Tourniquets voor het eerst op de bus

Connexxion testte de poortjes vanochtend voor het eerst met reizigers, nadat het bedrijf in juni toestemming kreeg van de Rijksdienst voor het Wegverkeer (RDW). De vervoerder mocht een bus uitrusten met tourniquets. In 2011 al verkende het bedrijf bij de RDW de mogelijkheden om tourniquets te plaatsen, maar toen kreeg het nog nul op het rekest. Onder meer VN-verdragen op het gebied van toegankelijkheid stond de plaatsing in de weg.

De verdragen werden in 2014 gewijzigd, maar pas na druk van de Tweede Kamer vorig jaar kwam er meer schot in de zaak en kreeg Connexxion ontheffing. Op een bus van Breng zijn nu drie poortjes geïnstalleerd: een bij de ingang en twee bij de uitgang. De vervoerder zelf heeft nog flink aan de draaihekjes geknutseld. De standaard kast was veel te groot om in een bus te zetten, dus die werd flink verkleind door alle lucht tussen de onderdelen weg te halen. Ook verdween een van de drie poten, omdat de poortjes anders te veel ruimte in beslag zouden nemen. De deur naar de chauffeursplaats zou bijvoorbeeld worden geblokkeerd.

De proef vandaag is een erg voorzichtige eerste test. De bus wordt bovenop de bestaande dienstregeling op de relatief rustige lijn 8 tussen Berg en Dal en Hatert ingezet met twee man extra ondersteunend personeel. Aangezien de hekjes nog niet automatisch opengaan bij het in- en uitchecken, moet dat nu nog handmatig gebeuren.

Het stopknopje is provisorisch omgebouwd tot bedieningsknop van het tourniquet.

Op het station is Hubertine Rietbergen (72) de eerste passagier die van de tourniquets gebruik maakt. Meteen al valt een eerste euvel op: haar boodschappenkarretje dat ze achter zich aansleept blijft haken. "Ik vraag me wel af of dit niet te veel ophoudt, maar ik vind het best. De tas moest er onderdoor, maar dat ging. Ik weet nu hoe het moet. Kan je er ook nog uit?"

De meeste passagiers nemen de extra barrière zonder moeite. Hier en daar klinkt wat verbazing en soms zelfs een klein gilletje. Maar vooral bij ouderen, gehandicapten en mensen met veel bagage werken de tourniquets nog alles behalve soepel. Een moeder met een kind in een buggy wil uitstappen, maar kan niet door het poortje. Daarvoor kan de chauffeur de poten van het hek laten vallen, maar zicht op de buggy heeft hij niet. Alleen op aanwijzing van zijn collega die bij de achterdeur staat kan hij de tourniquets veilig openen.

Bij het keerpunt bespreken de chauffeurs druk met elkaar de eerste ervaringen. Ja, leuk bedacht, maar welk probleem los je er eigenlijk mee op? En hoe doe je dit op drukkere lijnen? De prullenbak heeft plaats moeten maken voor een van de kasten en zo'n draaicirkel neemt ook weer staruimte in beslag. En heb je die vrouw met die rok gezien? Die stond bijna in haar onderbroek! Ze lijken nog niet erg overtuigd.

Nicky Jansen van Connexxion hamert erop: het is echt een eerste proef. "Dit is de allereerste keer dat we met passagiers rijden. We kunnen een hoop van tevoren bedenken, maar in de praktijk kom je toch altijd weer nieuwe dingen tegen. We staan er heel open in. Voor hetzelfde geld besluiten we na deze rit al dat dit helemaal niks is." Voor Connexxion is het een van de manieren om te proberen de sociale veiligheid in het ov te verbeteren. Zwart- en grijsrijders (reizigers die eerder uitchecken dan dat ze bij hun halte zijn) zijn vaak probleemmakers. De poortjes gaan pas draaien wanneer er is uitgecheckt, zo is de bedoeling, dus bij uitstappen heb je er alleen wat aan als de deuren open zijn. Legaal uitchecken vlak voor de uitstaphalte is niet langer mogelijk.

Een afscheiding tussen de ingang en de rest van de bus is niet nieuw. In de jaren 90 en 2000 reed Connexxion in Zuid-Holland al met klaphekjes in een aantal bussen. Maar ook dat mag niet meer volgens de huidige regels. Bussen met tourniquets zijn echter redelijk uniek. Alleen in Zuid-Amerika en Rusland zijn gevallen bekend waar bussen ook met draaihekjes rijden. "Maar daar hebben ze geen RDW", constateert wagenparkbeheerder John van Boekel droogjes. Hij en zijn team ontwikkelden zelf alle aanpassingen. "Ja, als dit straks werkt kunnen we er ook gewoon de boer mee op. Andere vervoerders kunnen bellen hoor." Maar zover is het nog lang niet. Voor een typegoedkeuring zijn er nog heel wat meer tests nodig. Voorlopig blijft het dus bij deze ene bus.

Voordat Connexxion verder gaat, worden eerst de resultaten van deze eerste rit bekeken. Daarna wil het bedrijf de poortjes gaan uitproberen op wat drukkere Nijmeegse lijnen met wat minder aanwezig personeel. Rayonmanager Henny Theunissen vat de eerste resultaten pakkend samen: "Er liggen nog uitdagingen genoeg."