stations en in treinen is natuurlijk prima. Dat bezwaart het publiek nauwelijks en schrikt terroristen hopelijk af. Passagiers en hun bagage beter en vaker controleren roept meer vragen op. Wie gaat dat doen? Wie gaat dat betalen? Hoeveel tijd mag dat kosten? Wie pik je eruit? Moet je door een scanner? Wat mag je meenemen in de trein en wat niet?

Kaartjes voor internationale treinen alleen op naam lijkt al helemaal op de luchtvaart. Ook hier vooral veel vragen. Moet je dan ook altijd je ID-kaart of paspoort tonen? Wanneer word je geweigerd? Wie bepaalt dat? En wie betaalt dat?

Al deze mogelijke maatregelen van de Europese veiligheidsministers hebben gemeen dat terroristen hun acties kunnen verplaatsen: naar binnenlandse Intercity’s, kleinere stations en spoorse infra (bruggen, tunnels, viaducten).

Het open en toegankelijke karakter van het openbaar vervoer is een zwakte maar tegelijk een kracht. Die kracht moeten we niet zomaar opgeven. Alle bagage controleren en alle kaartjes op naam is onhaalbaar en onbetaalbaar. Niets doen is soms ook een optie. Dreiging ebt vaak weer weg. Denk aan de weggehaalde prullenbakken die stilletjes terugkeerden op Franse stations. Echte veiligheid verdient de voorkeur boven schijnveiligheid. De Europabrede invoering van Ertms bespaart per saldo waarschijnlijk meer mensenlevens dan ondoordachte maatregelen tegen treinterrorisme.