Betalen met Smart-OV, de eerste dagen

Om maar met de deur in huis te vallen: de ervaringen zijn positief, maar volwassen is Smart-OV nog allerminst. Duidelijk is nog dat de techniek nog zwaar in de testfase zit en dat is waarschijnlijk ook waarom de proef nog zo kleinschalig is.

Meer deelnemers zou ook onverstandig zijn; dan bestaat de kans dat alle bugs die nu nog in Smart-OV zitten te veel zouden afstralen op een op zich prijzenswaardig initiatief.  Al is in- en uitchecken met je mobiel een oud idee, het is een flinke vooruitgang in vergelijking met de OV-chipkaart die €7,50 kost en die vooral een uiting is van systeemdenken.

Kinderschoenen
Alle partijen waarschuwden maandag: Smart-OV staat echt nog in de kinderschoenen. Dat hebben we gemerkt. Allereerst zijn er de beperkingen op voorhand (.pdf). Deelnemers moeten bijvoorbeeld minstens vier keer per week een (enkele) reis maken, op voltarief; de app ondersteunt nog geen kortingsproducten of abonnementen. Desondanks zegt Smart-OV voldoende deelnemers te hebben die aan alle criteria voldoen. Woordvoerster Nicky Jansen: "Vier keer reizen per week is natuurlijk niet af te dwingen, maar als je dat niet doet, is het de moeite van meedoen misschien nog niet waard."

Ben je toch een van de gelukkigen, dan is het supergebruiksvriendelijk: de app staat geïnstalleerd op je telefoon, het enige wat je doet is hem langs de lezer halen en klaar ben je. Ook een groot voordeel is dat je op je mobiel kan zien of je bent in- of uitgecheckt en je hebt direct inzicht in je saldo en reishistorie, al gaat die maar tot tien ritten terug.

https://twitter.com/OV_Magazine/status/671299963868078080

Werk aan de winkel
Tot zover de theorie, maar strookt die ook met de praktijk? We maakten een aantal reizen en testten Smart-OV (op Samsung Galaxy S6 Edge en KPN-simkaart) in treinen, metro's en bussen van meerdere vervoerders en concessies. Twee keer kwamen we een conducteur tegen.

Het belangrijkste euvel is de communicatie tussen de verschillende ov-chippalen en de telefoon. Die verloopt alles behalve vlekkeloos. Technisch gezien zou die communicatie ook plaats moeten vinden wanneer de telefoon helemaal is uitgeschakeld. De NFC-chip in de telefoon werkt namelijk volgens hetzelfde principe als de NFC-chip in de OV-chipkaart en die heeft ook geen batterij.

Toch is het de afgelopen dagen slechts twee keer gelukt om met de telefoon uit in- en weer uit te checken, beide keren bij een apparaat van Syntus. Ook kon een van de twee conducteurs die we op al onze ritten tegenkwamen (een Arriva-man) de chip uitlezen terwijl de telefoon uit stond. Verder was het opstarten van de telefoon vaak nodig om een geslaagde check-in tot stand te brengen; in sommige gevallen moest de app zelfs worden geopend. Al met al komt dit het intuïtief gebruik nog niet ten goede, maar laten we het houden op kinderziektes.

Het is volgens Stefan van Someren van Translink bekend dat sommige telefoons minder goed werken als ze zijn uitgeschakeld. Ook kan het uitmaken welk merk ov-paaltje of -poortje je tegen komt. Van Someren: "Ze hebben allemaal verschillende antennes en zenders, waarmee ze communiceren met een OV-chipkaart. Nu ook de OV-chipkaart geen gestandaardiseerde antenne heeft, zoals bij een reguliere plastic kaart, kunnen sommige combinaties ov-paaltje en merk/type telefoon beter of slechter werken. De verwachting is dat dit in de toekomst eenduidiger wordt naarmate de NFC-industriestandaards beter worden nageleefd." Ook het zendsignaal en de metalen onderdelen van de telefoon kunnen soms roet in het eten gooien.

Verder staan er nog slechts haltecodes in de app; de haltenamen kent hij nog niet. Dat regeltje code moet nog worden toegevoegd. Ook crashte de app drie keer en was er soms onjuiste of vertraagde info of we nu hadden in- of uitgecheckt. Op station Emmen meldde de telefoon, na een aantal vruchteloze pogingen, dat we al hadden ingecheckt waarna alsnog een incheck via de paal tot stand kwam. We kennen het al van de gewone OV-chipkaart: de Arriva-zuilen zijn een regelrechte ramp.

https://twitter.com/OV_Magazine/status/672088236232192002

Voordelen zijn er natuurlijk ook. Een chauffeur van QBuzz (die in tegenstelling tot zijn collega wél van de proef wist) vatte het goed samen: "Een speciaal pasje aanvragen is niet meer nodig. Een smartphone heeft tegenwoordig bijna iedereen op zak, dus iedereen kan het gebruiken." Ook zag hij voordelen voor de sociale veiligheid; een handige app betekent immers nog minder contant geld aan boord: "We roepen hier al jaren om."

Gaat het lukken?
Maar voor het zover is, zal er nog een hoop gesleuteld moeten worden. En dat zal nog niet meevallen met alle verschillende types OV-chipkaartlezers, telefoons en besturingssystemen. Daar komt nog bij dat de keten tussen een signaal van je telefoon naar de uiteindelijke bijschrijving van het bedrag op de bankrekening van de vervoerder een lange is. En - o ja - de onderhandelingen met de telecommaatschappijen over hun vergoeding moeten nog beginnen.

Kortom, de technische en strategische uitdagingen zijn niet gering. En daarbij is samenwerking essentieel. De vervoerders toonden zich maandag allemaal eensgezind, maar blijven ze dat nog als er tegenslagen komen? Volgend jaar, zo is de ambitie, moet Smart-OV echt draaien. En Translink-CEO Arco Groothedde droomt al van een be-in/be-outproef over twee jaar. We hopen het van ganser harte, maar of het gaat lukken valt nog te bezien. De sector heeft op het gebied van technologische beloftes nu eenmaal geen brandschoon track record.

Tweets over #smartov