Onderzoek ordening spoor klaar in maart

Het kabinet had het marktordeningsonderzoek dit voorjaar aangekondigd in reactie op de Fyra-enquête. De parlementaire enquêtecommissie constateerde vorig jaar tal van tekortkomingen op het spoor, maar waagde zich niet aan aanbevelingen over hoe de spoormarkt het beste kan functioneren. Het kabinet besloot er onderzoek naar te laten doen. Het is aan de volgende regering om conclusies te trekken.

Het onderzoek naar scenario’s voor marktordening op het spoor wordt uitgevoerd door twee onafhankelijke onderzoeksleiders: Hans van der Vlist (consultant bij ABDTOP) en Peter van den Berg (Staatsraad bij de Raad van State). Zij worden ondersteund door ambtenaren van de ministeries van IenM, Financiën en Economische Zaken. Voor aanvullend extern advies stelt het kabinet een half miljoen euro beschikbaar.

Op verzoek van de Kamer wordt ook de vervlechting van NS–activiteiten in het onderzoek betrokken, zoals het vervoer op het hoofdrailnet en de exploitatie van álle stations in Nederland. Daarnaast maken de onderzoekers vergelijkingen met andere spoorbedrijven in EU-lidstaten.

Het onderzoek bestaat uit het uitwerken van vier hoofdscenario’s voor de ordening op het spoor na het aflopen van de vervoerconcessie op het hoofdrailnet in 2024. In de scenario’s wordt gevarieerd met de mate van marktwerking (onderhands gunnen of openbaar aanbesteden) en de omvang van het hoofdrailnet, waar de hogesnelheidslijn al dan onderdeel van uitmaakt. Rekening worden gehouden met Europese regels, waaronder het Vierde spoorwegpakket.

De vier scenario’s die worden onderzocht:
1. onderhandse gunning van het volledige spoornet aan NS
2. onderhandse gunning van het hoofdrailnet aan NS; aanbesteding van de HSL-Zuid en van de decentrale lijnen
variant: meer lijnen worden gedecentraliseerd en aanbesteed
3. aanbesteding van het hoofdrailnet inclusief HSL-Zuid én aanbesteding van de decentrale lijnen
variant: ook de HSL-Zuid wordt apart aanbesteed
variant: extra decentrale lijnen worden aanbesteed
4. het spoornet wordt in kavels opgedeeld naar producten (stoptreinen/Intercity’s) of corridors (bijvoorbeeld A2-corridor, Den Haag/Rotterdam–Arnhem) en die kavels worden aanbesteed
variant: de stations vallen onder één vervoerder
variant: de stations vallen onder ProRail
variant: de stations worden opgenomen in de concessie van de kavel