'Wij van het ov moeten meer gaan delen'

Unck begon twaalf jaar geleden als productiemanager bij NS en eindigde in de directiekamer, verantwoordelijk voor commercie en communicatie.

Hij lijkt in een gespreid bedje terecht te komen bij de RET. Peters ging weg na het kwakkelende overheidsbedrijf omgeturnd te hebben tot de beste stadsvervoerder van Nederland. Maar er zijn uitdagingen genoeg voor Unck: de bussen moeten elektrisch worden en het bedrijf moet zich voorbereiden op Mobility as a Service (MaaS). Maar hoe doe je dat als je nog niet weet wat MaaS inhoudt?

Leidinggever
“Bij NS was ik uitgegroeid. Ik was 42 en betrapte mezelf erop dat ik zei: “Dat hebben we al eens gedaan.” Potverdomme, dan ben je 42… Ik heb daar alle rangen doorlopen. Twaalf jaar geleden had ik daar mijn eerste leidinggevende functie: conducteurs en machinisten aansturen. De laatste jaren zat ik op het hoogste niveau. Dan kan je wel blijven, maar op mijn leeftijd is het leuk om dan iets anders te gaan doen.”

“Eindverantwoordelijke bij zo’n mooi bedrijf als de RET is voor mij een stap omhoog. Dat heb ik ook altijd geambieerd. In mijn jeugd vond ik het al leuk om verantwoordelijkheid te nemen. Ik fietste met m’n zusje achterop naar school, nam het voortouw in de klas. Bij NS was ik twaalf jaar lang leidinggever. Ik noem mezelf geen manager, ook al heette mijn eerste functie bij NS officieel productiemanager. Leidinggeven is een rol. Een manager kijkt of de cijfertjes kloppen. Een leidinggever is met mensen bezig.”

'Ik had geen idee dat de affaire Limburg zo uit de hand zou lopen.'

“Pedro zat hier twaalf jaar. Dat ga ik niet redden. Op mijn leeftijd is het gezond om twee termijnen op een plek als deze te zitten. Ik ben nu 43. Als ik twee termijnen heb gehad, ben ik 51. Je hebt een tijd nodig om te zaaien en een om te oogsten. Daarvoor is één termijn net iets te kort.”

Limburg
“Die affaire Limburg is me niet in de koude kleren gaan zitten. Ik was toen directeur Communicatie en Strategie. Vanuit de raad van bestuur keeg ik ongeveer een week van tevoren te horen wat er aan de hand was. Van de zeven mensen uit mijn managementteam wisten er maar twee wat er speelde. Dat vond de rest niet leuk, die terughoudendheid waren ze van mij niet gewend. Maar dat is dan even niet anders.”

“Ik had geen idee dat deze affaire zo uit de hand zou lopen. Wat we wisten, hebben we gecommuniceerd en wat je niet weet kan je niet communiceren. In crises geldt: het heeft geen zin om dingen achter te houden. Uiteindelijk komt het toch wel uit, helemaal in dit tijdperk. Of de onderste steen bij Limburg echt boven is, moet de rechtszaak maar gaan uitwijzen. Ik heb mijn werk van toen zo goed mogelijk gedaan.”

Zelfgenoegzaamheid
“Er hangt een goede sfeer bij de RET. Ik heb veel van de 3000 mensen al gezien. Mensen komen echt op me af om me een hand – soms een vuile hand – te geven en een praatje te maken. Ik ga alle afdelingen langs en wil dat een dag in de maand blijven doen. Dat deed ik bij NS ook. Op de vloer hoor je zoveel meer.”

“We hebben laatst onze nieuwe waterstofbussen onthuld. Vind ik best leuk. Maar het leukste vind ik dat de mensen die het allemaal hebben voorbereid staan te glunderen en enorm enthousiast zijn. En van dat enthousiasme word ik weer warm. Ik ben een mensenmens.”

