Ieder zijn eigen hokje

In Nederland vieren we op 5 mei de bevrijding, en vooral de vrijheid. Vrijheid om te zijn wie je bent, vrijheid om te doen wat je wilt en vooral vrijheid om je prettig te voelen in de maatschappij waarin je leeft. Vrijheid hangt samen met tolerantie. Tolerantie is het vermogen om te verdragen. “Ik heb er last van en ik verwerp hetgeen de ander vindt, maar toch verdraag ik het”, aldus de Hokjesman.

Dat geeft te denken. Tolerantie betekent dus dat je toestaat dat de ander in zijn hokje mag zitten en jij in je eigen. Dat geeft een gevoel van veiligheid, de ander kan niet bij jou komen. Wat doe je dan als die ander jou lastig valt? Trek je je dan verder terug in je hokje en ga je het fortificeren? Of zet je het juist open en laat je de ander rondkijken?

De afgelopen tijd zijn er veel incidenten geweest in het openbaar vervoer waarbij buschauffeurs op agressieve wijze zijn overvallen. Logisch en terecht dat chauffeurs vragen om maatregelen. Want zij willen zich veilig en prettig voelen in de maatschappij, en dus ook op hun werk. En niet gespannen hoeven kijken bij de halte of er misschien weer iemand met verkeerde bedoelingen de bus instapt.

Een van de maatregelen die op sommige plekken wordt ingevoerd is het plaatsen van een paniekruit tussen de chauffeur en de reiziger. Zodra de chauffeur het gevoel heeft dat er iets niet pluis is, drukt hij op een knop en dan schuift de ruit tussen hem en de instappende reiziger direct omhoog. Zo kan een kwaadwillend persoon hem niet aanvallen met een mes of ander wapen.

Ik vraag me af of dit een juiste maatregel is. Natuurlijk is het goed als het de chauffeur helpt om zich veilig te voelen. De ervaring in Amsterdam met zulke paniekruiten leert echter dat veel chauffeurs er helemaal niet blij mee zijn. Ze zijn buschauffeur geworden om in contact te staan met mensen, om behulpzaam te zijn, om midden in de samenleving te staan en iedere dag weer hun beste beentje voor te zetten om ervoor te zorgen dat mensen kunnen komen waar ze willen zijn. Ze willen helemaal niet in een hokje zitten en zich afsluiten van de reiziger. Een hokje creëert afstand. Letterlijk, maar ook emotioneel.

Zetten we de hokjes dicht of open? Ik hoop het laatste. Dat we niet het gedrag van een aantal kwaadwillende personen ten koste laten gaan van de vrijheid van anderen. Want alleen openheid geeft lucht. Lucht die nodig is om samen te kunnen leven, samen in een vrije en veilige omgeving waarin we onszelf niet opsluiten. Laat de ander in jouw hokje rondkijken, en zorg ervoor dat daar veel moois te halen is. Misschien noem je me naïef, maar ik zie het eerder als optimistisch. Niemand is buschauffeur geworden om zichzelf op te sluiten.

Wilko Mol is columnist bij OV-Magazine en directeur van inno-V.