Cambridge zeven keer in de fout

De prestaties van openbaar vervoer zijn in hoge mate afhankelijk van de beschikbaarheid voor de beoogde gebruikers. Trein- of busdiensten kunnen nog zo hoogwaardig zijn, als om wat voor reden ook deze diensten niet toegankelijk zijn, schiet dat ov zijn doel volledig voorbij.

Ik sprak recentelijk met diverse professionals en actieve burgers van de stad Cambridge in Engeland over de toekomstige mobiliteit in hun stad. Opvallend was hun lage dunk van het plaatselijke busvervoer. Hoewel Cambridge met zijn busway, een geleid bussysteem over een voormalige regionale spoorlijn, in ov-kringen bekend staat als een hoogwaardig voorbeeld, spreken de perceptie en het aandeel van de bus van rond de 4 procent allerminst tot de verbeelding. Cambridge gaat maar liefst zeven keer in de fout.

1 - De bus van Cambridge scoort slecht waar het gaat om sociale veiligheid en verkeersveiligheid. Overal zie je camera’s die reizigers associëren met criminaliteit. Dat schrikt gebruikers af.

2 - Het patroon van lijnen en diensten is ondoorgrondelijk. De bussen rijden veelal geclusterd en onregelmatig op vele lijnen zonder goede informatie. Dat ontmoedigt vooral nieuwe reizigers.

3 - Net als overal in het Verenigd Koninkrijk is het ov in Cambridge schrikbarend duur. Veel inwoners kunnen het zich nauwelijks permitteren. ‘Vervoerarmoede’ met bijbehorend sociaal isolement is er een zorgbarend fenomeen.

4 - De vele bestemmingen zijn slecht bereikbaar. Zelfs enkele belangrijke universiteitscentra in de regio zijn niet goed verbonden met de stad.

5 - Waar wel bussen rijden laat de betrouwbaarheid te wensen over.

6 - Bovendien zijn de bussen hemeltergend traag. Deze laatste twee punten, werd mij verzekerd, gelden zelfs voor de geleide bussen over de busway, die in het centrum gemengd rijden met het andere (bus)verkeer.

7 - Ten slotte: het bussysteem van Cambridge is buitengewoon oncomfortabel. De haltevoorzieningen zijn slecht, evenals de rijeigenschappen van de meeste bussen. Dat maakt de bus voor met name ouderen en gehandicapten moeilijk of niet toegankelijk.

Deze zeven factoren verhinderen een substantieel gebruik van de bus. Door onvoldoende veiligheid, begrijpelijkheid, betaalbaarheid, bereikbaarheid, betrouwbaarheid, snelheid en comfort is er feitelijk voor velen geen adequaat openbaar vervoer beschikbaar.

Dat wordt gelukkig in toenemende mate erkend. Cambridge heeft serieuze plannen om de bus te verbeteren. Ook in Nederland functioneert het bussysteem, met name in kleinere steden als Den Bosch en Zwolle, onder de maat.

Welke lessen trekken we uit Cambridge? Accepteren we dat het ov in onze steden marginaal blijft en op den duur wegkwijnt? Of bezorgen we het busvervoer, ook in kleine steden en omliggende regio’s, nieuw elan?

Rob van der Bijl werkt als stedenbouwkundige op het snijvlak van mobiliteit, technologie en cultuur.