VDL onderzoekt hergebruik busbatterijen

VDL Bus & Coach en energiebedrijf RWE geven batterijen uit de 43 VDL-bussen die sinds 2016 in Eindhoven rijden, een tweede leven in het Europese project ‘Anubis’. Een veelbelovend project, aldus ontwikkelmanager Jan van Meijl. “De potentie is enorm en mogelijke toepassingen zijn er legio, maar uiteindelijk gaat het om de functie in het energienetwerk.”

Dit artikel verschijnt in OV-Magazine 1/2023, dat op 24 maart uitkomt. Wilt u OV-Magazine voortaan op papier of digitaal ontvangen? Neem dan een abonnement.

De VDL-bussen waarmee Transdev-dochter Hermes in Eindhoven rijdt, krijgen een nieuw en groter batterijpakket. De huidige batterijpakketten hebben nog voldoende capaciteit om te worden gebruikt voor stationaire toepassingen, legt Van Meijl uit. “Batterijsystemen zijn, door hun snelle reactietijd en hoge rendement, geschikt om het energienetwerk te stabiliseren. Zeker nu de invloed van zon en wind steeds beter merkbaar is.”

Toch is de grootschalige toepassing van intensief gebruikte batterijen nieuw en daardoor bestaan er nog veel technische onzekerheden over het hergebruik van busbatterijen. “Grote stationaire batterijen worden steeds meer ingezet om het elektriciteitsnetwerk te stabiliseren en lokaal pieken af te vlakken. Dit gebeurt op basis van nieuwe batterijen. VDL beschikt ook over dit soort systemen sinds 2017.”

Maar over het toepassen van intensief gebruikte batterijen is veel minder bekend. “Het gaat daarbij over de vragen: hoe lang gaan de batterijen nog technisch mee en hoe verouderen de batterijen verder in een stationaire toepassing?” Van Meijl vergelijkt het met de beginjaren van de transitie van diesel naar zero emissie, waar VDL al sinds 2013 bij betrokken is. “Alle stakeholders zagen risico’s, maar wisten dat het belangrijk is om kennis en ervaring op te doen om de grootschalige omschakeling mogelijk te maken."

Project Anubis

Bij de elektriciteitscentrale van RWE in Moerdijk worden de 43 batterijen samen gekoppeld tot één megabatterij met een opslagcapaciteit van 7,5 megawattuur. Het project ‘Anubis’ is een van de grootste Europese initiatieven rondom het toepassen van gebruikte batterijen die een intensief verouderingsproces hebben doorlopen.

Van Meijl is daar best trots op: “Momenteel is er nog geen vergelijkbaar systeem in Europa, waardoor we veel ontwikkelstappen moeten zetten om het systeem te kunnen bouwen met gebruikte batterijen. Het doel van Anubis is om de levensduur van gebruikte batterijen te optimaliseren. Daardoor is het ontwerp van het totale systeem gebaseerd op het behalen van een normale systeem-levensduur.”

Potentie

Volgens de ontwikkelmanager kunnen de batterijen gebruikt worden voor diverse toepassingen op uiteenlopende  locaties. Denk aan een toepassing bij parkeerplaatsen en laadpalen bij tankstations langs de snelweg. “Maar uiteindelijk gaat het om de functie in het energienetwerk. Denk aan netstabiliteit (frequentie), onbalans en peakshaven.”

VDL en RWE willen met het Anubis-project een innovatieve stationaire energieopslaginstallatie op basis van gebruikte busbatterijen demonstreren en valideren. Dat moet een grootschalige uitrol van dergelijke projecten mogelijk maken en bijdragen aan de circulaire economie in Nederland. Van Meijl noemt het ‘ook niet ondenkbaar’ dat alle ov-bedrijven uiteindelijk stationaire batterijen gaan toepassen in hun laadvoorziening, omdat het netwerk dan geen zware piekbelasting meer hoeft te leveren.

Verdere uitrol?

In heel Europa rijden meer dan tweeduizend geheel of gedeeltelijk  geëlektrificeerde VDL-bussen in steden en regio’s. De komende jaren zijn die batterijen naar verwachting ook aan vervanging toe. Maar of ook die batterijen een tweede leven krijgen, kan Van Meijl nu nog niet zeggen: “Vervanging is ook deels een commerciële afweging.”

Wat hij wel alvast kan melden: “Op dit moment is de vraag naar gebruikte batterijen groter dan dat VDL kan leveren. Samen met partners zoals RWE ontwikkelen we ook andere mogelijke  toepassingen voor de batterijen en werken we inmiddels al aan een nieuw vergelijkbaar project.”

Circulair businessmodel

Het tweede leven voor batterijsystemen is een belangrijk onderdeel van VDL’s circulaire businessmodel van batterijen. Conform de R-ladder van de circulaire economie, is recycling daarbij de allerlaatste stap. 

Van Meijl. “Om meer kennis op te doen startte VDL in 2017 met het integreren van batterijen in het energienetwerk en worden de laatste jaren diverse nieuwe producten ontwikkeld. Aanvullend worden batterij-competenties programmatisch opgebouwd. Zo is VDL penvoerder in nationale programma’s, zoals Green Transport Delta Elektrificatie, en is het bedrijf actief in internationale programma’s zoals het Horizon 2020 Assured-project.” 

Om de juiste keuzes te kunnen maken is het belangrijk om de materie te doorgronden. Daarom bestudeert VDL onder andere met TNO het proces van recycling en wordt met partijen als Auto Recycling Nederland (ARN) gekeken naar de beste beschikbare recyclers in Europa en hun technologie.

Zero Emissie Conferentie

VDL Bus & Coach is aanwezig tijdens de Zero Emissie Conferentie. Businessmanager ov Alex de Jong gaat namens VDL in een panel plaats over industriepolitiek in aanbestedingen. In het Nederlandse aanbestedingslandschap trekken we de eigen industrie niet voor, zoals in landen om ons heen wel gebeurt - een gevolg van globalisering. Daardoor kan het zijn dat vervoerders bijvoorbeeld zero-emissisebussen uit niet-Europese landen kopen met andere normen en waarden, terwijl Nederland ook prima busfabrikanten kent.

VDL heeft zich hierover in het verleden kritisch uitgelaten. Maar verandert de situatie, als de fabrieken in Europa staan? En hoe zit dat met vervoerders, die vrijwel allemaal buitenlandse aandeelhouders hebben? Kortom: wat zijn de voor- en nadelen van industriepolitiek. Onder leiding van Marc Maartens gaat De Jong is gesprek met Wijnand Veeneman (TU Delft) en Edmon Oude Elferink (CMS Law).

Bekijk hier het programma of meld u aan.