Impasse rond cao streekvervoer duurt voort

donderdag 23 februari 2023

Vakbonden FNV en CNV staken nog altijd in diverse delen van het land, omdat zij een betere cao eisen. Fred Kagie, voorzitter van werkgeversvereniging VWOV, zegt niet te kunnen bieden wat de bonden willen. Zolang beide partijen ver van elkaar verwijderd zijn, lijkt een nieuwe cao uit te blijven.

De vijfdaagse staking in het streekvervoer, begin februari, heeft er behoorlijk ingehakt. Niet alleen bij reizigers, maar ook bij de ov-bedrijven. Waar vakbond FNV stelde dat 75 procent van de busdiensten stillag, spreekt Kagie zelf van een landelijk gemiddelde van 50 procent. “Het was erg wisselend per regio. In grotere steden werd wat minder gereden, op plekken zoals Zaandam werd 10 procent gereden. En weer elders viel 10 procent uit.”

Hoe dan ook: het had behoorlijke impact. Niet alleen op reizigers, maar ook op personeel dat niet staakte. Met spanningen tussen personeel en toenemende tegenstellingen tot gevolg. Het is inmiddels een beetje business as usual, verzucht Kagie. “De verharding in de maatschappij neemt toe. Staken is een goed recht, maar werken ook. Buschauffeurs die wel werkten werden daarop aangesproken door stakende collega’s of soms via social media bedreigd. Dat maakt daarna weer samenwerken lastig.”

Dunne marges of niet?

Volgens de VWOV-voorzitter spelen de vakbonden in op dat sentiment, door te benoemen dat ov-bedrijven behoorlijke salarissen uitkeren aan directieleden en in handen zijn van buitenlandse aandeelhouders. FNV-bestuurder Martijn van der Gaag in een reactie: "De ov-bedrijven kregen in Nederland allemaal 93 procent van hun gemiste inkomsten vergoed tijdens de coronapandemie. Andere bedrijfstakken hadden dat niet. Ze snijden nu flink in de kosten, maar hebben wel allemaal een buitenlandse aandeelhouder. Die zouden ook kunnen investeren."

Kagie ziet dat anders: “We komen uit een coronacrisis en de marges in het ov zijn gewoon flinterdun.” De vervoerbedrijven draaien sindsdien rode cijfers, wat eerst nog werd opgevangen door het ministerie van IenW met een beschikbaarheidsvergoeding. Die vergoeding is per 1 januari 2023 omgezet tot een transitievergoeding.

Impasse dreigt

Samengevat willen de vakbonden drie dingen: een hoger loon, vermindering van de werkdruk en een ouderenregeling. Op 17 januari stelde VWOV een loonsverhoging van 8 procent voor een eenjarige cao voor, met extra verlofuren en een ouderenregeling waarin chauffeurs vanaf 63 jaar 60 procent kunnen werken, 80 procent betaald krijgen en 100 procent pensioen opbouwen. “Ik dacht echt dat we eruit zouden komen”.

Maar niets bleek minder waar. Vakbond FNV eiste volgens hem 16,9 procent loonsverhoging voor een éénjarige cao, CNV 14 procent voor achttien maanden. “Met zulke eisen lijkt het wel alsof je niet tot elkaar wílt komen. Actievoeren lijkt wel het doel, in plaats van een middel. Daar ben ik echt boos over en dan lijkt het gesprek klaar. Ons voorgestelde bod was geen nieuwe nullijn. Dus dat is nu ook weer van tafel. De onderhandelingen moeten opnieuw beginnen. In het ergste geval komt er langere tijd geen nieuwe cao.” Desgevraagd laat Marijn van der Gaag van FNV Streekvervoer overigens weten 10 procent loonsverhoging te eisen.

Voorzitter Kagie van de werkgeversvereniging wijst erop dat de arbeidsvoorwaarden voor buschauffeurs helemaal zo slecht niet zijn. “In landelijke media wordt het vak geframed alsof buschauffeurs aan de onderkant van de arbeidsmarkt staan. Maar het gaat om een ambachtsvak, waar een opleiding voor nodig is en veel verantwoordelijkheid bij hoort. De grootste groep chauffeurs zit einde schaal en verdient, inclusief toeslagen, zo’n 2700 euro netto per maand. Niet-stakend personeel was tevreden met die 8 procent loonsverhoging die wij voorstelden.”

(Te) hoge werkdruk?

