Nieuwe ov-betalen biedt kansen voor Wmo-vervoer

In- en uitchecken met de betaalpas is eind 2022 in het gehele Nederlandse ov mogelijk dankzij het programma OVpay. Dit account-based systeem biedt ook mogelijkheden voor het Wmo-vervoer, stellen commercieel manager Mark Thoma van Transdev en Forseti-adviseur Daan Stevens. Alleen zijn veel gemeenten daar nog niet van op de hoogte.

Eind februari was Thoma te gast op het hoofdkantoor van Forseti in ’s-Hertogenbosch, om het adviesbureau bij te praten over de transitie in betaalmogelijkheden die het openbaar vervoer ondergaat. “De OV-chipkaart is een fysieke kaartdrager (card-based). Daarmee kan je beperkt koppelingen maken met een backoffice”, vat hij het samen.  

“We gaan nu over naar een account-based systeem. Daarin kunnen we ook reizigers registreren en hen doelgroepgerichte acties aanbieden. Gemeenten hebben een kaartenbak met reizigers met een Wmo-indicatie. Het biedt kansen om die ook daaraan te koppelen.” Momenteel gebruikt Transdev het account-based platform al voor OV-op-Maat, waarmee inwoners in buitengebieden een bus kunnen bestellen wanneer geen reguliere bus meer rijdt. 

Mark Thoma, Transdev: ‘Het biedt kansen om de gemeentelijke kaartenbak met reizigers met een Wmo-indicatie te koppelen aan een account-based systeem’

Win-win voor iedereen 

Die potentie ziet Stevens ook. Hij zit namens Forseti met veel gemeenten om tafel. “De Wmo-doelgroep wordt de komende jaren groter, vanwege vergrijzing en individualisering. Daar moeten we op anticiperen. Ondertussen staan de financiën binnen het sociaal domein van gemeenten onder druk. Vanaf het moment dat mensen een indicatie hebben, zitten ze als het ware gevangen in het systeem.”  

Als meer Wmo-ers overstappen op ov-reizen, kunnen gemeenten het Wmo-vervoer betaalbaar houden, rekent Stevens voor. “Een Wmo-rit kost zes tot acht keer meer dan een ov-reis, dus als bijvoorbeeld 10 procent het ov vaker dan nu weet te vinden, kunnen gemeenten per jaar veel besparen. Je hoeft mensen niet altijd iets af te nemen, je kunt mensen ook bewegen door ze juist meer te geven: meer keuzevrijheid, meer budgetbewustzijn met tariefdifferentiatie en een betere presentatie van reisalternatieven. Als we dat duidelijk kunnen maken, is het makkelijker politiek draagvlak te vinden. We hebben gemerkt dat Wmo-ers alleen al kostenbewuster worden, als ze beter geïnformeerd worden.” 

Maar dat is niet het enige voordeel, gaat hij verder. “Doelgroepreizigers reizen vooral in de daluren, ov-reizigers juist niet. Door ritten te combineren kunnen we lege stoelen vullen in het ov en dat levert minder voertuigbewegingen op. Dat is goed voor de leefbaarheid en de inclusiviteit in gemeenten, maar Wmo-reizigers worden ook minder afhankelijk van hun taxi. Dat draagt bij aan hun levensvreugde en gevoel van autonomie.” 

Tot nu toe zijn in diverse gemeenten al initiatieven geweest om doelgroepenvervoer met openbaar vervoer te combineren, maar die waren niet allemaal succesvol. De komst van OVpay kan daar verandering in brengen. “Dit is echt een gamechanger, daarom moeten we dit nú gaan doen”, zegt Stevens. “De techniek is er klaar voor. We kunnen bijvoorbeeld een barcode met een Wmo-pasje integreren en die koppelen aan de backoffice van een ov-vervoerder. Alleen is dat bij veel gemeenten niet bekend.”

Risico’s 

Natuurlijk kleven er ook risico’s aan. Eén daarvan is dat gemeenten niet happig zijn om persoonsgegevens van hun doelgroepreizigers te delen. Maar dat is volgens Mark Thoma ook helemaal niet nodig. “We maken immers afspraken met de gemeenten, niet met de individuen. Met de juiste afspraken kunnen we goede koppelingen maken in de backoffice, zodat we het reisgedrag kunnen monitoren. Daar gaat het om. De rest van de gegevens kan anoniem blijven.” 

Aan de andere kant zijn juist kwetsbare doelgroepen, zoals Wmo-reizigers, huiverig voor verandering, ziet Stevens. “Ze zijn vaak bang dat ze iets kwijtraken. Terwijl als je het omdraait: we voegen juist iets toe. Daar zitten geen risico’s aan vast. We bieden Wmo’ers meer keuzevrijheid in hun reisgedrag, omdat meer reismogelijkheden beschikbaar komen. Met een prijsprikkel voegen we nog een voordeel toe. We kunnen mensen en gemeenten laten zien wat hen dit oplevert.”  

Pilotgemeente gezocht 

Om dit concreet en zichtbaar te maken, wil Stevens graag een gemeente vinden voor een pilotproject. Daarbij maakt het niet uit wie de ov-vervoerder is. “We moeten gemeenten op de hoogte brengen van de ontwikkelingen rond nieuwe betaalmogelijkheden, Mobility as a Service (MaaS) en de kansen die dit biedt. Een goed voorbeeldproject gaat de transitie echt versnellen. Elke gemeente kan ermee beginnen. Het begint met een gesprek met de ov-vervoerder. Daarnaast is de kans groot dat ov-concessiebeheerders zo’n pilot ook ondersteunen."

Daan Stevens, Forseti: ‘Een goed voorbeeldproject gaat de transitie echt versnellen. Elke gemeente kan ermee beginnen’

Stevens noemt de MaaS-pilot GOAN! in Twente als voorbeeld: “Daar stappen doelgroepreizigers over op het ov, daar willen we graag heen. Maar die subsidie stopt per 1 september.” Daarom willen beide partijen een oproep doen aan gemeenten en provincies zich te melden, als zij brood zien in een pilotproject. “Als we weten welke prijsafspraken er gelden en welke buslijnen er rijden, is zo’n systeem snel ingericht. Het enige dat we nodig hebben, is een gemeente die hiermee aan de gang wil. We helpen ze graag op weg.” 

Dit artikel is eerder gepubliceerd in OV-Magazine 2/2022. Wilt u OV-Magazine voortaan op papier of digitaal ontvangen? Neem dan een abonnement.