Met Utrecht groeit ook de mobiliteit onstuimig

Bestuur Regio Utrecht houdt (evenals de andere stadsregio’s) eind dit jaar op te bestaan. De bevoegdheden gaan over naar de provincie Utrecht. “Als enige van de grote stedelijke regio’s heeft Utrecht dan geen eigen ov-autoriteit meer”, zegt de Utrechtse wethouder van verkeer en milieu Lot van Hooijdonk. “Ik ga een nieuwe samenwerking aan met de provincie en zie dit als een ware uitdaging. De provincie heeft zich vooral beziggehouden met vervoer in landelijke gebieden, met het probleem van dunne buslijnen. In de stad Utrecht spelen heel andere zaken, zoals de stedelijke leefomgeving. Ik hoop dat de provincie voldoende besef heeft van wat een urbane regio nodig heeft.”

Lot van Hooijdonk

Lot van Hooijdonk (GroenLinks) is sinds april verkeerswethouder in Utrecht en tevens portefeuillehouder netwerkontwikkeling bij BRU. “Ik zie me geconfronteerd met het spectaculaire succes van het reizen per trein. Nu al weten we dat zelfs na voltooiing van het nieuwe Utrecht Centraal de capaciteit te klein zal zijn. Het enorme aantal fietsers op weg naar en van het station is voor mij een heuglijk probleem, zeker omdat de fiets een schone manier van verplaatsen is. Er komen 33.000 stallingsplaatsen, maar dat is waarschijnlijk niet genoeg. Door de aanzuigende werking nemen steeds meer mensen de fiets.”

Vaartsche Rijn
Het nieuwe station Vaartsche Rijn kan bijdragen aan een oplossing, meent Van Hooijdonk. “Vaartsche Rijn wordt volgens de prognoses een zeer druk station, en krijgt de status van tweede station van Utrecht. Ook bij dit station, met halte voor de Uithoftram, komt een grote fietsenstalling. Reizigers naar en van De Uithof hoeven dus niet door te reizen naar Utrecht Centraal, maar kunnen hier overstappen. Als Utrecht Centraal het aantal reizigers niet meer kan verwerken, heeft NS een prikkel om de Intercity’s op station Vaartsche Rijn te laten stoppen.”

“Fietsers en voetgangers zijn de belangrijkste vormen van mobiliteit in de stad. Het openbaar vervoer heeft een ondersteunende rol. De kwaliteit van openbare ruimte en gezondheid zijn maatgevend voor het toe te laten verkeer. Ik kies voor een integrale aanpak. In tegenstelling tot het beleid van het Rijk, dat neerkomt op het te allen tijde mogelijk maken van verkeer, stelt Utrecht dat het verkeer zich moet aanpassen binnen nieuwe stedelijke ontwikkelgebieden, waaronder het stationsgebied.”

Gelukkig leven
“In de jaren 60 en 70 kreeg de auto ruim baan in de stad; de singels werden zelfs gedempt. Inmiddels is bij ondernemers en bewoners het inzicht ontstaan dat er geen dwingende economische afhankelijkheid is van de auto en dat stedelijke gebieden autovrij moeten worden. Uitgaande van gezondheid, schoonheid en duurzaamheid kijk ik hoeveel verkeer we kunnen toelaten. Dat is mijn uitgangspunt voor een leefbare stad waar je gelukkig kunt zijn.”

“Utrecht Science Park De Uithof is de grootste reizigersmagneet in Nederland zonder station. Het aantal reizigers ernaartoe blijft toenemen. Ondanks de Uithoftram zal de maximale vervoercapaciteit in 2020 zijn bereikt. Het Rijk heeft toegezegd een MIRT-verkenning uit te voeren. Dan ligt een vertramming van de binnenstadas voor de hand.”

Binnenstadstram
“Als je uitgaat van een leefbare stad is een tram een beter antwoord dan de bus. In het boek ‘Een paradijs vol weelde’ over de geschiedenis van de stad Utrecht las ik onlangs dat in de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw alle tramlijnen in Utrecht zijn opgeheven, omdat bussen goedkoper zouden zijn. Maar een tram voldoet beter aan de eis van gezonde verstedelijking. Ik ga mij ervoor inspannen om het capaciteitsprobleem in 2020 te hebben opgelost. Tegen die tijd zijn we waarschijnlijk een heel eind op weg met de binnenstadstram.”

“Het geld moet voor het grootste deel van de provincie Utrecht en het Rijk komen. Het zou fantastisch zijn als de projectorganisatie van de Uithoflijn in 2018 meteen door kan gaan met de bouw van de binnenstadstramlijn. Maar ik realiseer me terdege dat ik daar beide andere overheidspartners voor nodig heb.”

Verdichting
“Volgens prognoses van het CBS neemt het aantal inwoners in de stad Utrecht tussen 2010 en 2020 toe met 18 procent. Tussen 2020 en 2040 zelfs met 22 procent, terwijl landelijk de groei in beide periodes maar 4 procent is. Amsterdam en Utrecht zijn de enige steden waarvoor een dergelijke groei wordt verwacht. Utrecht zal qua inwonertal Den Haag passeren.”

“Utrecht gaat deze groei opvangen door binnenstedelijke verdichting. De bebouwing van vrijkomende NS-terreinen en de zone bij het Merwedekanaal leidt tot een duurzame stedelijke omgeving en biedt kansen voor een ecosysteem, met mogelijkheden voor stadsdistributie en duurzaam personenvervoer. Deze verdichting leidt ook weer tot een grotere vervoervraag. Een tramnet biedt dan een voor de hand liggende oplossing.”

Samenhangend netwerk
“De collegepartijen hebben zich vastgelegd op realisatie van de ov-visie van BRU, een samenhangend netwerk van Randstadspoor, tram en vrije busbanen. Dat is dus meer dan één of twee tramlijnen. De eerste stappen vormen de realisatie van de zogenaamde bril, tussen enerzijds De Uithof – via Utrecht Centraal – en anderzijds Vleuten/De Meern en Leidsche Rijn. Ook de Zuidradiaal tussen Leidsche Rijn en station Vaartsche Rijn via Papendorp en Europalaan/ Vondellaan maakt deel uit van dit netwerk. De Zuidradiaal is nu in aanleg en kan in een later stadium worden omgebouwd tot trambaan.”

Fietsstad
“Voor de fiets moet eerst de basis in orde zijn: veilige fietsroutes en voldoende stallingsplaatsen. Daarnaast is er ruimte voor extra faciliteiten. We verhuren bijvoorbeeld buggies en nemen een proef met elektrische fietsen, waardoor ook verder van het centrum gelegen bestemmingen per fiets bereikbaar zijn. NS is een proef gestart met twee automatische uitgiftepunten voor de OV-fiets, één op het Smakkelaarsveld bij het station en één op het Janskerkhof in de binnenstad. Vooraf was ik sceptisch, maar de proef is een succes geworden. Met al dit soort acties kan Utrecht de naam van fietsstad echt waarmaken.”