Grote onderwerpen van Jacques Chirac

Op zaterdag 20 mei 2006  huldigde Jacques Chirac, de toenmalige president van Frankrijk, met een mooie toespraak de nieuwe tram van de stad Mulhouse in. Eigenlijk had de tram een week eerder moeten worden ingehuldigd, maar de president had het te druk gehad. Maar nu was het dan zo ver.

Chirac prijsde de snelle, comfortabele en geluidsarme tram waarmee hij zojuist een ritje had gemaakt. Maar vooral waardeerde hij, in zijn woorden, ‘de ecologische kwaliteit’ ervan. “De noodzaak om te reageren op de wereldwijde uitdagingen van klimaatverandering en de schaarste aan olie, zullen ingrijpende veranderingen met zich meebrengen. Ons nationaal transportbeleid heeft deze ontwikkeling op een progressieve maar vastberaden manier in gang gezet”, onderstreepte Chirac op een manier waarop alleen Franse presidenten dat kunnen. 

Symbolisch is de getekende boom op het scherm in de achtergrond van de president (mijn Duitse collega en ov/tramexpert Axel Kuehn was zo attent om een foto van dit tafereel over de menigte heen te schieten). Klimaatsverbetering was onbetwist een heel belangrijk argument voor dit soort tramprojecten. Niet voor niets was parallel aan het tramproject in Mulhouse een succesvol project gekoppeld om 1000 nieuwe bomen in de stad te planten. 

Franse politici schuwen de grote onderwerpen niet, want vergelijkbare toespraken hadden we met bewondering aangehoord bij de inhuldiging van onder meer de nieuwe tram in Orléans (20 november 2000, door de toenmalige eerste minister Lionel Jospin) en Bordeaux (21 december 2003, in aanwezigheid van president Jacques Chirac, door burgemeester Alain Juppé van Bordeaux , die zich sinds zijn aantreden heel sterk had gemaakt voor de komst van de tram). 

Maar waarom rakel ik deze historische gebeurtenissen op?

Dat doe ik omdat nu zo’n 15 tot 20 jaar later de klimaatkwestie in Nederland nog steeds nagenoeg geen rol speelt in de argumentatie voor verbetering en juist verregaande uitbouw van ov. Het belang van stedelijk railvervoer voor de vereiste energietransitie, reductie van uitstoot, efficiënter ruimtebeslag in de steden, enzovoorts, vertegenwoordigen overwegingen die het denken over toekomstig ov zouden moeten bepalen, net zoals dat veel eerder in Frankrijk en andere landen is gebeurd. Natuurlijk valt het toe te juichen dat ook in Nederland op grote schaal bussen worden geëlektrificeerd, maar er is veel meer nodig dan dat. 

Gelukkig is er hoop (ondanks coronaperikelen die ik hier even buiten beschouwing laat). Jacques Chirac kan helaas geen mooie toespraken meer weggeven (vorig jaar is hij overleden), maar het ov is het afgelopen decennium in Frankrijk (en wereldwijd in tal van andere landen) uitgebouwd en belangrijker dan ooit. 

En inderdaad, er is hoop, want onlangs maakte Jaap Bierman, directeur van het Haagse ov-bedrijf HTM, zich in De Volkskrant hard voor grootschalige overheidsinvesteringen in het ov. En ik moest weer even aan Jacques Chirac in Mulhouse denken toen ik verder las: “Openbaar vervoer is een goede oplossing voor grootstedelijke gebieden, dat snapt iedereen. … De klimaatdoelen ga je echt niet halen zonder investeringen in meer en schoon ov. Mobiliteit is nu verantwoordelijk voor 25 procent van de CO2-uitstoot.”