Amsterdam is nu echt stad om het IJ

Wie de afgelopen weken en maanden niet heeft meegekregen wat er te gebeuren stond heeft onder een steen geleefd. Na vijftien jaar bouwen heeft Amsterdam er op 21 juli een metrolijn bij van 9,7 kilometer met acht stations waarmee we in ruim een kwartier tussen het Buikslotermeerplein in Amsterdam Noord en station Zuid kunnen reizen.

Bekijk ook de fotoreportage Met Noord/Zuidlijn héb je ook wat

Daar is heel wat aan voorafgegaan. De uitdrukking ‘het kost een paar centen maar dan héb je ook wat’, lijkt uitgevonden voor de Noord/Zuidlijn. Na zeven jaar vertraging, kosten die opliepen van 1,5 miljard tot 3,1 miljard euro, twee dodelijke slachtoffers, een rijtje bijna ingestorte huizen op de Vijzelgracht, een afgetreden wethouder en een raadsenquête is het nu eindelijk zover: we kunnen onder de Amsterdamse binnenstad door reizen. De publieke omroep vond de opening van de lijn zelfs zo belangrijk dat er live verslag van de openingsfestiviteiten werd gedaan. Daarmee kreeg de Noord/Zuidlijn bijna de statuur van een Koninklijke bruiloft.

Amsterdam heeft er met de Noord/Zuidlijn zeven ruime onder- en bovengrondse stations van architectenbureau Benthem Crouwel bij gekregen, elk voorzien van inmiddels al veelbesproken kunstwerken. De stations zijn toegankelijk met in totaal 92 roltrappen, waaronder de langste van Nederland. Als ‘bijvangst’ hebben de werkzaamheden bijna 700.000 archeologische vondsten opgeleverd.

Toch zijn dit allemaal bijzaken. De komende weken en maanden moet duidelijk worden waar het om gaat: maakt de lijn de verwachtingen waar? Komen gaandeweg inderdaad de verwachte 121.000 reizigers per dag opdagen? Kinderziektes en problemen zijn bij zo’n project onvermijdelijk, al getuigt de waarschuwing van het GVB dat er wel vier storingen van minstens een halfuur per week kunnen optreden van weinig vertrouwen in eigen kunnen. Bovendien zal de reisinformatie tijdens die storingen voorlopig nog geen actuele informatie kunnen bieden. Een tactiek van indekken wellicht zodat het uiteindelijk allemaal wel meevalt?

Het is bovenal afwachten hoe de reizigers reageren op het nieuwe tram- en busnet, waar naar goed Amsterdams gebruik op voorhand al flink op werd gemopperd. Als iedereen na een paar weken is ‘ingereden’ op de nieuwe structuur van het net en het aantal verstoringen blijkt mee te vallen, zal de kritiek wel verstommen. Op langere termijn zal de Noord/Zuidlijn ongetwijfeld bijdragen aan de verdere ontwikkeling van Noord, dat nu al booming is.

Voormalig wethouder Tjeerd Herrema, de enige politicus die consequenties trok uit de budgetoverschrijdingen en aftrad, is ondanks alles blij dat de lijn er nu is. "Het is het uiteindelijk waard geweest voor de stad. Je ziet nu al dat Noord zich snel ontwikkelt dankzij de metrolijn. Dat zal de komende jaren alleen nog maar verder gaan." Over de problemen die de lijn hem indertijd heeft bezorgd is hij laconiek. "Dat aftreden? Ach, het hoort erbij in de politiek dat je bereid bent ergens de consequenties van te trekken."

Eén ding is opvallend. Bij de opening van de Oostlijn, ruim veertig jaar geleden, had iedereen de buik vol van het verschijnsel metro. In 1977 zaten de herinneringen aan de Nieuwmarktrellen nog vers in het geheugen en in de jaren daarna was het voor iemand die carrière wilde maken op het Amsterdamse stadhuis erg onverstandig om het woord ‘metro’ te gebruiken. En nu? Bestuurders en ambtenaren mijmeren al hardop over nóg een metrolijn, een oost-westlijn die uiteindelijk Schiphol via de Amsterdamse binnenstad met Almere moet gaan verbinden. Voorlopig ontbreekt het geld, maar hopelijk duurt het niet nog eens veertig jaar voor het zover is.

Voor de openingsfestiviteiten kunnen we verder een paar aloude journalistieke clichés uit de kast halen, van de ‘duizendkoppige menigte’ die zich op station Noord vertoonde tot de thuisblijvers die natuurlijk ‘ongelijk hadden’. Gelukkig hoeven we niet te melden dat het ‘nog lang onrustig bleef in de stad’.