Zuid-Holland blijft gas geven op vergroening

Vervoerder Arriva werd in Zuid-Holland-Noord (ZHN) beloond met een concessieverlenging van twee jaar, nadat in maart 2019 de stadsdienst van Leiden werd verduurzaamd met 23 elektrische Volvo-batterijbussen. Oorspronkelijk zou de concessie tot eind 2020 duren, nu is dat eind 2022 geworden. “Zo heeft de vervoerder twee jaar langer om de investering terug te verdienen”, vertelt de Scheerders.

De elektrische stadsbussen van Leiden zaten niet in de oorspronkelijke bieding, maar zijn het resultaat van een gezamenlijke verduurzamingsambitie van de provincie en vervoerder Arriva. Doordat de provincie financiële zekerheden biedt, de concessie met twee jaar verlengt en een overnameverplichting op de nieuwe e-bussen garandeert, durfde Arriva een grote investering te doen in nieuw materieel tijdens de lopende concessie, aldus de projectmanager.

Verlengingsprikkel

In Drechtsteden-Molenlanden-Gorinchem (DMG, voorheen DAV) rijdt Qbuzz sinds eind 2018 en werd in april 2019 de volledig stadsdienst van Dordrecht geëlektrificeerd met 37 Ebusco’s. “Daar maakte die instroom onderdeel uit van de nieuwe concessie, die nog tot minimaal 2026 loopt”, voegt Scheerders toe. “Bij afloop zit er op de bussen een overnameverplichting voor de volgende contractant.”

Maar Qbuzz kan nog een verlenging krijgen van maximaal zeven jaar, wanneer er grootschalig in zero emissie materieel (waterstof of elektrisch) wordt geïnvesteerd. “We hebben niet met de vervoerder afgesproken wat ze gaat doen en wanneer. Maar het ligt wel voor de hand dat we erover in gesprek gaan, vanwege die prikkel voor de verlengingstermijn.”

Waterstof

Naast de eerder genoemde concessies, rijdt in de concessie Hoeksche Waard/Goerree-Overflakkee (HWGO) Connexxion sinds de zomer van 2019 met vier waterstofbussen van VDL: een innovatief concept met een aanhangwagen. Scheerders spreekt liever van range extenders, waarbij de brandstofcel en de waterstofcilinders in de module achter de (elektrische) bus hangen. Eind 2021 komen daar nog 20 waterstofbussen bij van een meer conventioneel concept.

Garanties voor vervoerders

Het mechanisme van de verlengingsoptie, die vaak gepaard gaat met de overnameregeling heeft als doel vervoerders te stimuleren om binnen lopende concessietermijnen te innoveren, waarbij de verlengingstermijn onderdeel uitmaakt van de totale vervoerprestaties en de overnameregeling puur is gekoppeld aan ZE-busvervoer. De projectmanager: “Een vervoerder zal niet snel investeren als hij bijvoorbeeld maar vijf jaar de tijd heeft om dat terug te verdienen. Dan helpt het ons om ze een wortel voor de neus te houden.”

Lees ook: Zuid-Holland stimuleert markt tot innovatie

Zeker in deze onzekere coronatijd kan deze prikkel helpen om de vergroening van het ov gaande te houden. “Het ZE-Bestuursakkoord is nog altijd leidend, dat is de garantie dat de implementatie doorgaat. Het uitgangspunt is nog steeds dat vanaf 2025 alleen ZE-bussen instromen en dat wij in 2030 onze gehele vloot hebben verduurzaamd. We zijn in Nederland de afgelopen jaren harder gegaan dan iedereen van tevoren had gedacht, en 2030 is over tien jaar, dus we hebben nog even de tijd.”

Dat betekent dat opdrachtgevers goed moeten kijken naar de financieringsdruk die ontstaat voor vervoerders, omdat de kosten voor vervoerders in crisistijd een groot risico vormen. Een gemiddelde ZE-bus is in aanschaf nog altijd twee keer zo duur als een normale dieselbus. Overnameregelingen en concessieverlengingen zullen mogelijk niet meer voldoende zijn, vreest Scheerders. “Als opdrachtgever kunnen wij niet zomaar alle bussen in beheer nemen, want ook onze financiële ruimte is beperkt en het beheer van bussen is nu niet onze expertise. Uiteindelijk is het een financiële keuze.”

Geleerde lessen

In de drie concessies die de provincie beheert rijden dus drie vervoerders, die gebruik maken van drie busleveranciers en twee energiedragers. De aanbestedingen lopen altijd in cadans langs elkaar, om zo bij te blijven met de laatste marktontwikkelingen en innovaties. “Je kunt innovatie immers alleen verplichten, als er een gezonde markt is. Ook in de waterstofmarkt zie je nu meer aanbieders opkomen en dat betekent dat wij als opdrachtgever meer keuze hebben."

De provincie Zuid-Holland heeft in de loop der jaren durf en ambitie getoond, vertelt Scheerders trots. Dat ziet hij ook bij meerdere overheden en dus is dat ook de grootste les die hij anderen wil meegeven. “Probeer door te gaan op de ingezette weg, want we hebben in Nederland veel kennis en kunde opgebouwd. Binnen Europa hebben wij inmiddels een voorsprong opgebouwd, men kijkt naar ons. Dit is het moment om dat uit te nutten.”

Zero Emissie Conferentie

Benieuwd hoe we dat verder kunnen uitnutten? Marcel Scheerders spreekt tijdens de Zero Emissie Conferentie op donderdagochtend 26 november over de geleerde lessen in Zuid-Holland. Bekijk het hele programma en meld u aan.

Dit artikel is afkomstig uit de digitale Biind-special Zero Emissie Busvervoer. U kunt het magazine hier lezen.