Autoverslaafd Luxemburg zet in op tram

Elke dag staat het muurvast rond Luxemburg-stad. Zowel de snel- als de stadswegen kunnen de drukte niet meer aan. De stad is een economische magneet met een gunstig belastingklimaat en onder meer een grote bancaire en financiële sector, een erfenis van het in 2015 opgeheven bankgeheim. In het land wonen net geen 600.000 mensen, van wie ongeveer 115.000 in de hoofdstad. Het aantal mensen overdag in de stad is echter vele malen groter: met alle forenzen zijn er dan 400.000 mensen.

De helft van alle forenzen komt bovendien van over de grens: dagelijks reizen ruim 140.000 mensen vanuit Duitsland, België en Frankrijk naar de Luxemburgse hoofdstad om hun brood te verdienen. Verreweg het grootste deel komt met de auto. En ook Luxemburgers zelf zijn aan hun auto verknocht. Het land heeft 0,76 auto per inwoner (baby’s en hoogbejaarden meegerekend), het hoogste aantal van de EU. Ter vergelijk: Nederland komt op 0,48 auto per inwoner uit. De auto kent in Luxemburg bovendien een modal split van 85 procent.

Spaghetti van buslijnen
Verkeerskundige Francesco Viti van de Universiteit van Luxemburg ziet dat de stad inmiddels met een enorm verkeersprobleem zit. De toegangswegen naar de stad staan eigenlijk de hele dag vol; in de spits staat het muurvast. “Het is moeilijk om de Luxemburger te bewegen om in het ov te krijgen; ook omdat het lijnennet niet logisch in elkaar zit. Het is een soort spaghetti van bussen die kris-kras door elkaar rijden.”

De regie van het ov in Luxemburg ligt bij de Mobilitéitszentral. De diensten zijn ondergebracht bij verschillende vervoerders. In Luxemburg-stad zijn dat drie grote spelers: AVL, het gemeentelijk vervoerbedrijf (dat sommige van de lijnen ook weer uitbesteed aan onderaannemers), Sales-Lentz en Emile Weber. De laatste twee zijn private ondernemingen die naast hun ov-activiteiten ook nog bijvoorbeeld taxidiensten en touringcars aanbieden.

Zowel de bussen als treinen van CFL werken met hetzelfde, vaste kilometertarief. Aan de andere kant van de grens is dat anders. Elk land heeft zijn eigen systeem en eigen tarifering. “Neem alleen al België: daar zijn al vijf verschillende tarieven”, legt Viti uit. Een project om het grensoverschrijdende ov aantrekkelijker te maken door middel van een reisplanner mislukte jammerlijk. De data kon onvoldoende op elkaar worden aangesloten, waardoor reizigers soms voor de meest simpele zoekopdrachten geen resultaat kregen. Het meest concrete dat het 450.000 euro kostende project, voor de helft betaald met EU-subsidies, opleverde was een nauwelijks gebruikte huisstijl voor ov in de Grotere Regio, het gebied rond Luxemburg, Namen, Saarbrücken en Straatsburg.

Hoop op de tram
De stad heeft nu haar hoop gevestigd op de tram. Die keert vanaf eind dit jaar weer terug na 53 jaar afwezigheid. De Luxtram moet de ruggengraat worden van het ov in Luxemburg-stad. Eind dit jaar moet de tram gaan rijden ten noorden van de stad, tussen het tentoonstellingsterreing LuxExpo en Kirchberg. In de loop van volgend jaar moet het tracé berijdbaar zijn tot aan het Gare Central. Als het project in 2021 gereed is, moet er een lijn van 16 kilometer liggen tussen het vliegveld in Findel in het noorden en winkelcentrum Cloche d’Or in het zuiden, dwars door de stad en grotendeels op vrijliggende baan.

In juli maakten de eerste van de 21 CAF-trams in de stromende regen hun eerste voorzichtige testritten op de Luxemburgse rails. De voertuigen zijn 45 meter lang en bestaan uit zeven modulen. Ze hebben een capaciteit van 422 passagiers en een maximum snelheid van 70 kilometer per uur. Aan boord zit een batterij, zodat er in de binnenstad zonder bovenleiding gereden kan worden. Net als de meeste bussen in Luxemburg kun je zien dat er niet op een eurootje meer is beknibbeld. De voertuigen kennen een hoogwaardige afwerking.

Wanneer de tram voltooid is, moet het gedaan zijn met het onoverzichtelijke lijnennet van Luxemburg. De ambitie is om de meeste buslijnen te elektrificeren en ze veelal als feeder te laten fungeren voor de tramlijn die mensen vlot door de stad loost. Ook komen er op meerdere plekken P+R-terreinen, die zelfs de Luxemburgers en de forens van over de grens moet verleiden om voor de laatste paar kilometer de auto te laten staan.