“Zelfgenoegzaamheid is de grote bedreiging voor de RET. Je kan wel als beste stadsvervoerder scoren in de OV-klantenbarometer, maar het is net als met Feyenoord: je moet komend jaar weer landskampioen zien te worden. We zitten nu in het moeilijkste deel van de wedstrijd. Het klantoordeel was afgelopen jaar 7,7 en we willen naar een 8. Een 8, in het ov! Krijg in Nederland überhaupt maar eens een 8.”

“Ze zijn hier in Rotterdam niet bang om oude dingen af te breken. Ik woon in Utrecht, daar wordt er eindeloos over gediscussieerd, hier doen ze het gewoon. Daar moeten we als RET dus ook in mee. De stad groeit. Neem de metro tussen Rotterdam en Den Haag. Die zit gewoon vol, ook in de vakantie! We hebben een belangrijke rol om de stad bereikbaar te houden.”

‘We gaan geen dingen dubbel doen. Dus als ik iets ga uitproberen, hoeven ze dat in Amsterdam niet meer te doen’

MaaS
“Wat spannend wordt, is hoe mobiliteit er over tien jaar uitziet. Welke rol speelt de RET daarin? En het ov als geheel? Hoe passen we ons daarop aan? We doen al jaren hetzelfde. De metro rijdt hier al vijftig jaar. Maar wat als we die grote sprong moeten maken? Of als we worden ingehaald door die grote sprong? Ik denk dat maar weinig mensen straks nog behoefte hebben aan een eigen auto. Dan heb je een abonnement. Dan kun je bijvoorbeeld kiezen tussen alleen in een zelfrijdende auto, een mixvorm of puur gedeelde mobiliteit. Met meer keuzevrijheid hebben we een systeem nodig dat per moment voor je uitkiest wat de beste opties zijn. Dan zijn we als RET natuurlijk wel erg klein. Dus moeten we de samenwerking zoeken. Wij van het ov zijn nog wel erg gewend om het allemaal zelf te willen doen. We zullen meer moeten gaan delen. Niet op onze data zitten bijvoorbeeld.”

“Maar hoe Mobility as a Service er nou precies uit gaat zien? Geen flauw idee. Ik had het er laatst nog over met Alexandra (Van Huffelen, GVB red.) en Jaap (Bierman, HTM red.). iedereen praat wel over MaaS, maar wat is het nou precies? Over een ding zijn we het wel eens: we gaan geen dingen dubbel doen. Dus als ik iets ga uitproberen, hoeven ze dat in Amsterdam niet meer te doen. Vervolgens kunnen we van elkaar leren.”

Metrobuis
“De grote stromen komen echt niet alleen met deelautootjes de stad in. Hier onder de Maas hebben we een metrobuis liggen. Daar kunnen nu 7000 mensen per uur per richting door. Dat is op den duur te weinig. De frequentie moet dus omhoog. Dat kan alleen maar door metro’s automatisch te laten rijden. Dan kan er om de 90 seconden een metro rijden en hebben we een capaciteit van 12.000 mensen per uur per richting. Over tien jaar zijn we zover, denk ik. Dan is onze oudste serie voertuigen aan vervanging toe. De nieuwe generatie zal wel automatisch kunnen gaan rijden. Het is dure infra die daar ligt, dus we zijn verplicht om die zo goed mogelijk te benutten.”

“Dat betekent niet dat we zonder personeel gaan rijden. Als je dat wil, moet je alles gaan afzetten en beveiligen met schermen. De vraag is of je dat moet willen. Dan kan je er net zo goed iemand neerzetten die kijkt of alles goed gaat. Maar die zit dan niet meer in de cabine.”

Vervoersautoriteit
“We zijn nu met HTM en NS aan het bekijken hoe we de toekomstige vier sporen op de Oude Lijn zo goed mogelijk kunnen benutten. Laten we eens beginnen met 12 keer per uur over de buitenste sporen door de Randstad. Dat kan met een hoogfrequente metro of een lightrail, hoe je het ook wil noemen. En wie dat moet gaan rijden, zien we dan wel. We hebben met elkaar afgesproken dat we daar geen ruzie over gaan maken. Ik vind het ook niet het meest spannende onderwerp. Iemand gaat daaraan verdienen ja, maar uiteindelijk wordt de koek voor iedereen groter en worden we er allemaal beter van.”

