Om stationsgebieden futureproof te maken, moeten beleidsmakers meer adaptiviteit in hun plannen inbouwen. Dat vertelt Thomas Machiels, onderzoeker aan de Universiteit van Antwerpen. Tijdens het Nationaal Stationscongres op 16 november in ’s-Hertogenbosch vertelt hij je hoe je dat kunt doen.
Zo maak je stationsgebieden adaptief
vrijdag 10 november 2023
Thomas Machiels, onderzoeker aan de Universiteit van Antwerpen, vertelt op 16 november hoe je toekomstbestendige stationsgebieden ontwikkeld.
“De meeste plannen van nu zijn niet goed op de toekomst voorbereid. Het zijn vaak masterplannen die één toekomstbeeld voor ogen hebben binnen twintig of dertig jaar, maar daarbij te weinig rekening houden met de mogelijke impact van veranderende omstandigheden.”
“Planning is nog sterk gebaseerd op ‘predicting and planning’ dat zijn oorsprong vindt in het rationele planningsmodel van de jaren 1960. Daarbij wordt ervan uitgegaan dat we de toekomst kunnen voorspellen en daarbij plannen kunnen maken die matchen met die voorspellingen. Dat model is door de jaren sterk geïnstitutionaliseerd en moeilijk om te veranderen.
Onzekerheden omarmen
“De huidige maatschappij heeft te maken met veel onzekerheden en daardoor laat de toekomst zich moeilijk voorspellen. Kijk bijvoorbeeld naar de oorlog in Oekraïne en alle effecten die dat had op energieprijzen, de beschikbaarheden van grondstoffen en de bouwsector. Onzekerheden zijn onvermijdelijk, daar moeten we mee leren omgaan en ons in de planning op voorbereiden. Er wordt nog te weinig gepland en ontworpen voor meerdere uiteenlopende toekomstscenario’s.”
“Planologen uit de Oost-Duitse stad Dresden maakten tussen 1990 en 2005 zeven ruimtelijke plannen die gebaseerd waren op telkens één toekomstvoorspelling over bevolkingsevoluties. Zij voorspelden dat een bevolkingsgroei, maar tot 2000 daalde de bevolking, waardoor een overaanbod aan onder andere infrastructuur, kantoren en woningen ontstond.”
Adaptiviteit toepassen
“We moeten onzekerheden in de ogen durven kijken. Maar planologen houden niet van onzekerheden en proberen die zoveel mogelijk te elimineren. Pas als je je bewust bent van onzekerheden, kan je inzetten op adaptiviteit. Je kunt adaptiviteit toepassen op gebouw-, infrastructuur- en planniveau. Onzekerheden en flexibiliteit leven op gespannen voet met rechtsonzekerheid, dus de uitdaging bestaat om een balans te vinden tussen opties openhouden voor de toekomst en beslissingen vandaag nemen.”
“Hoe verder plannen in de toekomst kijken, hoe groter de onzekerheid en hoe onwaarschijnlijker het wordt dat jij de toekomst accuraat kunt voorspellen. Je moet dus eigenlijk rekening houden met een brede waaier aan mogelijke toekomstscenario’s. Als de toekomst dan anders loopt dan gedacht, kunnen adaptiviteit en flexibiliteit helpen om plannen bij te stellen.”
Nationaal Stationscongres
“Tijdens mijn lezing op het Nationaal Stationscongres geef ik eerst een theoretische uitleg over onzekerheden waarna ik vijf werkbare flexibiliteitsopties voorstel aan de hand van voorbeelden uit de praktijk. Ik toon ook hoe een adaptief plan eruit kan zien en zal een acht-stappenplan toelichten om zelf adaptief te plannen. Ik denk dat beleidsmakers en planologen deze toolkit meteen kunnen toepassen op het niveau van een stationsgebouw, stationsgebied of zelfs op stadsniveau.”
Het Nationaal Stationscongres wordt op 16 november georganiseerd in ’s-Hertogenbosch. Klik hier voor meer informatie en meld je aan.