Zeeland gaat voor één mobiliteitscentrale

“Het zou geweldig zijn als wij de eerste in Nederland zijn die zó ver willen gaan.”

 

De concessies van zowel het openbaar vervoer als het doelgroepenvervoer lopen eind 2024 af, begint Steven Meerburg, adviseur Slimme Mobiliteit bij de provincie Zeeland. “In een nieuwe busconcessie met hetzelfde budget kunnen we naar verwachting minder bussen laten rijden. En als je alles vastlegt in contracten van vijftien jaar, ben je niet zo flexibel. Als we het voorzieningenniveau in stand willen houden en de bereikbaarheid willen vergroten, moet het dus slimmer. Het huidige systeem is op termijn niet houdbaar.”

Samen met gemeenten werkt Meerburg momenteel aan een Regionale mobiliteitsstrategie. Mobycon, Forseti en Inno-V voerden een verkenning uit naar de doorontwikkeling van de Gemeentelijke Vervoerscentrale Zeeland (GVZ) tot een Mobiliteitscentrale Zeeland. Hierin worden alle verschillende vervoersystemen samen ondergebracht.

Steven Meerburg: ‘We hebben in verschillende regio’s in binnen- en buitenland mooie elementen gezien, maar nergens worden budgetten samengevoegd’

Samenhang in systemen

De GVZ stuurt sinds tien jaar alle vormen van doelgroepenvervoer aan namens (inmiddels) alle dertien Zeeuwse gemeenten. “En dat gaat naar volle tevredenheid”, stelt Peter Verburg, adviseur van de GVZ. Voor de doorontwikkeling naar een Mobiliteitscentrale ligt dus al een goede basis.

“Doordat wij zelf de regie voeren, kunnen we voor de verschillende doelgroepen meer maatwerk bieden en slimme (volgtijdige) ritcombinaties maken. Door deze kennis te bundelen en samen te werken binnen één organisatie kun je meer expertise bieden, dan wanneer gemeenten en provincie dit afzonderlijk moeten organiseren”, gaat hij verder.

Daarnaast verzorgt de GVZ ook al zes jaar de haltetaxi. Dit vervoersconcept hangt nauw samen met de busconcessie en wordt door de provincie gefinancierd. De haltetaxi brengt met name veel reizigers van een kern zonder vaste bus naar een halte waar de bus wel halteert. “De provincie koopt de dienst bij ons in en wij stellen de diensten van regiecentrale beschikbaar”, legt Verburg uit. “Als we het haltetaxiconcept nog zouden willen aanpassen, lopen we tegen de grenzen van de mogelijkheden van de verschillende concessies aan”

Eén set spelregels

Uit de zes jaar ervaring met de haltetaxi leerde de provincie Zeeland dat de spelregels nogal verschillen, vervolgt Meerburg. Dat kan voor de reiziger verwarrend werken. “Daar waar bus en buurtbus een vaste route en dienstregeling rijden, wijken de spelregels van de haltetaxi af: vooraf reserveren, aparte gebruikerspas en het ov-abonnement is niet geldig.” Mobility as a Service moet het voor de reiziger makkelijker maken om zijn/haar reizen te plannen, boeken en betalen. Voor de niet-digitaalvaardige reiziger blijft de mobiliteitscentrale telefonisch bereikbaar.

Peter Verburg, GVZ: ‘Het moet voor iedereen helder zijn wie waarover besluit, wat het mag kosten en wat de spelregels zijn waarbinnen we het gaan doen’

De Mobiliteitscentrale krijgt mogelijk een ontwikkelfunctie, zodat de verschillende vormen van vervoer beter met elkaar kunnen ‘ademen’ en de benodigde vervoersvormen flexibeler kunnen worden ingezet, vervolgt Meerburg. “Daarmee willen we kunnen inspelen op veranderingen in de vraag. Als na de start van de concessie blijkt dat op een bepaalde vervoersrelatie onverwacht veel vraag zit, kunnen we daarop inspelen door meer of een ander aanbod aan de reiziger te bieden. We hoeven niet eerst af te wachten tot een contract of concessie is afgelopen, maar kunnen makkelijker schakelen om zo de reiziger beter te bedienen.”

Samenhang

Dit plan maakt inmiddels deel uit van de richtingennotitie Slimme mobiliteit., Hierbij wordt de keuze voorgelegd om vanuit één mobiliteitscentrale het opdrachtgeverschap voor zowel ov als doelgroepenvervoer te organiseren. Ook moet de centrale een rol krijgen in de backoffice, waarin verschillende vrijwilligersconcepten en deelmobiliteitsvormen worden gefaciliteerd.

