Overal een fiets huren met één account

Het begon met de OV-fiets. Die snelle en gemakkelijke huurfiets bewees dat het delen van fietsen handig is. De combinatie trein plus fiets biedt een prima alternatief voor een reis per auto. Met deze gezonde oplossing voor de zogeheten last mile komen minder mensen met de auto naar de binnenstad.

OV-fiets introduceerde de slagzin ‘overal een fiets’. Dat geeft precies aan waar het om draait: niet alleen thuis je eigen fiets bezitten, maar overal een andere fiets kunnen gebruiken. Dat sluit aan bij de maatschappelijke trend van bezit naar gebruik. En zorgt dat je ook ver van huis altijd zorgeloos kunt fietsen.

Bike sharing
Nederland liep voorop met de OV-fiets. We reden hier al jaren rond op deze blauw met gele fietsen voordat Parijs, London, New York en honderden andere grote steden aan de bike sharing gingen. Wereldwijd zijn er nu 1,5 miljoen deelfietsen in 1100 steden.

OV-fiets koos voor eenvoud: bewezen techniek (streepjescode) en liefst bemenste huurlocaties bij stations. Andere landen gebruiken de creditcard om fietsen uit speciale rekken te halen. In tegenstelling tot Nederland, waar de OV-fiets vooral retourtjes biedt (van een station terug naar dat station), maken mensen in andere landen vooral korte enkele reizen, van het ene rek naar het andere. Meestal zijn de eerste 30 minuten gratis.

Elektronische fietssloten
Al jaren kijken we uit naar de komst van elektronische fietssloten, die je met je smartphone kunt openen. Dat maakt het mogelijk de ‘fietssleutel te appen naar de reiziger’. Op die manier kun je deelfietsen ook buiten de huurlocaties of zonder speciale rekken oppikken. En ineens zijn de elektronische fietssloten er, elk met een eigen app. Maar er dreigt wel versnippering. In Nederland duiken tot eind 2017 tal van elektronische fietssloten en daarop gebaseerde deelfietssystemen op:

- AXA Elektronisch Ringslot
- Callock/Hopperpoint in Eindhoven en Tilburg
- Gobike in Rotterdam en Utrecht
- Mobilock
- Next Bike in Maastricht
- Park & Bike in Leeuwarden (elektronisch kluisslot)
- Skopei in Delft
- Urbee in Amsterdam
- Uw Deelfiets/Donkey in Haarlem en Hoofddorp

Versnippering
Wildgroei is onhandig voor de reiziger. Die moet veel abonnementen, accounts of pasjes hebben om al die deelfietsen te kunnen gebruiken. Als ze al weten dat die projecten bestaan, hoe ze werken en wat het kost. Dat is lastig, want zo’n fiets komt juist van pas in de stad waar je niet woont maar op bezoek bent. Veel lokale projecten krijgen een flinke subsidie van de gemeente of provincie. Daarmee raakt het belastinggeld versnipperd. Het zijn allemaal lovenswaardige experimenten, maar een rode draad ontbreekt. De kans is groot dat ze mislukken en verdwijnen.

Ook voor de vertrouwde OV-fiets zijn er verbeteringen te bedenken, zoals de fiets kunnen inleveren waar je wilt. Nu kun je een OV-fiets van Amsterdam Centraal in theorie ook inleveren op Amsterdam Zuid als dat handiger uitkomt voor je trein, maar je betaalt wel een ontmoedigingspremie van 10 euro. Op dit punt steekt OV-fiets bleek af tegen buitenlandse initiatieven, waar je moeiteloos enkele reizen met je deelfiets maakt.

Best price
Een OV-fiets wordt best prijzig als je hem elke werkdag gebruikt voor het laatste stukje naar je werk. Het gevolg is dat veel mensen dat niet doen (behalve als de baas betaalt). Ze kiezen voor een andere oplossing, zoals een tweede fiets neerzetten op het aankomststation. Dat leidt tot hogere maatschappelijke kosten omdat die fiets de meeste tijd gestald staat op een plek waar de ruimte schaars is. Een oplossing is best price: je betaalt automatisch een lager week- of maandtarief als je de OV-fiets veel gebruikt.

OV-fiets zit nu op ruim 250 locaties, nog lang niet overal dus. Of de fietsen zijn op en klanten grijpen mis, wat helaas steeds vaker gebeurt. Wat zou het dan fijn zijn als je met hetzelfde account (of kaart, of pas) een fiets van een andere verhuurder mag pakken. De klant krijgt dan gewoon elke maand één rekening voor al zijn verschillende deelfietsen. Met zo’n open standaard schakelen we ook marktwerking in. Dan gaan de nieuwkomer en plaatselijke fietsenzaak ook hun best doen om een graantje mee te pikken met scherpere tarieven of betere service. En de nieuwkomer hoeft niet meer zelf te investeren in communicatie, facturering en software, want die voorzieningen zijn er al en staan open voor iedereen.

Sturen met subsidies
Er moet dus open bike sharing komen: overal een fiets op één account. Zo’n open deelfietssysteem biedt ruimte aan meerdere aanbieders met verschillende verhuuroplossingen. Denk ook aan bedrijfsfietsen, hotelfietsen en witte fietsen. Lenen gaat online. Je hebt een account en kunt met een app op je smartphone elk aangesloten fietsslot digitaal openen. Bemenste uitgiftepunten van bijvoorbeeld Biesieklette (Den Haag), OV-fiets en U-stal (Utrecht) kunnen gewoon blijven bestaan. En automatische uitgifte wordt mogelijk, ook buiten huurlocaties, dus gewoon op straat. Echt overal een fiets.

Hoe bereiken we die open bike sharing? Overheden kunnen sturen met hun subsidies. Ze betalen alleen mee aan infrastructuur, onderzoek en exploitatie van nieuwe deelfietssystemen als die meedoen aan de open bike standaard zoals we die afspreken. CROW Fietsberaad heeft hiervoor al het initiatief genomen. Gevolg is dat klanten maar één fiets-account hoeven te hebben om overal te kunnen fietsen. Het Rijk kan zo’n afspraak ook maken voor OV-fiets in de vervoerconcessie aan NS, de exploitant van OV-fiets. Deelnemende bedrijven verplichten zich dan meteen om actuele data te leveren over beschikbaarheid, locaties en tarieven van hun deelfietsen. Zo kunnen klanten hun deelfiets ook reserveren, grijpen nooit meer mis en weten altijd waar ze aan toe zijn.

Ronald Haverman is bedenker van de OV-fiets en specialist in sharing en internet of things.
Marc Maartens is adviseur/publicist en oud-bestuurslid van de voormalige Stichting OV-fiets.

Lees ook: Deelfiets in opmars door elektronisch slot