Blog: Oplossing voor verdwijning van bushaltes?

Het kost vervoerbedrijven geld en buspassagiers reistijd, als grote bussen van de provinciale weg afslaan om door de dorpen te kronkelen. Mensen die slecht ter been en afhankelijk van het ov zijn, worden daarvan de dupe omdat ze worden gedwongen om naar de provinciale weg te lopen. Dit is een dilemma.  

Dit kan opgelost worden door twee technologieën met elkaar te combineren die in de praktijk hebben bewezen al jaren veilig te werken, “autonoom rijden”, bijvoorbeeld op de zogeheten ‘ParkShuttle’-busbaan te Rotterdam waar zelfrijdende minibusjes binnenkort op proef de openbare weg op mogen rijden. En ‘platooning’, het met camera’s en elektronica aan elkaar koppelen van vrachtwagens, dat zelfs rijdend gebeurt op drukke snelwegen en waar grote bedrijven in geïnvesteerd hebben.

Dit is dus geen oplossing voor de lange termijn, maar kan in de eenvoudigste vorm vrij snel ingevoerd worden. De toekomst is reeds begonnen.  

Het werkt als volgt

Een buschauffeur vertrekt uit een dorp naar een grotere plaats tientallen kilometers verderop. Niet met een grote bus, maar met een minibusje waar een ander minibusje aan vast is gekoppeld met platooning. Daarop staat dat het eerstvolgende dorp de bestemming is. De chauffeur rijdt de provinciale weg op en kan met de passagiers van het achterste busje communiceren per microfoon en luidspreker. Op het kruispunt nabij het eerste dorp koppelt het achterste minibusje af en rijdt dan autonoom naar dat dorp over een busbaan die lijkt op die Rotterdamse busbaan. Deze busbaan is echter half zo smal omdat op het korte stukje tussen provinciale weg en dorp de busjes elkaar nooit zullen passeren. Op het moment dat het busje afkoppelt staat namelijk aan de andere kant van hetzelfde kruispunt een ander zelfrijdend busje, die iets eerder uit dat dorp is vertrokken, op een speciale invoegstrook klaar om achter die minibus met chauffeur aan te rijden en aan te koppelen. Zoals vrachtwagens (zie youtube: platooning).  

Autonoom rijden buiten de busbaan?  

Autonoom rijden in stadscentra met talloze voetgangers, fietsers en auto’s blijkt zo complex dat het niet te doen is, maar de weggetjes in en tussen dorpen zijn vele malen rustiger. Als blijkt dat het daar wel kan, zijn de smalle busbanen tussen dorp en provinciale weg niet meer nodig. Die kunnen dan fietspaden worden. Groter voordeel is dat de busjes dan langs iedere woning kunnen rijden. De mensen moeten dan tijdig het adres opgeven per telefoon of internet. Als blijkt dat dit ook autonoom rijden ook voor dorpen te gecompliceerd is, zal dit helaas niet mogelijk zijn. Maar ze kunnen in ieder geval wel tot vlakbij de woningen rijden. De tijd zal het leren.  

Concurrentie met andere vervoermiddelen  

Het is overigens niet de bedoeling dat de busjes gaan concurreren met de fiets maar met de auto. Je kan wel met de fiets een stuk meeliften maar daar moet je dan wel voor betalen. Fiets en ov kunnen elkaar dan versterken.  

Opladen in dorpen 

De busjes zijn net zo lang als een auto. In ieder dorp zal er ruimte zijn om voldoende busjes paraat te houden. Zij kunnen bijvoorbeeld om het uur vertrekken en dan op die halte opgeladen worden. Op momenten dat het nodig is, zoals in de spitsuren maar ook op onverwachte momenten, kunnen meer busjes ingezet worden. Ze hebben aan beide zijkanten een brede schuifdeur met aan weerszijden 2 klapstoelen en voor en achter 1 klapstoel, dus 10 zitplaatsen per busje. En dan is er in het midden voldoende ruimte voor 3 rolstoelen.

Door de stoepen bij de haltes op de juiste hoogte te brengen (desnoods tijdelijk met een metalen plaat) kunnen ze zelf naar binnen rijden. De busjes rijden op de centimeter nauwkeurig langs de stoeprand (zie de bandensporen op de foto). Als mensen met een fiets naar binnen gaan of desnoods met een rolcontainer, dan betalen ze voor de extra oppervlakte die ze innemen. Dat kan op afstand per camera bepaald worden. Als het zeer druk is en die klapstoelen niet worden gebruikt zijn er maximaal 20 staanplaatsen.   