Meerburg: “We willen meer samenhang creëren. Onze regiecentrale heeft inmiddels ervaring en expertise opgebouwd. Door meer vormen van mobiliteit te coördineren vanuit één centrale, kunnen we met hetzelfde budget meer betekenen voor de reiziger.”

Hij ziet een boel nieuwe mogelijkheden ontstaan. “Als na de ochtendspits de vraag naar lijngebonden vervoer afneemt, kan het interessant zijn om in de dalperiode juist flexibele vervoersvormen in te zetten in plaats van reguliere bussen die vaste routes rijden. De uitwerking heeft nog aandacht nodig, maar gelukkig hebben we nog even de tijd voor.”

Efficiënter

De provincie Zeeland heeft een budget van 15 miljoen euro voor het openbaar vervoer beschikbaar. De dertien gemeenten kunnen samen eenzelfde budget inzetten voor het doelgroepenvervoer. Meerburg: “Aanvullend op het eigen vervoer willen we een flexibel vraagafhankelijk vervoersaanbod garanderen, zodat iedere reiziger een passende mogelijkheid heeft om van deur tot knooppunt en van knooppunt tot bestemming te komen.” Dat maakt het systeem efficiënter en dus goedkoper.

Bovendien kampt Zeeland met een vergrijzende bevolking, vult Verburg aan. “Daardoor zal ook de vraag naar WMO-vervoer gaan toenemen, want ouderen willen graag blijven reizen. Maar als er voldoende alternatieven voor de vaste bus beschikbaar zijn, zullen bepaalde doelgroepen mogelijk geen indicatie meer nodig hebben van de gemeente voor een vervoersvoorziening.”

Budgetten ontschotten

Zeeland liet zich inspireren door voorbeelden uit binnen- en buitenland, maar wil een stapje verder gaan door ook de schotten tussen budgetten weg te halen. Ook wederom om een efficiënt systeem in te richten. Meerburg: “We hebben in verschillende regio’s mooie elementen gezien, maar nergens worden budgetten samengevoegd.”

“Nergens staat dat we [voor het budget] alleen maar vaste bussen moeten laten rijden of dat gemeenten dat in taxivervoer moeten stoppen. Dus daar kan je samen afspraken over maken. We moeten op zoek naar de ideale mobiliteitsmix en de tijd is nu rijp om deze ontschotting te laten plaatsvinden.” Insteek daarbij is dat het vervoer in Zeeland er niet alleen kwantitatief maar ook kwalitatief op vooruitgaat.

Verdere planning

De richtinggevende keuze voor deze mobiliteitscentrale is eerder dit jaar in de Gedeputeerde en Provinciale Staten besproken, met een overwegend positieve reactie, vertelt Meerburg. “De aanvullende wensen nemen we mee in de uitwerking en omstreeks maart bespreken de verschillende gemeenten onze richtingennotitie. Wanneer gemeenteraden extra wensen hebben, nemen we deze uiteraard mee. Het is wel belangrijk dat iedereen zich in het plan kan vinden.”

Voor de zomer willen beide heren de conceptstrategie vervolgens afronden, waarbij in het najaar besluitvorming over een definitieve strategie volgt. “Wanneer we samen een strategie vaststellen, kunnen we daarna samen de uitvoering in.”

Het kan natuurlijk ook zo zijn dat een bepaalde gemeente zich niet achter de plannen schaart. Wat dan? GVZ-adviseur Verburg: “We hebben natuurlijk al vooraf met gemeenten gesproken, dus we weten dat er vragen leven waarop we nog niet alle antwoorden hebben.”

Zo leven er bijvoorbeeld wel vragen rondom de WMO-indicatiestelling van gemeenten, weet hij. “Het enige dat we nu kunnen doen, is zo goed en eerlijk mogelijk informatie en inzicht geven. We kunnen niet alle risico’s nu al afdekken, maar door transparant te zijn kunnen we er een gezamenlijke uitwerking van maken.”

“Het is van wezenlijk belang”, besluit Verburg, “dat voor iedereen helder is wie waarover besluit, wat het mag kosten en wat de spelregels zijn waarbinnen we het gaan doen. Het zou geweldig zijn als wij de eerste in Nederland zijn die zó ver willen gaan.”

Dit artikel is eerder gepubliceerd in OV-Magazine 1/2021. Wilt u OV-Magazine voortaan in print of digitaal ontvangen? Neem dan een abonnement.