Nieuwe faunapassages bij spoorlijnen goed voor dieren

Movares deed twee jaar onderzoek naar faunapassages in twee natuurgebieden, om te meten hoe spoorlijnen natuurgebieden niet langer hoeven te versnipperen. Vernieuwde faunapassages helpen daarbij.

Een spoorlijn is een bijna onneembare barrière in het leefgebied van kleine zoogdieren, amfibieën en reptielen. Daarom worden vaak faunatunnels aangelegd waarmee de trek naar voortplantingswateren en (her)koloniseren van nieuwe gebieden mogelijk wordt. Deze ‘ontsnippering’ heft de barrièrewerking door spoorlijnen op en daarmee worden leefgebieden verbonden, het aantal aanwezige amfibieën toeneemt. Vanwege fysieke beperkingen zoals een hoge (grond)waterstand kunnen standaardoplossingen zoals tunnels niet overal worden gerealiseerd.

Zo’n gebied is het Naardermeer, het oudste natuurmonument van Nederland, waar de spoorlijn Hilversum – Weesp dwars doorheen gaat. De spoorlijn die dwars door het natuurgebied Naardermeer loopt, is niet langer een barrière voor veel kleine dieren doordat Movares de Dwarsligger Faunapassage (DFP) ontwikkelde, die universeel inpasbaar is en waarbij het reguliere onderhoud aan het spoor gewoon kan plaatsvinden.

Onderzoeksresultaten faunapassage

In het onderzoek is, naast conventionele cameravallen, ook gebruik gemaakt van een timelapse techniek. Normale cameravallen worden getriggerd door PIR-sensoren – die detecteren een dier wanneer het drie graden warmer is dan zijn omgeving. In de timelapse setup maakten de camera’s elke vijf minuten een foto.

In de tweejaar durende monitoring van de DFP zijn ruim 550.000 foto’s gemaakt, 5684 waarnemingen van dieren gedaan en maar liefst 559 gevalideerde passages vastgesteld waarbij de dieren aan beide kanten van de passage werden gezien. Met andere woorden: er is een duidelijk beeld van welke dieren er van de Dwarsligger Faunapassage gebruik maken en hoe vaak dit gebeurt.

De faunapassage werd gebruikt door een veel breder scala aan doelsoorten dan in eerste instantie was voorzien. Het aantal passages was meteen vanaf de plaatsing boven verwachting. Behalve door amfibieën werd de faunapassage ook gebruikt door ringslangen. Er passeerden ook dieren die Movares niet had verwacht, zoals een boommarter en zelfs een das.

Biodiversiteit

Versnippering van leefgebieden in natuurgebieden met een hoge grondwaterstand kan effectief worden aangepakt, zo bleek uit het onderzoek. De proef met de Dwarsligger Faunapassage is gedaan in nauwe samenwerking met de provincie Noord-Holland, spoorbeheerder ProRail en Natuurmonumenten.

Gezien het positieve effect van de nieuwe faunapassage hopen wij dat de uitkomst van ons onderzoek bijdraagt aan een nieuwe standaard voor faunapassages in spoorwegen, zodat de versnippering van leefgebieden door spoorwegen effectief kan worden voorkomen en de biodiversiteit van deze gebieden behouden kan worden.

In Dagblad Trouw verscheen op 1 oktober 2021 dit artikel over de Dwarsligger Faunapassage.