Eerder dit jaar liep ik in Hamburg, een omvangrijke, ietwat ruige havenstad. Mooi gelegen aan het Hamburgse stadsmeer Binnenalster. Toch bekroop me rond het Hauptbahnhof al snel een onbehagelijk gevoel. Ik probeerde vanaf hier naar het nabijgelegen centrum te lopen, en ook via de achterkant van het station naar de buurt St.Georg, en ten slotte langs het spoor in noordelijke richting het stadsmeer niet verder dan 600 meter – hemelsbreed, althans.
Hamburg Autostad
donderdag 20 juli 2023
Metrostation Überseequartier (Foto: Rob van der Bijl)
Maar welke kant ik ook uitliep, meteen uit het station moeten voetgangers grote plakken autoruimte oversteken. En vaak gedwongen omlopen en gebruik maken van onhandig gelegen oversteekplaatsen of bruggen. Overal in de stad (met uitzondering van het voetgangersgebied in het centrum). Dat is jammer, vooral als je vanuit het centrum richting HafenCity loopt. Deze indrukwekkende stedelijke nieuwbouw, op de plaats van het voormalige industriële havengebied aan rivier de Elbe, verdient beter. De eerste fase langs de zuidkant van het centrum is al enkele jaren klaar, maar ontbeert goede loop- en fietsontsluiting. Vanuit de stad moet een reeks verkeersaders worden gekruist, zoals de Willy-Brandt-Strasse.
Voetgangers en fietsers hebben het niet gemakkelijk in Hamburg. En het openbaar vervoer? Het aanbod ervan is in ieder geval indrukwekkend. Een uitgebreid net van metrolijnen (de aloude ‘Hochbahn’) strekt zich uit over een groot deel van het stedelijk gebied. Dan is er nog een regionaal treinennet (de ’S-Bahn’) waarmee de stad verbonden is met het metropolitane ommeland. HafenCity heeft een nieuw metrolijn (U4) gekregen met een mooi diepgelegen metrostation in de nieuwe Übersee-buurt van HafenCity.
Het overige ov wordt afgehandeld met bussen. Al jaren is en wordt gesproken over de aanleg van tramlijnen, maar daar is het steeds weer niet van gekomen. Ruim tien jaar geleden bijvoorbeeld, tijdens het regime van de toenmalige burgemeester Olaf Scholz (inderdaad de huidige kanselier van Duitsland), werd een sterk en goed uitgewerkt plan verworpen en ingeruild voor de ontwikkeling van de metro en zogenaamde metrobuslijnen (BRT in internationaal jargon). Inmiddels rijden er enkele lijnen, waarvan ik voor de gelegenheid lijn 5 testte. Dat viel tegen. Weliswaar kunnen zware, dubbelgelede bussen veel passagiers aan en als het even kan hoge snelheden, maar comfort en betrouwbaarheid laten sterk te wensen over.
Let wel, het gaat om een van de drukste buslijnen in Duitsland. Maar op grote delen van het traject is de eigen baan niet veel meer dan met verf gemarkeerde rijstroken. In het centrum en in de buitenwijken hobbelen de bussen slecht ingepast over klassieke straten.
Terug naar HafenCity. Indrukwekkend, maar vooral ook een voorbeeld waaruit blijkt dat een stad als Hamburg niet durft te kiezen voor een herverdeling van de ruimte en zijn kaarten nog steeds voluit op automobiliteit zet. Daardoor is het ov gedwongen ondergronds te gaan en resteert voetgangers en fietsers niets anders dan weggedrukt te worden naar de marges van de straten en wegen.