Ruimtebesparing en andere voordelen 

Stel het wordt in de regio heel druk vanwege een festival, zoals in het dorp Hongerige Wolf (dat bestaat echt). Dan kan een buschauffeur met een treintje van 15 busjes dus 300 passagiers vervoeren, die dan veel plezier hebben. Dat treintje is nog steeds korter dan de vrachtwagentreintjes die met platooning gekoppeld worden. Maar als 300 auto’s achter elkaar op de provinciale weg rijden met 2 seconden volgafstand is die stoet 14 kilometer lang. Alle overige automobilisten profiteren dan van die ruimtebesparing.  

Zij kunnen ook op een hele andere manier profiteren. Als het zeer rustig is op de weg en autonoom rijden dan wèl veilig genoeg is werken de zelfrijdende minibusjes als taxi. Stel u bent dan alleen thuis, voelt zich niet helemaal lekker en durft niet met de auto naar de eerste hulp. Dan kunt u per telefoon het dichtstbijzijnde busje oproepen die u dan sneller naar de eerste hulp brengt dan de ambulance, die immers heen en weer moet rijden.  

Maatwerk 

Mocht niemand naar dat eerste dorp willen èn niemand daar vandaan willen vertrekken, dan blijft dat busje gewoon achter dat busje met chauffeur aan rijden. Wellicht is die behoefte er wel bij het volgende dorp. Het is een flexibel systeem. Als mensen tijdig melden wat ze willen kan veel geregeld worden.  

Het is bijvoorbeeld ook mogelijk dat mensen van het ene dorp naar het andere willen. In dat geval kan de chauffeur vlak voor een kruispunt even stoppen om passagiers de gelegenheid te geven om in een ander busje te stappen. Dan kan het achterste busje het treintje verlaten om dat dorp in te rijden.  

Over het algemeen zal er eerder bij ieder dorp een busje bij komen zodat het treintje langzaam maar zeker steeds iets langer wordt op weg naar de grotere plaats. De chauffeur zal vlak voor die plaats even stoppen, want dan kunnen de mensen kiezen in welk busje ze verder rijden. Sommige busjes rijden met de chauffeur het stadje in langs ziekenhuis, winkels en stadhuis. Andere rijden rechtstreeks naar station of veerboothaven of desnoods naar een bedrijventerrein, als daar behoefte aan is.  

Vandalisme

Sociale aspecten zullen een groter risico worden dan techniek. Het lijkt er op dat entrees van flatgebouwen, brievenbussen en auto’s in Nederland vaker worden vernield dan in andere landen. Ik ben bang dat camera’s en dan snel en stevig ingrijpen nodig is. Of zal deze vorm van ov overal ter wereld kunnen bestaan, behalve in Nederland?  

Angst 

Iets anders is angst voor nieuwe technologie. Dit is van alle tijden. Toen de eerste treinen gingen rijden waren veel mensen bang voor de enorme snelheid die gehaald werd. Als echter geen ernstige ongelukken gebeuren zullen mensen wennen aan het rijden in busjes zonder chauffeur. Die kans is groot, want volgens deskundigen maken mensen bij het rijden vaker fouten dan computers.  

Realistische oplossing 

Eigenlijk is mijn enige voorstel om simpelweg twee reeds bestaande technologieën met elkaar te combineren. Dat is alles. Zo kan het huidige bus systeem geleidelijk omgevormd worden tot een veel flexibeler, klantvriendelijker en duurzamer minibus systeem dat betaalbaar is en op termijn zelfs alle huizen in de regio kan bereiken. Dit principe kan op een andere wijze ook in steden toegepast worden, zoals globaal is beschreven in het artikel “tijd om lightrail om te vormen”.  

Kleiner is beter 

Ik ben bouwkundige en geen vervoerkundige. Ik heb gemerkt dat vervoerkundigen liever kijken naar reeds bestaande technologieën die zichzelf al hebben bewezen. Zoals grote sneltrams en metro’s. Maar die worden overal ter wereld steeds minder gebruikt, want ze krijgen steeds meer concurrentie van nieuwe technologieën die zorgen dat mensen met kleinere voertuigen wèl brengen naar de plek waar ze naar toe willen (e-step, Uber, e-bike, monowiel, enz.). Kleinere voertuigen worden de toekomst. Evenals in de landbouw waar kleinere en lichtere machines het heft ook zullen overnemen. Kleiner is beter. Ook in het ov. Tijd voor een grondige discussie over een nieuwe visie op (openbaar) vervoer.