‘Goede stallingen verhogen ov-gebruik’

In 20 jaar is het stallingsgebruik door de treinreiziger met bijna 20 procent gestegen en heeft elk station in Nederland naast onbewaakte stallingen, ook een vorm van bewaakt stallen. En daar is hij trots op. 

Het station is altijd een belangrijke locatie in de deur-tot-deurketen van de reiziger, begint Piersma. En daarom verdient elk station een kwalitatief hoogwaardige fietsenstalling. Vanuit die gedachte was het, dat het toenmalige ministerie van Verkeer en Waterstaat in 1999 startte met het programma ‘Ruimte voor de Fiets’.  

Dat vraagt om een goede samenwerking met gemeenten, weet Piersma. Zoals in Zutphen. “Aanvankelijk stonden op het stationsplein overal fietsen geparkeerd. Als je dan komt vertellen dat die allemaal in een dure ondergrondse stalling moeten, komt vanuit bewoners veel weestand.” Maar een bevlogen wethouder trok het plan erdoorheen. Inmiddels passen een paar duizend fietsen in de kelder en is het plein fietsvrij. 

Beter prognosticeren 

Het ontwikkel- en realisatietraject in Zutphen had een doorlooptijd van 7 jaar. Zo snel ging het lang niet overal: de doorlooptijd op (middel)grote stations kan soms 15 jaar zijn. Bovendien werden prognoses bijgesteld, waardoor het aantal stallingplekken tijdens de looptijd van de zeven sleutelprojecten moest worden opgehoogd. Een lastige en kostbare klus, zegt Piersma.  

“Op bijvoorbeeld station Breda, waar aanbestedingen al waren gestart, moesten nog eens 3000 extra parkeerplekken komen. Nadat contracten werden opengebroken, zijn dat er uiteindelijk 2000 geworden.” Om zo’n soort situatie in de toekomst te voorkomen, bouwt ProRail tegenwoordig een marge in. “We ontwerpen met flexibele normen, zodat we altijd kunnen opschalen. Zo’n Breda-case willen we liever niet meer meemaken.” 

Onbewaakte en bewaakte stallingen 

Het succes van de fiets-treincombinatie kreeg een impuls toen de Rijksoverheid in 1999 besloot om alle 413 stationsstallingen in Nederland te upgraden en waar nodig uit te breiden. Ook werden de openingsuren van de bewaakte stallingen uitgebreid, overlappend met de treindienstregeling. “We hebben tot nu toe zo’n 500.000 fietsparkeerplekken vervangen en bijgebouwd.”  

Met de kwaliteitsimpuls aan onbewaakte stallingen, sneed ProRail zichzelf aanvankelijk wel in de vingers. “Op een gegeven moment daalde de bezettingsgraad van een deel van de bewaakte stallingen tot 20 procent”, memoreert Piersma. Als antwoord daarop werd vanaf 2013 door NS een nieuw stallingsregime toegepast. “Je mag op steeds meer stations in Nederland in de bewaakte stalling de eerste 24 uur gratis parkeren.” Bijvoorbeeld forensen kunnen dus elke dag gratis hun fiets stallen. 

Sindsdien is de bezettingsgraad op bepaalde stations aan het stijgen, ziet de projectmanager van ProRail. “Landelijk gezien is die groei nog niet optimaal terug te zien, blijkbaar weten lang niet alle reizigers van deze regeling.” NS voert inmiddels actief campagne om reizigers de bewaakte stallingen weer in te krijgen. 

Van staal naar glas 

Op sommige stations is ProRail inmiddels al een tweede keer langs geweest voor een nieuwe upgrade, zoals in

Het oude stalen systeem

Deventer. Bijvoorbeeld om de oude automatische toegangscontrole te vervangen. “De stalen toegangspoorten kampten met een negatief imago. Vanuit veiligheid is staal slim, maar voor de reizigers oogt het niet vriendelijk. Dat vervangen we door glas en ze krijgen een aparte in- en uitgang.” 

Kosten 

Het programma ‘Ruimte voor de Fiets’ zou aanvankelijk tot 2010 duren en er was 360 miljoen gulden voor begroot, maar dat werd meermaals verlengd en vanuit het ministerie werd meer geld vrijgemaakt. In 2018 legde het kabinet Rutte III nog eens 75 miljoen euro voor fietsparkeerplekken en 25 miljoen voor de infrastructuur neer en recent is daar vanuit het Klimaatakkoord 75 miljoen bijgekomen. “In totaal hebben we nu ongeveer 500 miljoen euro gebruikt en we hebben tot 2030 nog 200 miljoen euro extra nodig”, schat projectmanager Folkert Piersma van ProRail in.