Britse toestanden

Je kan zien dat er een politicus aan het roer staat bij NS. De Van Boxtel die afgelopen zaterdag in de Volkskrant sprak was een totaal andere dan degene die 2,5 jaar geleden aan het roer kwam om orde op zaken te stellen na de affaire Limburg.

Waar het toen nog 'ja en amen' was tegenover een foeterende minister Dijsselbloem van Financiën die het bedrijf betichtte van een zwak ontwikkeld normbesef en braaf een plan opstelde om zich voorlopig alleen op de kerntaken te richten (het rijden van treinen op het hoofdrailnet), trok de oud-D66-minister nu van leer tegen marktwerking op het spoor. Hoezo moest NS het maar laten gebeuren dat er steeds lijnen van het bedrijf worden weggesnoept, terwijl NS zelf op de handen moest zitten bij regionale aanbestedingen?

Kortom: het onvervalste NS-geluid is terug. NS wil terug de regio in. De boodschap komt ongetwijfeld niet heel ontoevallig net na de vrijspraak van NS en de ex-top in de zaak Limburg. Dordrecht-Geldermalsen (de MerwedeLingeLijn) en Amersfoort - Ede-Wageningen (de Valleilijn) komen het eerst op de markt, zo liet Van Boxtel optekenen in de Volkskrant. Typisch, want de MerwedeLingeLijn is onderdeel van de DAV-concessie. Daar sloot de bieding op 31 oktober. En NS zat daar niet tussen. Waarom dan die lijn noemen?

Een woordvoerder van NS laat weten dat de lijn echt niet zo expliciet genoemd is. Zo ongeveer alle regionale lijnen zouden wel genoemd zijn. Dat zal een saai gesprek geweest zijn. De journalist van de Volkskrant is desgevraagd wat stelliger: de MerwedeLingelijn en de Valleilijn werden wel degelijk expliciet genoemd. Bovendien heeft dezelfde NS-woordvoerder het stuk geautoriseerd. Is er dan iets meer aan de hand?

Laten we even nader kijken naar de bieders op DAV. Dat zijn Arriva, EBS en Qbuzz. Twee van de drie bieders hebben geen ervaring met het rijden van treinen. Dat werd opvallend genoeg ook niet geëist in de uitvraag. EBS rijdt alleen bussen in Waterland; Qbuzz bust in Groningen-Drenthe en Utrecht. Waarom zou je zelf in DAV het treinwiel opnieuw gaan uitvinden als je een eilandbedrijf bent temidden van NS-territorium? Het zou een logische stap zijn om NS in te schakelen als onderaannemer.

Immers: het laten rijden en onderhouden van tien treinen op de MerwedeLingelijn is een duurdere aangelegenheid dan meeliften op voorzieningen en personeel die er toch al zijn. Voor het schoonmaken, onderhouden en bemensen van treinen hoef je geen eigen organisatie op te tuigen. Grote kans dat NS ze als onderaannemer goedkoper kan aanbieden dan dat EBS of Qbuzz zelf het zou doen. Treinen rijden is toch een vak apart.

Je kan het bijna als een soort joint-venture zien die in Groot-Brittannië al langer gebruikelijk zijn. NS-dochter Abellio werkte daar al meerdere malen samen met het Japanse Mitsui, bijvoorbeeld. De lijnen tussen NS met zowel EBS als Qbuzz zijn makkelijk te leggen. Qbuzz is nog maar net onder de NS-paraplu vandaan; Annemarie Zuidberg-Tabak, oud-topvrouw bij Abellio die het eerste het veld moest ruimen in de zaak-Limburg, is sinds een tijdje bij EBS aan de slag.

Alle partijen (voor zover bereikbaar) houden natuurlijk de kaken stijf op elkaar. Maar sta niet versteld dat we geen EBS- of Qbuzz-trein op het spoor zien als Arriva niet wint in DAV. NS krijgt dan weer een groter deel van het Nederlandse spoor, juist dankzij 'Britse toestanden'. Het kan verkeren.