Raad: hef onbeveiligde overwegen op

Overwegongevallen worden volgens de Onderzoeksraad voor Veiligheid te gemakkelijk toegeschreven aan roekeloosheid van weggebruikers, terwijl daar bij het merendeel van de ongelukken geen sprake van is. De raad vindt het onacceptabel dat er jaarlijks gemiddeld 11 mensen omkomen op het spoorwegnet van de overheid.

De meeste ongelukken gebeuren op beveiligde overwegen. Het aantal slachtoffers, is volgens de raad terug te brengen door bij beveiligde overwegen spoorbomen te plaatsen die de hele weg afsluiten. Dat soort maatregelen is succesvol gebleken in het Verenigd Koninkrijk en Zwitserland. Er vallen daar minder slachtoffers.

Ongevalkans neemt toe
In Europa is Nederland het enige land met veel treinverkeer en een groot aantal overwegen. Die combinatie gaat niet goed samen volgens de raad. De intensiteit op het spoor en op de weg neemt bovendien toe, waardoor de kans op ongevallen toeneemt.

Staatssecretaris Stientje van Veldhoven moet meer ambitie tonen om het aantal overwegongevallen terug te dringen, vindt de onderzoeksraad. Afgelopen 15 jaar verbeterde de overwegveiligheid weliswaar, maar die ontwikkeling stagneert. Sinds 2010 heeft het ministerie van IenW geen concrete doelstellingen meer voor het terugdringen van het aantal overwegslachtoffers.

Verantwoordelijkheid
Uit het onderzoek blijkt dat verantwoordelijkheden niet helder zijn belegd. Ze zijn versnipperd over meerdere partijen en niemand is verantwoordelijk voor het geheel. Die verantwoordelijkheid moet bij het ministerie liggen, vindt de raad, aangezien de staatssecretaris eindverantwoordelijk is voor de veiligheid op het spoor én de overwegen. (Lees verder onder filmpje.)

https://youtu.be/IZsA-acSMPk

Aan spoorbeheerder ProRail worden geen concrete eisen gesteld voor overwegveiligheid. Lokale overheden hebben als wegbeheerder formeel geen verantwoordelijkheid, maar moeten wel financieel bijdragen aan maatregelen. Dit belemmert een snelle aanpak van gevaarlijke situaties. Overigens gaat het merendeel van het budget naar slechts een beperkt aantal overwegen.

Drie aanbevelingen
Volgens de raad is een verdere daling van het aantal overwegslachtoffers haalbaar. Op lange termijn zouden zelfs helemaal geen overwegongevallen meer mogen gebeuren. De Raad doet drie aanbevelingen aan de staatssecretaris. Ten eerste: voeg binnen een half jaar de huidige overwegprogramma’s samen tot een overkoepelend overwegenbeleid, zodat het aantal overwegongevallen en dodelijke slachtoffers binnen tien jaar worden gehalveerd.

Tweede aanbeveling: baseer het overwegbeleid mede op zinvol gebleken maatregelen uit andere landen en op gedegen onderzoek na een ongeval. Tot slot beveelt de raad aan om wettelijk vast te leggen wie welke verantwoordelijkheid heeft en welke kosten betaalt voor overwegveiligheid.

Adviezen uitvoeren
Vergelijkbare aanbevelingen van de voorganger van de Onderzoeksraad in 2003 zijn niet opgevolgd door de toenmalige minister van Verkeer en Waterstaat. Dat moet nu alsnog gebeuren. Bijvoorbeeld bij de lopende modernisering van de spoorwegwetgeving, aldus de onderzoeksraad.