Wmo en ov in Achterhoek al jaren hand in hand

In de Achterhoek werken zeven gemeenten en Arriva al sinds 2015 succesvol samen aan integratie van doelgroepenvervoer (dv) en openbaar vervoer (ov). Nu de provincie Gelderland de systemen per 2 april 2022 gaat ontvlechten, delen de vervoerders hun belangrijkste lessen. “En we blijven elkaar vasthouden.” 

“Eigenlijk runnen we een systeem waarvan niemand wil dat het gebruikt wordt”, begint Geert Jan Verzijden, coördinator van het regionale vervoersysteem ZOOV. ZOOV regelt het dv namens zeven gemeenten in de Achterhoek. “Binnen het sociaal domein is altijd te weinig geld en ons systeem is erg duur. Daarom zoeken we constant hoe het efficiënter kan en of mensen op een andere manier kunnen reizen.”  

Openbaar vervoer is vrijheid 

In die zoektocht kwam ZOOV al snel uit bij Arriva. En daar vond het een welwillend oor bij salesmanager Elmer Roukema. Hij ontwikkelt nieuwe proposities voor het sociaal domein. “Natuurlijk willen we zo efficiënt mogelijk de stoelen en kilometers inzetten, maar we willen ook inclusief zijn. Maatschappelijk verantwoord ondernemen is één van onze pijlers: het ov moet voor iedereen toegankelijk zijn. Vroeger stond bussen rijden centraal, tegenwoordig staat de klant centraal.”

Elmer Roukema (Arriva): ‘Voor mensen met een indicatie is het écht belangrijk om zelfstandig te kunnen reizen. Dat maakt hen trots’

Uit onderzoek van onder meer adviesbureau Forseti bleek dat een deel van de wmo-geïndexeerden prima met het openbaar vervoer kan reizen als het hen makkelijker wordt gemaakt. “Dat is een win-winsituatie”, zegt Roukema. “Want wij vervoeren meer reizigers, voor gemeenten is het goedkoper en de wmo-reiziger ervaart meer vrijheid. Voor mensen met een indicatie is het écht belangrijk om zelfstandig te kunnen reizen. We hadden van tevoren niet kunnen bedenken, hoe trots hen dit maakt.”  

Zodoende gingen beide heren op zoek naar mogelijkheden om meer doelgroepreizigers het ov in te krijgen. Dat begint bij goede voorlichting, gaat Roukema verder: “Het is meer dan een administratieve procedure, het gaat er echt om de drempel bij mensen te verlagen om in de bus of trein te stappen. Daarom hebben we een speciaal lespakket ontwikkeld, zodat kinderen vanuit het leerlingenvervoer later makkelijker kunnen participeren in de maatschappij.” 

Routes verleggen 

Ook verlegden Arriva en ZOOV busroute 74 Doetinchem – Enschede in de ochtendspits langs de sociale werkplaats in de buurt, vertelt ZOOV-coördinator Verzijden. “Zo kunnen die reizigers makkelijker met het ov naar hun werk.”  

Dat terwijl het een tendens in ov-land is om steeds meer buslijnen te strekken en het aantal haltes te verminderen. Maar daar moet de vervoerder flexibel in zijn, vindt Roukema. “Op de hoofdlijnen strekken we wel, maar dat neemt niet weg dat we kijken naar kansen voor maatwerk. Als we daarmee twintig extra reizigers kunnen bedienen, vinden we dat we dat moeten doen.” 

Aanvullend rijden pendelbusjes van ZOOV op bepaalde tijden van station naar huis of school, gaat Verzijden verder. “Als we weten hoe laat de trein aankomt, zorgen we dat busjes de reiziger verder brengen. Op die manier bieden we een complete deur-tot-deurreis. De zwakste schakel in de reis is de overstap, dus die moet goed geregeld zijn. Dat verlaagt de drempel om voor het ov te kiezen.” 

Voordelen voor doelgroepreizigers 

Om alle dv-ritten in het ov te financieren, introduceerden Arriva en ZOOV de Voor Elkaar-pas, waarmee de doelgroepreiziger toegang krijgt tot elke vorm van ov in de Achterhoek. Roukema: “Op basis van data weten we wanneer welke doelgroep waarheen reist. Leerlingen reizen bijvoorbeeld vooral in de daluren tot 25 kilometer. Op basis daarvan creëren we een bundel, waarbij de gemeente het tarief per reiziger bepaalt en ZOOV afspraken met de gemeenten maakt. Zo hoeft de reiziger niet te checken of hij wel saldo heeft, want de pas doet het altijd.” 