Volgens Van der Gaag zit de échte pijn in de te hoge werkdruk. Chauffeurs krijgen te maken met steeds krappere rijtijden en pauzes. Ook moeten ze op onregelmatige tijden werken. "Chauffeurs hebben nu twee keer per dag een kwartier pauze om te plassen, wat te eten of drinken en de benen te strekken. De mensen zijn echt gesloopt. Dus we willen heus wel tot elkaar komen, maar op deze manier is er straks geen chauffeur meer over. Verschillende vervoerders concurreren nu op de werktijden met elkaar. Dit is hetzelfde probleem als in 2018."

De werkdruk is ook wel hoog, erkent Kagie. Maar hij irriteert zich wel aan het labeltje ‘werkdruk’. “FNV plakt dat woord overal op, maar heeft geen voorstel gedaan hoe het die werkdruk wil verminderen. We weten dat de werkdruk hoog is, maar dat kunnen we niet oplossen in een cao. Rooster- en routegebonden afspraken zijn anders voor het Groningse platteland dan voor een spitsdienst in Utrecht. Net als in meerdere sectoren hebben we te maken met personeelstekorten. En net zoals in zorg en horeca moet je ook in het weekend of ’s avonds werken. Maar daar krijg je wel toeslag voor.”

Van der Gaag laat weten dat door die hoge werkdruk sprake is van een ziekteverzuim van soms wel 20 procent aan ongeplande rituitval, wegens ziekte. Fred Kagie zegt dat het 10 procent is. "Dat is nog steeds veel, inderdaad. Maar dat komt vooral door het vergrijsde chauffeursbestand. Veel chauffeurs zijn inmiddels 60 jaar of ouder. Bij oudere mensen is het ziekteverzuim hoger. Daarom hebben we die 60-80-100-ouderenregeling ook voorgesteld.”

Vak anders inrichten

Bij die oudere groep zit de meeste pijn, weet de VWOV-voorzitter. “Het ov is van oudsher een publieke sector, waarin chauffeurs rond hun 60ste met de VUT konden. Toen dat werd afgeschaft, konden ze nog wel eerder met prepensioen. Maar dat is ook afgeschaft en inmiddels moet je tot je 67e werken. Als je dit werk je hele leven doet en steeds hoort dat je steeds langer doormoet, is dat zwaar.” Het afschaffen van die pensioensregelingen is overigens vanuit de Rijksoverheid bepaald, niet vanuit de werkgevers.

Die groep buschauffeurs is het meest teleurgesteld, gaat hij verder. Dat kan ertoe leiden dat de werkmotivatie bij deze groep lager wordt, het ziekteverzuim hoger ligt en ook de bereidheid om te staken groeit. “Maar het zijn wel echte vakmensen: die wil je behouden voor de sector en goed richting hun pensioen begeleiden. Daarom is die ouderenregeling voor ons zo essentieel”, aldus Kagie. “De bonden waren daar niet op tegen. In het laatste voorstel zouden werkgevers die regeling volledig betalen.” Maar dat voorstel is nu dus van de baan.

Met het vergrijzende chauffeursbestand is het ook belangrijk om dus nieuwe, jonge buschauffeurs voor de ov-sector te winnen. Kagie: “Voor die groep is loonsverhoging niet doorslaggevend. Jonge mensen willen minder in een keurslijf werken, willen werk en privé anders verdelen en werken vaker in deeltijd. Terwijl het ov-systeem wel met strakke werktijden werkt en de cao rigide is ingericht." De samenleving verandert, daar zou je het vak ook op moeten aanpassen.” Kagie wil dus flexibilisering van de cao. FNV'er Van der Gaag op zijn beurt noemt dat verdere uitholling van het systeem.

Hoe nu verder?

Kagie houdt er ondanks al die stakingen, rekening mee dat een nieuwe cao Streekvervoer nog heel ver weg is. "Wij kunnen gewoon niet ingaan op hun ultimatum. En tot die tijd is er geen cao, geen loonsverhoging en ook geen ouderenregeling.” De onderhandelingen voor een nieuwe cao voor 2023 lopen al sinds oktober 2022.

Van der Gaag stelt dat dat wel zo kan zijn, maar dat er dan straks ook geen regionaal ov in Nederland meer over is. "Als het ziekteverzuim verder stijgt en er nog meer ritten onverwacht uitvallen, dan is er straks helemaal geen goed ov meer over."

In oktober 2022 staakten machinisten en conducteurs van NS overigens ook vanwege vastgelopen cao-onderhandelingen. Toen bood de opdrachtgever annex aandeelhouder, de Rijksoverheid, meer financiële ruimte en ging NS akkoord met een salarisstijging van 8,45 procent over achttien maanden (5 procent in 2022, 3,45 procent in 2023). Zouden de decentrale opdrachtgevers voor het streekvervoer datzelfde voorbeeld niet moeten volgen?

