Koninklijke onderscheiding voor bedenker OV-fiets

Vanwege de coronamaatregelen kon burgemeester Henri Lenferink van de gemeente Leiden het lintje niet zelf opspelden, maar liet hij dat over aan Nicole van Nes, de vrouw van Haverman.

Zo begon het

Haverman kreeg de onderscheiding onder meer voor het bedenken, ontwikkelen en uitrollen van de succesvolle OV-fiets. Deze snelle en gemakkelijke huurfiets is te huur op bijna 300 stations en andere knooppunten. De OV-fiets geldt als een van de grootste innovaties in het openbaar vervoer, en heeft navolging gekregen in België en Groot-Brittannië.

Haverman heeft de OV-fiets begin 2000 deels uit ergernis bedacht. Een fiets huren op het station was toen nog bureaucratisch, duur, ingewikkeld en tijdrovend. Je moest een formulier invullen, een kopie van je paspoort inleveren en 100 gulden borg betalen. Dat kostte algauw een kwartier.

Ronald vond dat dat binnen 1 minuut moest kunnen. En het terugbrengen binnen 30 seconden, want dan moest je je trein halen. Ook moest de OV-fiets goedkoper zijn dan een busretourtje. Maar bovenal vond Haverman dat de samenleving er beter van moest worden: meer reizigers in de trein, meer fietsers op straat en minder auto’s in de stad. Dat is gelukt, zoals onafhankelijke evaluaties van onder meer het Rijk en de Fietsersbond later uitwezen.

Met de Fietsersbond heeft hij het plan in 2000 gepresenteerd aan de Tweede Kamer. Nicole van Nes was zwanger van hun eerste kind, toen ze samen in de Gamma liepen om wat laatste spullen voor de babykamer aan te schaffen. Net op dat moment kreeg Ronald het verlossende telefoontje van het ministerie van Verkeer en Waterstaat: er was een startsubsidie van vijf miljoen gulden (2,25 miljoen euro) toegekend voor een proef met de OV-fiets. Haverman hing een half uur aan de telefoon en had totaal geen oog meer voor z’n hoogzwangere vrouw.

Visie en innovatiekracht

Haverman heeft met visie en innovatiekracht bestaande technieken aan elkaar geknoopt om de OV-fiets te ontwikkelen: scannen met een streepjescode, factureren via e-mail en betalen door middel van een automatische incasso. De proef begon met één proeflocatie bij z’n toenmalige werkgever ProRail, waar hij innovatiemanager was. Een van de drie eerste huurlocaties voor klanten was een snackbar bij station Delft. De OV-fietsen roken daar naar frituurvet.

Om de OV-fiets te laten groeien en kostendekkend te maken, heeft Haverman de Stichting OV-fiets in het leven geroepen. Als voorzitter moest hij flink lobbyen en weerstand overwinnen, onder andere bij de voorzichtige NS (kon de OV-fiets wel kostendekkend worden?) en behoudzuchtige stallinghouders (die eerst moesten zien dat het verhuren van OV-fietsen makkelijker, sneller én lucratiever was omdat ze er in minder tijd meer verhuurden).

Als Haverman in een NS-stalling liep waar de toen nog blauwe OV-fietsen rommelig stonden gestald, dan zette hij ze stiekem op één keurige rij. Zodat ze allemaal weer strak in het gelid stonden; de snelbinders netjes naast elkaar gedrapeerd, precies in het midden van de bagagedrager.

Mijlpalen

Bij de feestelijke opening van de 100e huurlocatie (steiger van Fast Flying Ferry in Velsen-Zuid) in 2006 nodigde hij oud-astronaut, OV-fietser van het eerste uur en duurzaamheidsdenker Wubbo Ockels uit om de openingshandeling te verrichten. Die dag was een mijlpaal. Ook omdat hij met zijn OV-fiets ’s avonds het Journaal haalde. De tv-ploeg zocht nog een gebruiker en had uitgerekend zijn vrouw gevraagd wat zij vond van de OV-fiets, dus ook zij zat in datzelfde Journaal-item.

Toen de OV-fiets eenmaal een doorslaand succes was bij de reizigers, heeft NS de exploitatie begin 2008 na enige strubbelingen overgenomen van de Stichting OV-fiets. Het aantal ritten is gigantisch gegroeid: van 33.000 in 2003, via 330.000 in 2007, naar 5.200.000 in 2019. De bedenker heeft altijd al gedroomd van miljoenen ritten per jaar.

Verdere werk

Haverman is onder andere directeur geweest van deelautoaanbieder MyWheels en heeft voor startup Mobike deelfietsen geïntroduceerd in Rotterdam, Delft en Den Haag. Nu werkt hij als senior strategisch adviseur Mobiliteit & Milieu bij de provincie Zuid-Holland.

Innovatieve oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken zijn zijn passie, met focus op duurzame mobiliteit. En overigens is Haverman van mening dat iedereen alle verschillende soorten deelfietsen met één app, bankpas of chipkaart moet kunnen huren.