Irias verbetert toegankelijkheid ov-haltes met data

In het Bestuursakkoord Toegankelijkheid OV 2022-2032 is afgesproken dat reisinformatie eenvoudiger en duidelijker wordt. De basis is hier een aantal jaren geleden al voor gelegd met het Centraal Haltebestand (CHB). De volgende stap is om stationstopologieën vast te leggen om reizigers fijnmaziger te kunnen informeren over mogelijke obstakels of hulpmiddelen op stations. Dat vertellen Harold van Heerde en Jeroen Nijhuis van Irias Informatiemanagement. 

Om het beschikbare budget voor het aanpassen van haltes en stations goed te kunnen besteden, is het noodzakelijk te weten welke haltes al wel of niet toegankelijk zijn. Samenwerkingsverband DOVA heeft zich, samen met Irias, de laatste jaren ingezet om de datawinning en kwaliteitsborging sterk te verbeteren. Van Heerde: “Voorheen werd subjectief bepaald of een halte toegankelijk is of niet. De volgende stap was dat toegankelijkheid werd bepaald aan de hand van CROW-richtlijnen, waarin bijvoorbeeld de breedste doorgang tussen obstakels werd meegenomen, en of de halte aansluit op de omgeving. Om die regels te kunnen toepassen is het cruciaal dat alle haltekenmerken bekend, volledig en correct zijn.” 

“Op basis van de gegevens uit het CHB zagen we dat, als we de CROW-regels toepassen, slechts een paar procent van de haltes in Nederland als toegankelijk aangemerkt kon worden.” Dat gaf een troebel beeld. Door alle inspanningen van haltedatabeheerders en inmeters is het beeld nu veel helderder. “Door dit proces te faciliteren hebben we al een goede stap gezet, maar er is meer nodig om volledig inzicht te krijgen of reizigers met een beperking hun reis probleemloos kunnen maken.” 

Stations inzichtelijk maken 

In Europa wordt samengewerkt om een breed scala aan toegankelijkheidskenmerken van haltes en stations op een eenduidige manier vast te leggen. Door nog fijnmaziger vast te leggen waar objecten, zoals liften, tunnels, trappen en ingangen liggen, wordt het mogelijk nog beter voor elke individuele reiziger te bepalen welke impact dit heeft op zijn of haar reis. Als duidelijk is wat de looproutes tussen aankomst en- vertrekperron zijn, inclusief de mogelijke obstakels en mogelijkheden om die obstakels te overkomen, is het mogelijk te berekenen wat de daadwerkelijke benodigde overstaptijd is voor reizigers met en zonder beperking. Door transparant te zijn over de indeling van haltes en stations, kunnen reizigers bovendien ook zelf bepalen wat voor hen zelf de impact is. 

Om deze stationstopologieën inzichtelijk te maken is data nodig. Vaak is veel data al beschikbaar, maar moet deze nog in de juiste vorm gegoten worden, zegt Nijhuis. "Met onze software zijn we in staat de ruwe data van verschillende organisaties te combineren en te koppelen aan haltes. Door deze data in onze tools te visualiseren en inzichtelijk te maken, krijgen we in een vroeg stadium inzicht in de kwaliteit ervan en weten we waar we verbeteringen moeten zoeken." Dit traject is in 2022 ingezet en zal in 2023 leiden tot de eerste levering in het nieuwe Europese formaat, zodat reisplanners er mee aan de slag kunnen. 

Dynamisch informeren 

Naast het op orde brengen van statische informatie over toegankelijkheid, is het doel om ook dynamisch de reiziger te kunnen informeren over bijvoorbeeld liftstoringen. Daarnaast is al eerder een traject in gang gezet om ook voertuigkenmerken mee te kunnen nemen in de bepaling of een reis toegankelijk is. Door informatie hierover te verzamelen en te combineren met dienstregelingen en de daadwerkelijke uitvoering, is het niet alleen mogelijk om niet alleen de reiziger goed te informeren, maar ook om te monitoren en rapporteren over toegankelijkheid in het ov. 

De informatie-architectuur binnen het openbaar vervoer in Nederland is al op een hoog niveau, dankzij de datastromen die er zijn en de manier waarop overheden en vervoerders samenwerken om informatie beschikbaar te stellen. Maar verbeteringen zijn altijd mogelijk, aldus Van Heerde "Door concessieoverstijgend te monitoren, en de hele keten van deur-tot-deur in kaart te brengen, kan een vollediger beeld over de kwaliteit van het openbaar vervoer ontstaan. Niet alleen toegankelijkheid voor reizigers, maar ook kwaliteit van de uitvoering zelf kan in kaart gebracht worden". 

Impact in kaart brengen 

Het inzichtelijk krijgen van stationstopologieën levert hier een bijdrage aan. Door plekken waar reizigers moeten overstappen in kaart te brengen, kan beter bepaald worden hoeveel overstaptijd een reiziger (met of zonder beperking) nodig heeft. Door deze informatie naast daadwerkelijke aankomst en- vertrektijden te leggen, kan nauwkeurig bepaald worden hoeveel impact een vertraagde bus of trein heeft gehad op reizigers. "Stiptheid is voor veel concessiehouders een belangrijk middel om de kwaliteit van de geleverde dienstverlening door de vervoerder te meten. Ons streven is de daadwerkelijke impact op reizigers in kaart brengen. Als een paar minuten vertraging leidt tot het missen van een aansluiting, is de daadwerkelijke vertraging misschien wel een half uur. Dat willen we inzichtelijk proberen te krijgen”, besluit Nijhuis. 

Dit artikel verscheen in Trends 2023, meegezonden met de printeditie van MobiliteitsPlatform nr. 4. Meer lezen van Trends 2023? Ga naar onze digitale bibliotheek.