Een interessant debat, noemt Kagie dat: “Minister Kaag zei bij die NS-onderhandelingen: ‘Soms moet je accepteren dat je even verliezen leidt.’ Ik vind dat je een verantwoordelijkheid hebt als overheid. Ik ga niet over wat provincies doen, maar ik denk wel dat overheden een rol kunnen spelen om de infrastructuur op gang te houden."

Ook Van der Gaag ziet een rol voor overheden weggelegd. "Het maakt me niet uit wie het doet, maar mijn boodschap aan overheden zou wel zijn om te investeren. Zorg ervoor dat je frequenties verhoogt en het systeem niet nog verder kapotmaakt."

Met alle respectvoor deheer Kagie. Hij erspreid feitelijke onwaarheden over salaris en ziektie verzuim. Ik hoop dat hij alle ziekte verzuimcijfers mag inzien en ook de salaris kosten van de chauffeurs. Verder is de heer Kagie weggestuurd bij het FNV toen hij daar in dienst was en onderhandeld nu met een enorm rancuneus gevoel. Ik zou zeggen opnieuw beginnen met een andere onderhandelaar.

Ingediend door Andre Aslander op di, 14/02/2023 - 11:45

De binden zitten er voor zich zelf en de bazen

Ingediend door Anoniem op di, 14/02/2023 - 11:47

Er is een veel betere en snellere oplossing voor dit probleem, stoppen met aanbesteden van het openbaar vervoer. Gewoon terug naar het systeem van de jaren negentig van de vorige eeuw en vanuit die ideologie het openbaar vervoer uitbouwen. Geen concessies meer, geen zogenaamde concurrentie meer.

Ingediend door Anoniem op di, 14/02/2023 - 12:26

Ik vind het loon wat ze nu verdienen echt niet onder de maat... Ga eens kijken in de handel (verkopers) en horeca. Die verdienen er niks bij , ookal is het minimumloon verhoogd ..de loonschalen stijgen echter niet mee....deze cao's worden altijd voor langer dan 1 jaar, zelfs 2 of 3 jaar gesloten... Wie is er nu genaaid?

Ingediend door Bart op di, 14/02/2023 - 13:11

Wij hebben een geanonimiseerd loonstrookje ingezien en het salaris klopt feitelijk wel. Dit gaat voor een chauffeur die einde schaal zit, en deze verdient inclusief toeslagen dus 2800 euro.
In veel andere beroepsgroepen, zoals de horeca of zorg, verdient men echt niet beter. Wij kunnen ons dus wel vinden in de reactie van Bart

Ingediend door guus op di, 14/02/2023 - 13:36

€4000.- per maand en dan nog meer willen.... Verdien ik ook niet en heb een HBO opleiding/baan.

Ingediend door Miep op di, 14/02/2023 - 14:32

Schandalig die fnv
Ik ben 50 lid maar ga gelijk opzeggen
8% is heel mooi andere hebben dat niet
En ze hebben een heel mooi salaris

Ingediend door Aj v wezel op di, 14/02/2023 - 18:49

In diverse beroepen hebben medewerkers steeds meer taken zonder daarvoor gecompenseerd te worden..u heeft het dat de werkdruk hiertoe vereist, wat heeft dit te maken met meer loon? Dat lost nog steeds niet het probleem op. . maak dan van dat geld beter vrij om mensen aan te nemen .. dat helpt...

Ingediend door Bas op di, 14/02/2023 - 21:22

Ingediend door Bas op di, 14/02/2023 - 21:23

Ingediend door Bas op di, 14/02/2023 - 21:24

Fnv criminele organisatie.
Kap met staken.
Het ov is nu al bijna onbetaalbaar.

Ingediend door Hai Bos op di, 14/02/2023 - 22:21

De vakbonden beweren dat het niet gaat alleen over het loon maar ook vanwege de hoge werkdruk. Waarom blijven ze dan hameren op die 17%? Die 8% wat de werkgever heeft aangeboden is meer als genoeg. En zoals iemand al heeft geschreven met meer loon los je het probleem van personeel te kort niet op. Werkgevers kunnen dat geld idd beter investeren om meer personeel te krijgen, daar zijn de chauffeurs ook veel beter gebaat bij. Staken is niet de oplossing!!!!! Indien ze na de carnaval weer gaan staken, dan neemt deze passagier afscheid vh OV en kijk ik voor een andere oplossing om naar mijn werk te komen. Want passagiers zijn altijd de dupe, hogere lonen betekend dan ook dat de bussen nog duurder worden dan ze al zijn en zeker als eis van 17%. Ik wil de bonden advies geven om samen met de werkgevers erover te nadenken voor een oplossing die voor beide partijen tot tevredenheid leid ipv voet bij stuk houden met die belachelijke eisen.

