Dit zijn de next steps van OVpay

Vanaf komende zomer kunnen reizigers ook met korting via de betaalpas reizen. Te beginnen in Amsterdam. IT-bedrijf Technolution ontwikkelde in opdracht van GVB en RET vier systemen, vertellen Paul Meerman van Technolution en Bas van Adrichem, die de aanbesteding deed namens GVB. Elke vervoerder kan apart besluiten de systemen af te nemen of niet.

Alle negen Nederlandse vervoerders hebben de afgelopen maanden hun apparatuur en processen op orde gebracht en uitgerust met EMV-technologie (Europay Mastercard Visa). Nu betalen met de betaalpas bij elke vervoerder in vrijwel heel Nederland mogelijk is, betekent dat niet dat het programma OVpay klaar is, begint Van Adrichem. 

Integendeel. Nu is het tijd voor een next step, zodat vaste reizigers binnenkort ook hun abonnementstarieven kunnen betalen én betalings- en facturatieprocessen overzichtelijk en eenduidig verlopen. Meerman: “Dat is voor alle vervoerders een wens, maar de technologie werkt heel anders dan bij de ov-chipkaart. Dus moeten we processen anders inregelen en moeten vervoerders hun systemen migreren en aanpassen.” 

Decentrale aanbesteding 

Omdat dergelijke ov-systemen nog niet bestonden, startten RET en GVB (die met vergelijkbare stedelijke opgaven kampen) in 2021 een aanbesteding om vier systemen te ontwikkelen voor beheer, onderhoud, facturatie en klantrelatiesysteem (CRM).

Bas van Adrichem, GVB: ‘De eerste fase van OVpay duurde zo’n acht jaar. We zetten nu een nieuwe stap. Je kunt niet van 0 naar 100 in één dag’

Van Adrichem: “Binnen OVpay besloten we om dit decentraal aan te besteden. Landelijke afstemming kost veel tijd, elke vervoerder heeft eigen wensen. Maar reizigers hebben nu al vragen over de facturatie, dus moesten er snel oplossingen komen. Omdat private vervoerders met inkoopprocessen werken, waren wij de logische partij om dit uit te vragen aan de markt.”  

Want bij aanbestedingen kan een vervoerder eisen stellen. Zo eisten GVB en RET dat elk van de negen vervoerders delen van het pakket moet kunnen afnemen. Van Adrichem: “Niemand schiet er wat mee op als elke vervoerder individueel systemen gaat ontwikkelen, die niet met elkaar kunnen ‘praten’. Wij hebben het opgepakt, de rest kan kiezen wat ze eventueel willen afnemen of niet.”  

Makkelijker beheer en onderhoud 

Technolution won de aanbesteding eind 2021 en ontwikkelde vier functionaliteiten waarvan er inmiddels al drie operationeel zijn, vertelt Paul Meerman.

Paul Meerman, Technolution: ‘Deze vier systemen maken het beheer en onderhoud makkelijker voor vervoerders’

Het gaat om: 

• Een TSS-systeem (Trip Settlement Server), waarbij vervoerders feedback ontvangen vanuit de backoffice van TLS over de compleetheid van betalingen.
   
• Het TBS-tariefberekeningssysteem, waarmee vervoerders hun tarieven aan Translink doorgeven en TLS de juiste tarieven aan klanten doorberekent. 
   
• Een Service Ondersteunend Systeem, wat neerkomt op een dashboard met onder meer realtime ritinformatie en tariefwijzigingen. Servicepersoneel van vervoerders kan reizigers hiermee makkelijker helpen. 
   
• Een productverkoopsysteem (CRM), waarin vervoerders klantaccounts kunnen beheren, abonnementen kunnen verkopen en de facturatie kunnen regelen. 

Hij voegt toe: “Standaardisatie maakt het beheer en onderhoud makkelijker voor vervoerders. Daarmee wordt ook de prijs aantrekkelijker. In deze aanbesteding is de mogelijkheid opgenomen om de systemen in licenties af te nemen tegen gunstige voorwaarden. Dat maakt het betaalbaarder voor de markt. Deze systemen dekken de belangrijkste processen van vervoerders en de ontwikkeling loopt parallel aan de landelijke OVpay-ontwikkelingen.” 

