Hoe vanzelfsprekend is ons ov?

In mijn vorige blog voor OV-Magazine betoogde ik dat oplossingen die zowel meer verkeersveiligheid bieden als beter ov goed mogelijk zijn. Daarvoor moeten we dan wel als ‘sectoren’ elkaars waarde zien en elkaar begrijpen. Daarnaast kunnen we in het ov ook leren van verkeersveiligheid. Bijvoorbeeld door de visie ‘Duurzaam Veilig Wegverkeer’ te vertalen naar een visie ‘Vanzelfsprekend ov’. Hieronder een eerste vingeroefening. 

Het verkeersveiligheidsbeleid is sinds 1995 vooral gebaseerd op consequente toepassing van de principes van Duurzaam Veilig Wegverkeer. De Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) zegt hierover in maart 2019: ‘Duurzaam Veilig Wegverkeer’ is een visie op hoe het verkeer systematisch maximaal veilig gemaakt kan worden. De mens wordt beschouwd als de ‘maat der dingen’. De mens die kwetsbaar is, fouten maakt en zich bewust niet altijd aan regels houdt. Wegomgeving, voertuigen en technologie moeten de mens systematisch ondersteuning en bescherming bieden. Zodat de veiligheid van het verkeerssysteem zo min mogelijk afhankelijk is van individueel handelen. Verkeersdeelnemers zijn daarbij wel zo goed mogelijk op hun resterende eigen taken voorbereid. 

De vertaling van ‘Duurzaam Veilig Wegverkeer’ naar ‘Vanzelfsprekend ov’ zou als volgt kunnen zijn: ‘Vanzelfsprekend ov’ is een visie op hoe we het openbaar vervoer als geheel systematisch maximaal intuïtief kunnen maken voor reizigers. De reiziger wordt met al haar/zijn kwaliteiten, vaardigheden maar ook beperktheden beschouwd als de ‘maat der dingen’. Dienstregeling, omgeving, ov-voertuigen en reizigersservices bieden de reiziger systematisch en maximaal ondersteuning bij haar/zijn ov-reis. Zodat het ov-systeem als geheel vanzelfsprekend is voor alle reizigers. Daarbij worden reizigers zo goed mogelijk voorbereid op of begeleid bij eigen taken die resten in het vanzelfsprekende ov. 

‘Niemand zal beweren dat ons ov nu al volledig vanzelfsprekend is voor reizigers. Er valt nog een wereld te winnen’ 

Wat zou het resultaat zijn in 2040, als we vanaf nu stelselmatig alle onderdelen van het ov ‘herijken’ vanuit de vraag ‘Kunnen we het ov voor een reiziger vanzelfsprekender maken’, en als we die ‘vanzelfsprekendheid’ consequent als ontwerpeis zouden meenemen bij alle komende ov-ontwikkelingen? Zonder twijfel leidt dat tot veel aantrekkelijker ov dan nu, met grote reizigersgroei als gevolg. Dat is overigens geen doel in zichzelf, maar wel van grote maatschappelijke waarde, denkend aan wonen, klimaat, leefbaarheid en brede bereikbaarheid.  

In mijn beleving zijn we daar al behoorlijk ver mee, wat ook blijkt uit de jaarlijkse OV-klantenbarometer. Reisinformatie, ov-betalen en aansluitende dienstregelingen zijn voorbeelden. Met knooppuntontwikkeling zetten we stappen. Maar niemand zal beweren dat ons ov nu al volledig vanzelfsprekend is voor reizigers. Er valt nog een wereld te winnen. ‘Overstapboetes’ bij reizen met verschillende vervoerders en de veelheid aan onlogische looproutes zijn slechts enkele voorbeelden.  

Hoe organiseren we het overigens als we consequent richting vanzelfsprekend ov willen? Een gedeelde visie alleen is niet genoeg. Stelselmatige regie is ook onmisbaar, net als know-how. Een SWOV-achtige organisatievorm die ons systematisch ‘op koers houdt’ richting vanzelfsprekend OV zou ook kunnen helpen. 

Het begint bij een gedeeld wensbeeld ‘Vanzelfsprekend ov’ en de brede wil om dat wensbeeld consequent en stap voor stap dichterbij te brengen, zoals dat vanaf 1995 bij Duurzaam Veilig gebeurt.