Ingediend door Burgers op wo, 15/02/2023 - 05:32

Als buschauffeur roep ik bonden en werkgevers op om aan de tafel aan te schuiven en net zo lang te onderhandelen tot er een akkoord is.
Zwak als bonden je looneisen af en zet in op vermindering van werkdruk, door in te zetten op werken naar wens, door structureel betere pauzes.
Bovendien moeten onze opdrachtgevers (provincies) aanschuiven. Ook zij hebben baat bij een goede en gezonde dienstregeling en daarmee diensten.

Ingediend door Nikamp op wo, 15/02/2023 - 13:24

Gewoon een schrijfseltje van mezelf, met mijn zware punten en die misschien niet iedereen helder voor ogen heeft.
De cao-lonen zijn in 2020 gestegen met 3,0 procent. Bron CBS.
OV-Cao 0% (Om de werkgevers door de crisis te helpen, maar dat zijn ze gemakshalve maar vergeten te melden in alle berichtgevingen)
De gemiddelde CPI inflatie in Nederland in 2020 was 1.3%
In 2021 zijn de cao-lonen per uur, inclusief bijzondere beloningen, met 2,1 procent gestegen ten opzichte van een jaar eerder. Bron CBS.
OV-Cao 0%
De gemiddelde CPI inflatie in Nederland in 2021 was 2.7%
De cao-lonen in Nederland stegen in 2022 met 3,2 procent ten opzichte van een jaar eerder. Bron CBS.
OV-CAO 2,8% over de laatste 6 maanden is ongeveer 1,4% op jaarbasis.
De gemiddelde CPI inflatie in Nederland in 2022 was 10%.
Zoals je ziet zijn we in 3 jaar tijd 3+ 2,1+ 1,8%= 6,9% achter gebleven bij het gemiddelde. De eenmalige bruto-bonussen zijn geen structurele loonsverhogingen en heb je dus in de toekomst niks aan. Dus om dat bij te halen zit je al op 7%. Met de hoge inflatie over 2022 is dus om alles een beetje gelijk te trekken de 10% eis van de bonden geen rare eis.
Als je dat afzet tegen de gemiddelde inflatie over die jaren hollen we nog achteruit. Waar wij 2,8% over de laatste 6 maanden van 2022 hebben gehad was de gemiddelde inflatie 14%.
Maar dan moeten er ook nog werkdruk verlagende aanpassingen komen om iedereen gezond aan het werk te houden en zo gezond mogelijk de eindstreep te laten halen.
En dat gaat niet lukken met 2 keer per jaar een ander vrije dagen patroon (later bijgesteld naar 1 keer) en 4 keer per jaar andere diensten als het de werkgever uit komt.
Op ‘vrijwillige’ basis meer gebroken diensten en meer maaltijddiensten en meerdere standplaatsen. Iedereen weet wie de ‘vrijwilligers’ zullen worden. De collega’s die weinig tot geen ‘nee’ kunnen zeggen.
De lege loontreden blijven bestaan als het aan de werkgevers ligt, de jeugd en zij-instromers blijven dus 4 keer 1 jaar stilstaan in plaats van vooruitgang qua salaris te krijgen.
Het generatiepact van 60-80-100 vanaf 63 is mooi maar dan kun je maar 1 jaar gebruik maken van de RVU-regeling waarvan je dan maar 80% krijgt uitbetaald. Dus betaal je een groot gedeelte toch weer zelf.
Een APC (Algemene Prijs Compensatie) komt in de voorstellen van de werkgevers niet voor. Een APC betekend zoveel dat wanneer de inflatie bv 2% is, het loon inclusief alle toeslagen automatisch met 2% verhoogd wordt om koopkracht te behouden. Hier hoeft dan niet over onderhandeld te worden.
De vraag van de bonden om in de late diensten de 1e pauze minimaal 20 minuten netto te geven is van tafel gegaan. Geen ruimte dus om je warme maaltijd rustig te genieten.
Het 80 percentiel met de rijtijden wordt ook niet over gesproken. Dit heeft tot gevolg dat 20% van alle diensten te laat op de eindbestemming komt als iedereen “normaal” rijdt. Dit is ook werkdruk verhogend omdat je als chauffeur toch zoveel mogelijk op tijd wilt rijden i.v.m. je pauzes en vertredingsmomenten.
Greetz