Elke vijf jaar publiceert de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) een rapportage over de fysieke kwaliteit van binnenlandse railinfrastructuur. Hoewel ProRail hard werkt aan het verbeteren van de veiligheid op het spoor en het Nederlandse spoorwegennet nog steeds tot de veiligste van de wereld behoort, zijn er ook zorgen, met name over zicht op- en beheersing van risico's.
ILT noemt goed zicht op, en de beheersing van, risico's nodig om de veiligheid van het spoor nu en in de toekomst te waarborgen. Daarvoor is een goed geoperationaliseerd veiligheidsbeheersysteem (VBS) noodzakelijk. Het VBS bestaat uit processen en procedures die er samen voor moeten zorgen dat de Nederlandse spoorinfrastructuur veilig te gebruiken is. De ILT vindt dat ProRail vaart moet maken met landelijke borging van het VBS.
Inspecties
ILT heeft een aantal infra-objecten geïnspecteerd. De inspectie constateerde overschrijdingen waar ProRail niet vanaf wist, en overschrijdingen waarvoor geen vervolgacties in gang waren gezet.
Kwaliteitsborging
Belangrijk detail is wel dat de inspectie deze keer voor een andere aanpak heeft gekozen ten opzichte van de vorige twee rapportages, waar de conclusie was dat het overgrote deel van het spoor veilig was. Er was weinig aanleiding om aan te nemen dat hier de afgelopen jaren (grote) veranderingen in zijn geweest. In dit onderzoek is daarom gekozen voor een aanpak waarbij het accent van de inspecties ligt op ‘de kwaliteitsborging van het onderhoud’.
Ogen en oren
In lijn met die aanpak valt op dat de prestatiegerichte onderhoudscontracten onbedoeld zorgen voor negatieve effecten. De contracten zijn zo ingericht dat het onaantrekkelijk kan zijn voor aannemers om normoverschrijdingen te melden, terwijl aannemers de ogen en oren in het veld zijn. Er zit namelijk een bonus-malussysteem in de contracten. Bij veel geconstateerde normoverschrijdingen betaalt de aannemer een soort boete.
Oplossen
De ILT ziet dat ProRail hard werkt aan verbeteringen om beter zicht te krijgen op de fysieke staat van het spoor en de risico’s te beheersen. Na gesprekken met ProRail over de verschillende zorgen, neemt de spoorwegbeheerder vaker en sneller regie bij het oplossen van problemen. Zo werkt ProRail er hard aan om de onderhoudsprocessen robuuster te maken en reageerde ProRail bijvoorbeeld kordaat op de ontdekking van nieuwe storingen bij bevestigingsmiddelen.
Inspanning
Dankzij grote inspanningen krijgt ProRail meer zicht op de fysieke staat van het spoor en is de organisatie beter in staat om de risico’s te beheersen. Op onderdelen is er nog meer inspanning nodig. Dan gaat het met name om de borging van het VBS door alle lagen van de organisatie heen.