Drie vervoerders en opdrachtgever innoveren samen

Als vervoerders met dezelfde opgaven bezig zijn en tegen dezelfde problemen aanlopen, ligt het voor de hand een vorm van samenwerking te zoeken. Dat heeft geleid tot de InnOVatieroute, een initiatief van HTM, RET, EBS en de Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH).

Dit artikel is eerder gepubliceerd in OV-Magazine 3/2022. Wilt u OV-Magazine voortaan op papier of digitaal ontvangen? Neem dan een abonnement.     

De InnOVatieroute is bedoeld om innovatieve oplossingen te vinden voor de uitdagingen in het openbaar vervoer van morgen. Daarvoor wordt ook een beroep gedaan op bedrijven van buiten de ov-sector die met vernieuwende ideeën een bijdrage kunnen leveren aan het ov-systeem. Guido van Koppen, namens de MRDH lid van het programmateam: “We zoeken naar vernieuwende ideeën voor een betere reisbeleving, duurzaamheid en kostenefficiëntie voor het openbaar vervoer in de regio. Hoe kunnen we trams, bussen en metro’s beter benutten? Hoe maken we ons aanbod aantrekkelijker voor onze klanten? Hoe gaan we slimmer om met beheer en onderhoud?”

Guido van Koppen, MRDH: ‘Eigenlijk is het raar als bedrijven solistisch innoveren’ 

Het programma is gericht op belangrijke ov-thema’s, zoals klant- en reisbeleving, het terugwinnen van reizigers na corona, piekbelasting en verduurzaming. Een programmateam, bestaande uit innovatiemanagers van de deelnemende partners, zorgt ervoor dat kansrijke thema’s en pilots worden opgepakt en specialisten van de bedrijven in staat zijn om deel te nemen aan pilots. Daarnaast organiseert het programmateam inspiratiesessies en bijeenkomsten om de samenwerking tussen de partnerorganisaties te versterken. Het programmateam legt verantwoording af aan een innovatieboard. 

Samen innoveren 

Aanleiding om met de ‘route’ te komen was het inzicht dat vervoerders vooral individueel met innovatie bezig zijn. Van Koppen: “Het is begrijpelijk dat je als organisatie je eigen innovatie-agenda hanteert, maar op enig moment ontstond het besef dat het eigenlijk raar is als bedrijven helemaal solistisch innoveren: de basis van innoveren is immers juist dat door nieuwe inzichten ideeën worden verrijkt.” Naast de inhoudelijke kant is het ook vanuit financieel oogpunt aantrekkelijk om samen te innoveren. De kosten en inzet kunnen dan verdeeld worden over meerdere partijen. “Vanuit die achtergrond zijn gesprekken gevoerd met de vervoerders om tot samenwerking te komen voor het stimuleren van innovatie. Omdat we werken aan het verbeteren van het hele ov-systeem in onze regio, heeft MRDH besloten ook als partner deel te willen nemen.” 

De InnOVatieroute is al voor corona van start gegaan, maar de pandemie heeft wel als een katalysator gewerkt. Van Koppen: “Neem het idee van een drukte-indicator, waarmee reizigers inzicht krijgen in de te verwachten drukte in voertuigen. Het idee daarvoor is al voor corona ontstaan, maar hierdoor wel in een versnelling gekomen. Deze pilot laat goed zien hoe we onze samenwerking proberen vorm te geven. Het algoritme voor de indicator is ontwikkeld bij HTM en het klantonderzoek is vervolgens bij RET uitgevoerd. Die resultaten zijn vervolgens gedeeld en verwerkt tot een eindproduct. Op die manier bundel je kennis, maar verdeel je de lasten.” 

Wisselwerking 

Jasper Vermeer, die namens EBS in de innovatieboard zit, vertelt dat de InnOVatieroute begon voordat EBS eind 2018 de eerste concessie in de regio Haaglanden kreeg. “De aandacht ging toen vooral daarnaar uit, zodat EBS iets later is aangehaakt. Voor zowel de stadsvervoerder (HTM) als niet-marktpartijen is een dergelijke samenwerking makkelijker.” Hoewel EBS qua organisatie kleiner is dan de stadsvervoerders, heeft dat ook voordelen. “Wij hebben een kleine en platte organisatie waardoor er bij ons dingen snel te testen zijn. We werken samen waar we relevantie zien, maar aan iets dat specifiek betrekking heeft op bijvoorbeeld trams doet EBS bijvoorbeeld niet mee.” 

Jasper Vermeer, EBS: ‘Bij ons zijn nieuwe ideeën snel te testen, stadsvervoerders bieden mogelijkheden om pilots op te schalen'

Tegelijkertijd biedt de omvang van de stadsvervoerders weer mogelijkheden om pilots op te schalen. Alle bedrijven komen met ideeën. Ook worden externe partners uitgenodigd om mee te denken, zoals een aantal innovatieve startups van de TU Delft. Een keer per jaar is er een ‘Vervoerdersdag’, waaraan alle vier partijen en externe partners deelnemen. Het doel van een dergelijke dag is om de samenwerking tussen collega’s van de verschillende bedrijven te vergroten, zegt Vermeer: “Dat doen we door in kleine groepen te werken aan het verzinnen en uitwerken van ideeën, meestal gekoppeld aan een specifiek thema of vraag. De beste ideeën proberen we vervolgens om te zetten in een pilot of eerste test.” 

Vermeer: “Vanuit de InnOVatieroute is een platform opgezet om met verschillende vervoerders ideeën verder te brengen, ongeacht wie de vervoerder is. Vakspecialisten kunnen hierop ideeën uitwisselen. In principe hebben alle medewerkers van directieleden tot aan de bestuurders van de bussen, metro's en trams er toegang toe, ze kunnen hun ideeën pitchen.” Collega’s van andere bedrijven kunnen er vervolgens op reageren. Op die manier vindt kruisbestuiving plaats en worden ideeën verrijkt. Soms blijkt ook dat er al slimme oplossingen beschikbaar zijn. 

Resultaten 

Vermeer noemt enkele resultaten van de Vervoerdersdagen. “Daar is het idee van augmented reality ontstaan om met een app op het station makkelijker je weg te vinden. Dat klinkt als iets dat al lang bestaat, maar dat is dus niet zo. Een ander voorbeeld is de pilot van een ‘verplaatsbaar haltesysteem’. HTM is met het idee gekomen van een mobiele abri, een makkelijk verplaatsbaar wachthuisje dat je bij tijdelijke haltes kunt plaatsen. Er loopt nu een pilot waarin we twee proefmodellen ontwikkelen en deze gaan testen. Die kun je als vervoerders met elkaar delen als er behoefte aan is.” 

Het programmateam vindt vooral de samenwerking en interactie die ontstaat tussen de verschillende bedrijven erg waardevol. Guido van Koppen van de MRDH: “Het is in onze sector uniek dat organisaties zo open het gesprek met elkaar voeren over innovaties en ideeën en ook hoe we elkaar verder kunnen helpen.’