FMN: ov ook tijdens concessie aanpassen

De Federatie Mobiliteitsbedrijven Nederland (van de regionale vervoerders Arriva, Connexxion, EBS en Syntus) heeft het eerste exemplaar vanmiddag overhandigd aan Stientje van Veldhoven (D66), voorzitter Vaste Commissie voor Infrastructuur en Milieu van de Tweede Kamer. Dat gebeurde op een mini-seminar in Den Haag: Van OV naar Mobiliteit.

De ontwikkelingen in het openbaar vervoer gaan snel. Denk aan nieuwe vervoerdiensten als Breng flex van Connexxion, Kolibrie van Syntus en Nachtvlinder van Arriva. Nieuwe ketendiensten als Abel en Whim (Mobility as a Service) van Connexxion. En zelfrijdende en zero-emissie busjes en bussen. De eerste ov-autoriteiten experimenteren met ketenconcessies. Daarmee vervagen grenzen: tussen collectief en individueel vervoer, ov en taxi, overheid en markt.

Gedifferentieerd aanbesteden
Het is onmogelijk om de vraag naar vervoer tien of vijftien jaar van tevoren in een programma van eisen (PvE) te gieten, stelt René Seyger, senior partner van adviesbureau Roland Berger. Hij is de opsteller van de white paper Een kwestie van gunnen (pdf); gedifferentieerd aanbesteden als aanjager van vernieuwend (openbaar) vervoer. Ov-autoriteiten moeten durven afwijken van PvE’s en ook andere partijen uitnodigen met betere oplossingen te komen.

Het moet mogelijk worden om zwakkere buslijnen in te ruilen tegen flexibele vervoeroplossingen. Zoals Connexxion-dochter Hermes die in Wijchen twee zwakkere buslijnen wilde vervangen door één buslijn aangevuld met Breng flex. In de drie grote steden moeten concessies niet meer tien jaar lang worden ‘dichtgezet’ bij alleen de stadsvervoerders GVB, HTM en RET. En Sprinters komen beter tot hun recht in multimodale, regionale concessies, zoals in Achterhoek Rivierenland, Fryslân, Groningen en Limburg. Daar sluiten bus en trein op elkaar aan volgens het visgraatmodel.

Maatwerk
FMN wil discussie over het gedifferentieerd en innovatief aanbesteden: om vernieuwing aan te jagen mogen concessies meer gaan variëren in duur, omvang, specificaties, flexibiliteit en financiering (zie schema). Deze nieuwe visie van FMN borduurt voort op het Toekomstbeeld OV 2040 van het ministerie van Infrastructuur en Milieu en de ov-sector. Massavervoer (dienstregeling, hoogfrequent) voor dikke stromen, maatwerk (flexibel, vraaggericht) voor dunne.

Deelsystemen en zelfrijdende voertuigen drukken de kosten voor de reiziger tot onder die van bus, metro, tram en trein, verwacht de white paper. Reizigers kunnen hun reistijd dan beter besteden en zijn minder tijd kwijt aan wachten, parkeren of overstappen. Dankzij deze ontwikkelingen kan de subsidie van ov-autoriteiten stap voor stap omlaag. Schotten tussen vervoervormen kunnen vervallen. Met meer vraaggestuurd ov kunnen investeringen verschuiven van zware infrastructuur (ijzer en beton), naar lichtere infrastructuur (voor light rail) en ICT (datastromen, robots, sensoren). Reis- en reizigersgegevens moeten openbaar worden voor iedereen die deze data veilig en zonder schending van privacy kan gebruiken voor mobiliteitsdiensten.

Hoe sneller deze hele omslag, hoe eerder reizigers, belastingbetalers, overheden en marktpartijen volgens FMN kunnen profiteren van beter en goedkoper openbaar vervoer.