Overigens is GVB momenteel de enige van de negen vervoerders die alle vier de producten afneemt, weet hij. Dat is ook niet zo raar, vindt Van Adrichem: “Wij zijn de aanbesteding gestart en hebben onze behoeften aangegeven.” De meeste vervoerders nemen twee of drie onderdelen van het pakket af. Meerman: “Sommigen waren al bezig met eigen ontwikkelingen of hebben nét even wat aanvullende wensen.”  

Verdere planning 

GVB dat de systemen nog voor de zomer in Amsterdam operationeel zijn en wil kortingsacties kunnen introduceren aan vaste klanten. Is dat niet aan de late kant? Reizigers willen nu al met hun kortingsabonnement op de betaalpas kunnen reizen.  

“Je kunt niet van 0 naar 100 in één dag”, stelt Van Adrichem. “De belangrijkste eerste stap was om de betaalpas werkbaar te maken en die fase heeft zo’n acht jaar geduurd. Toeristen in Amsterdam hoeven geen aparte ov-kaart meer te kopen, dus dat is fantastisch. De next step is nu om vaste klanten maximaal te ontzorgen. Zo geven we de toekomst vorm.” 

Niet alleen vaste klanten, trouwens. Ook een groep nieuwe reizigers zal makkelijker in het ov stappen, denkt hij. “Zakelijke reizigers kunnen straks ov-ritten maken zonder eerst een ov-chipkaart te kopen. Alle transacties gaan via de bankpas en zijn makkelijker te declareren.” 

Opschaling 

Daarna is het wat Meerman betreft tijd voor opschaling. Hij droomt alvast vooruit. “Reizigers die vanaf een P+R aan de rand van een stad verder reizen met het ov, krijgen nu vaak korting op het parkeertarief. Die diensten willen we ook graag koppelen. Daar hebben we de parkeerexploitant en gemeente bij nodig. De volgende stap is dus om ketendiensten te koppelen. De basis daarvoor is met het landelijke programma OVpay al gelegd.”

Van Adrichem: ‘Het is voor toeristen fijn dat ze nu zonder chipkaart kunnen reizen. Maar we willen ook onze vaste reizigers maximaal ontzorgen'

Bovendien maakt dit het Nederlandse openbaar vervoer interessanter voor internationale partijen, vervolgt hij. “De ov-chipkaart is een Nederlands systeem met Nederlandse specificaties. Nu werken we met internationale, open standaarden. Daar is alleen EMV voor nodig. Internationale partijen kunnen makkelijker hun diensten in het Nederlandse ov aanbieden en reizigers kunnen makkelijker diensten koppelen. Dus het speelveld groeit.” 

Een bijkomend voordeel, zegt Van Adrichem, is dat kaartautomaten van stations kunnen verdwijnen. “Bij de ov-chipkaart stond het reisproduct op een plastic kaart en moest je het product fysiek ophalen bij de automaat. Dat hoeft straks niet meer.” 

Meerdere ontwikkelingen gaande 

Waar GVB en RET deze ontwikkeling in gang hebben gezet, lopen er ook nog diverse andere ontwikkelingen. Zo doet Arriva proeven met in- en uitchecken met de smartphone via ‘Swipe in Swipe out’ (SiSo), terwijl Transdev ‘Be in Be out’ (BiBo) gaat opschalen. Maar Van Adrichem wilde toch juist voorkomen dat iedereen zijn eigen systemen ontwikkelt?

Meerman: ‘Nu werken we met open standaarden. Dat maakt de markt aantrekkelijker voor internationale partijen’

“Het klopt dat er meerdere innovatietrajecten lopen”, stelt hij. “Maar elke innovatie begint met relatief kleine proeven. Je merkt pas of het werkt als je gaat opschalen. In- en uitchecken op basis van gps-signalen is in Amsterdam bijvoorbeeld lastig, omdat het dichtbevolkt is en de metro’s vaak parallel rijden aan NS-treinen. Dus iedereen ontwikkelt wat het beste bij hem past.” 

Dit artikel is eerder gepubliceerd in OV-Magazine 1/2023. Wilt u OV-Magazine voortaan op papier of digitaal ontvangen? Neem dan een abonnement.