‘Er moet één vervoersautoriteit voor de hele Randstad komen. Ik hoop dat een nieuw kabinet daar werk van maakt’

“Binnen NS was ik daar al een pleitbezorger van. Over je eigen schaduw heenstappen en daarna bekijken wie precies wat gaat doen. Een voordeel is in ieder geval dat Jaap Bierman ook een ex-NS’er is. We kennen elkaar dus redelijk. We appen en bellen makkelijker. En we weten hoe NS werkt. De culturen bij RET, HTM en NS lijken op elkaar. Het zijn alle drie oude overheidsbedrijven, waar de molens af en toe wat langer draaien.”

“Belangrijk voor ons is dat er één vervoersautoriteit komt voor de hele Randstad. Of we nu als vervoerders zelf de regie claimen of dat de overheid dat doet, vind ik niet eens zo belangrijk, als die regie er maar komt. Nu is de aansturing te versnipperd. Dat roepen we al jaren. Ik hoop dat een nieuw kabinet daar werk van maakt.”

Elektrische bussen
“Connexxion heeft nu 43 elektrische bussen rijden in Eindhoven. Dat vind ik heel knap hoor, maar het is één lijn die grotendeels over eigen infrastructuur naar de luchthaven rijdt. Als daar een bus stil valt, heeft niemand er last van. Dat hoef ik hier op de Coolsingel niet te proberen. Dat de bussen niet uitvallen, daar heb ik andere geluiden over gehoord. Maar dat moeten zij maar vertellen.”

We trekken qua elektrificatie samen op met HTM. Ik zie ernaar uit, maar er zit nog wel een aantal haken en ogen aan. We hebben nog twee jaar de tijd. Volgend jaar besteden we de bussen aan. We zijn met de gemeente in gesprek over de plaatsing van oplaadsystemen. Maar na 80 jaar dieselbussen hebben we wel tijd nodig voor de omschakeling.”

“Als ik over acht jaar de deur hier dicht doe ben ik tevreden als de RET een busvloot heeft die grotendeels emissievrij is en er voldoende is geïnvesteerd in light rail. Dan moet de infrastructuur er in ieder geval liggen. En we moeten echt de samenwerking gaan zoeken om MaaS te faciliteren, wat MaaS ook moge wezen.”

Reactie Juul van Hout (Connexxion)
“De elektrische bussen in Eindhoven rijden over zeven lijnen, gedeeltelijk over eigen infrastructuur, gedeeltelijk gewoon over de weg. We hebben met de provincie een uitval van maximaal 0,2 procent afgesproken. Dat halen we. Wat Unck beweert over uitval van bussen, is echt nonsens. Ik ben daar verbaasd over, want we hebben onlangs nog zijn directeur Operaties hier over de vloer gehad. Die heeft alles kunnen zien en vragen. Ik ben ook verbaasd dat Amsterdam en Rotterdam nog niet zijn begonnen met elektrische bussen, want ze werken gewoon. Anders zouden we ook niet 100 elektrische bussen in Amstelland-Meerlanden hebben aangeboden.”

CV Maurice Unck

• 1986-1992 vwo in Arnhem
• 1992-1998 Nederlands en internationaal recht Universiteit Utrecht
• 1998-2002 trainee en beleidsmedewerker minister Binnenlandse Zaken
• 2002-2007 diverse (management)functies bij NS
• 2007-2011 directeur Bedrijfs- en Productontwikkeling NS
• 2012-2014 directeur Onderhoud & Service NedTrain
• 2014-2017 lid executive committee/raad van bestuur NS
• juni 2017 algemeen directeur RET

Maurice Unck woont in Utrecht en heeft twee jonge dochters. In zijn vrije tijd managet hij het hockeyteam van zijn oudste dochter.