Waterstof tanken blijft nog een uitdaging

Op dit moment rijden er zeven waterstofbussen rond in Nederland: twee in Groningen, één in Apeldoorn, twee in Eindhoven en twee in Rotterdam. Er zijn echter maar twee waterstoftankinstallaties in ons land die voldoende capaciteit hebben om bussen snel te tanken: één op de Automotive Campus in Helmond en één in Rhoon. Voor de Rotterdamse bussen is er dus geen probleem. Volgens de RET kan de tankinstallatie daar 24 bussen per etmaal vullen. "Maar voorlopig staat het leren nog boven het in actieve dienst rijden", aldus woordvoerder Frouke Albers. "Mochten er problemen zijn met de waterstofbussen, dan hebben we nog altijd dieselbussen achter de hand."

Per dieplader naar Helmond
De bussen in Groningen zijn echter voorlopig aangewezen op het vulpunt in Helmond. Ze rijden op dit moment proef om de chauffeurs eraan te laten wennen en om demonstraties te geven. De bedoeling was dat ze tijdelijk zouden tanken bij het Energy Transtition Centre op het Zernike-terrein in Groningen. Daarvoor kwamen de vergunningen echter niet rond. Per dieplader werden de bussen twee keer naar Helmond gebracht om waterstof te tanken. "Een keer was dat om een demonstratie te geven in Amsterdam. Toen zijn we via Helmond gereden om daar te tanken. Vervolgens kwam er nog een aantal aanvragen, waardoor we daar nog een keer hebben moeten tanken", legt Michel van der Mark van Qbuzz uit. De ritten zijn nu op een laag pitje gezet, in afwachting van een waterstofstation bij de Milieudienst in Groningen, dat in september gereed moet zijn. Volgens Van der Mark loopt de realisatie van het definitieve tankstation in Delfzijl op schema. Als de bussen in december in de reguliere dienstregeling gaan rijden, kunnen ze daar tanken.

Remenergie
Syntus kampte met de bus in Apeldoorn in het beginstadium met hetzelfde euvel. Ook Syntus bracht de bus per dieplader vanuit Gelderland naar Helmond om te tanken. "Inmiddels is dat verleden tijd", zegt concessiemanager Rene Nekkers. De bus kan nu tanken bij een tijdelijk tankstation in Arnhem. Dat is echter vooral geschikt voor personenauto's. Eén bus tanken gaat nog, maar daarna houdt het op. De brandstofcel die door de waterstof wordt gevoed is een range extender voor de elektrische bus. "Met regenereren van de remenergie komen we ook een heel eind", zegt Nekkers. "Voor de stadsdienst in Apeldoorn werkt dat prima, maar als we willen opschalen hebben we meer tankcapaciteit nodig. Maar die blijft uit omdat er niet voldoende bussen zijn. Het is een beetje een kip-eiverhaal."

Van der Mark gebruikt precies dezelfde woorden als Nekkers. "Als niemand iets doet, gebeurt er ook niks. Wij gaan hier gewoon stappen in maken", aldus Van der Mark. Het past in de bredere ambitie van de provincie Groningen om van het noorden een waterstofeconomie te maken. Onder meer de provincie, gemeente, Groningen Seaports en AkzoNobel steken daar geld in.

Waterstoftankstations
HyMove-directeur Theo Hendriks, verantwoordelijk voor de levering van de brandstofcel van de bus in Apeldoorn, erkent dat de tankinfrastructuur een zwak punt is. Jaloers kijkt hij dan ook naar Duitsland, waar de overheid miljoenen investeert om een netwerk van waterstoftankstations op te tuigen, vergelijkbaar wat Nederland deed met laadpalen voor batterij-auto's. "Doordat de Duitsers hierin durven te investeren, wordt de exploitatie van bussen met een brandstofcel automatisch interessanter", aldus Hendriks. Struikelpunt blijft wel de prijs: door de hoge druk (350 bar) en strenge veiligheidsregels kost een tankinstallatie voor waterstof al snel 1,5 miljoen euro.

De waterstofbussen in Eindhoven zijn omgebouwde Phileassen die zijn uitgerust met brandstoffencellen van Ballard. De introductie werd iets vertraagd, doordat de technische integratie langer in beslag nam dan voorzien. De twee bussen rijden voor Hermes in een gezamenlijke dienst ca. 420 km per dag.