Voor de wmo’er is het een verademing niet langer een taxi te hoeven reserveren, hoort Roukema terug. “Soms zitten de mensen een half uur te wachten omdat de taxi eerder of later mag komen. Bij de bus hoeft dat niet. Dat vinden de mensen erg fijn.” Bovendien, stelt Verzijden: “Een wmo-reiziger bestelt niet snel een taxi naar de bushalte. En als hij een langere rit per taxi wil doen, komt hij uit bij Valys, want ZOOV rijdt alleen afstanden tot 40 kilometer in deze regio. Vooral op de terugreis is de bus prettiger – dan kan de reiziger zich richten op vaste vertrektijden.” 

Praten, praten, praten 

Het is af en toe wel een puzzel om alle bustijden en -lijnen goed op elkaar af te stemmen. Dus is veel overleg nodig. Verzijden: “Ik zit met gemeenten, scholen, zorginstellingen en sociale werkplaatsen om tafel, maar ook maandelijks met Arriva. Dan weten we van elkaar waar we mee bezig zijn, hoe we elkaar kunnen versterken of juist totaal niet. Vaak worden ov en doelgroepenvervoer op aparte tekentafels behandeld, bij ons gebeurt dat op één.” 

Geert Jan Verzijden (ZOOV): ‘Vaak worden ov en doelgroepenvervoer op aparte tekentafels behandeld, bij ons gebeurt dat op één’

Door het nauwe contact kunnen beiden flexibeler hun materieel inzetten, gaat Frank van Setten verder. Hij was bij de integratie van beide systemen betrokken namens Arriva. “In de avonden en weekenden hebben Arriva en ZOOV allebei kleinere vervoerstromen. Daarom laat Arriva de belbussen in de avonduren uitvoeren door ZOOV – want die hebben de knowhow en het juiste materieel. En dan rijden twee halflege bussen niet dezelfde route.” 

Datagebruik helpt daarbij enorm. Verzijden: “Door realtime ov-data te integreren in ons eigen systeem, weet de taxichauffeur wanneer hij moet wachten op een vertraagde bus of trein.” Een grote verbetering, vindt ook Van Setten. “Toen ik in 1991 begon met de integratie van bus en trein, moest de chauffeur afgaan op de seinlampen van de trein. Nu heeft hij data. Dat is veel makkelijker.” 

‘We blijven elkaar vasthouden’ 

Ondanks de succesverhalen besloot de provincie Gelderland recent juist de relatie dv en ov te ontvlechten. Waarom, zou je denken? Gedeputeerde Jan van der Meer zei hierover: “Wij gaan het management en beheer van haltetaxiRRReis zelf verzorgen via OV-Oost, die al onze ov-concessies beheert en managet”. Dit gaat vanaf 3 april 2022 gebeuren.

Geert-Jan Verzijden gaat verder: “Bij ZOOV vervoeren we ook mensen zonder wmo-indicatie, maar dat zijn ov-reizigers. Door deze keuze van de provincie komt het ov-vangnet dichterbij het ov te liggen. Op beleidsmatig vlak snap ik het, maar ik ben benieuwd hoe het in de praktijk uitpakt.” 

Frank van Setten: “De provincie besluit dit voor heel Gelderland, terwijl ons geïntegreerde systeem in de Achterhoek er anders uitziet. Maar we hebben de provincie wel gevraagd de samenwerking tussen beide systemen te garanderen en die intentie is uitgesproken.” 

Wat Elmer Roukema betreft blijven ZOOV en Arriva samen optrekken. “Na 1,5 jaar corona gaat de wereld nu net weer open, een goed moment om nieuwe initiatieven te starten. Daarbij blijven we gebruik van elkaar maken.” En Verzijden: “Er liggen nog veel uitdagingen voor ons, zoals ontwikkelingen rond Mobility as a Service (MaaS) en waterstof. Daarover moeten we in gesprek blijven. Wij blijven elkaar vasthouden.”

Dit artikel is eerder gepubliceerd in OV-Magazine 3/2021. Wilt u OV-Magazine voortaan op papier of digitaal ontvangen? Neem dan een abonnement.