Wegen ‘versporen’ voor Publieke Mobiliteit?

woensdag 1 mei 2024

Je kunt een auto, boot of vliegtuig kopen en daarmee zelf rijden, varen of vliegen. Maar een trein kopen en daar zelf mee op het spoor kan niet. Ons spoor is gereserveerd voor goederenvervoer en collectief personenvervoer. Die keuze zouden we ook voor een deel van het wegennet kunnen maken, om Publieke Mobiliteit echt van topkwaliteit te laten zijn.

Dit artikel komt uit OV-Magazine 1/2024: Publieke Mobiliteit. Heeft u al een abonnement?

Publieke Mobiliteit voelt een beetje als het ‘totaalvoetbal’, waarmee het Nederlands elftal in 1974 bijna wereldkampioen werd. Kerngedachte was dat alle spelers aan alle spelmomenten meedoen, waardoor een zeer dynamische speelwijze ontstaat. In Publieke Mobiliteit komt één samenhangend vervoeraanbod op een kostenefficiënte wijze tot stand door alle vormen van collectief vervoer te benutten. Fysiek verknoopt via hubs en qua reizigersservices door MaaS-achtige apps.

Augustus 2021 stelde ik op deze plaats (OV-magazine 2021-3) de vraag of de tijd rijp is voor een stelsel van ‘Publieke Mobiliteit’. Ik achtte dat kansrijk en bleek op dit punt een goede voorspeller: inmiddels staat Publieke Mobiliteit bij alle overheden op de agenda, en we bouwen in hoog tempo kennis en know-how op. Uiteraard stuiten we daarbij op allerlei vraagstukken. Daarvan stip ik hieronder ‘ambitie’, ‘gereedschapskist’ en ‘naamgeving’ aan.

Drie ambitieniveaus

Welke ambitie we hebben met Publieke Mobiliteit? Volgens mij hebben we drie mogelijke ambitieniveaus. Op niveau 1 brengen we het huidige aanbod van OV, flexvervoer en doelgroepenvervoer kostenefficiënter tot stand. Niveau 2 is dat we met de beschikbare overheidsmiddelen voor OV, flexvervoer en doelgroepenvervoer een beter totaalproduct voor reizigers maken. En niveau 3 is dat we de voordelen van de integratie maximaal gaan benutten. In termen van totaalvoetbal: gaan voor wereldkampioen!

Gegeven opgaven als bevolkingsgroei, ruimte, wonen, bestaanszekerheid, energie, klimaat en bereikbaarheid lijkt mij niveau 2 het minimum en de eerste stap. En niveau 3 onze logische ambitie. Vanzelfsprekendheid en betaalbaarheid voor reizigers zijn dan kernwoorden. Evenals uitmuntende operationele kwaliteit, die kan vragen dat we een deel van ons wegennet ‘versporen’. Dus dedicated toewijzen aan Publieke Mobiliteit. In hun boek ‘De Gulden Snelweg’ spreken Geert Kloppenburg en Mark Buiter van VolVrije Banen. En zij laten overtuigend zien dat je met collectief vervoer veel meer mensen over één rijbaan kunt verplaatsen dan met individuele autoverplaatsingen.

Is onze gereedschapskist voldoende gevuld om Publieke Mobiliteit op niveau 2 tot stand te brengen? Volgens mij kan dat inderdaad prima, komen we met het huidige instrumentarium zelfs een heel eind richting niveau 3. Natuurlijk zullen we beren tegen komen op onze weg, maar we verliezen tijd als we nu wachten tot die verjaagd zijn.

Ontwikkelterm

Tenslotte: hoe gaan we ‘het’ uiteindelijk noemen? Publieke Mobiliteit is echt iets anders is dan ‘klassiek’ OV. Nu zeggen we: ‘ik ga met het OV’. Maar ik zie ons nog niet zeggen ‘ik ga met PM’. Ik stel daarom voor om PM als ontwikkelterm te gebruiken, maar op een goed moment de definitie van OV te verbreden. Eerst van OV naar Publieke Mobiliteit. En dan Publieke Mobiliteit herdopen tot (het nieuwe) OV. Mooie ronde cirkel, bijna Cruijffiaans totaalvoetbal!