Optimistisch en voorzichtig de transitie vormgeven

Maar er zijn ook zorgen. Waarom is ontschotten de afgelopen twintig jaar niet gelukt? Wat blijft er over van de beloofde kwaliteitsverbetering als Rijk, provincies en gemeenten de efficiencywinst gebruiken voor de grote bezuinigingsopgaven? Welke impact heeft publieke mobiliteit op het werkplezier en de arbeidsvoorwaarden van het rijdend personeel? En hoe garanderen we basismobiliteit voor kwetsbare doelgroepen als hun huidige vervoersmogelijkheden opgaan in een groter geheel?

Als kwartiermaker bij Bijstelling buig ik mij graag over grote thema’s in het fysieke domein. Publieke mobiliteit is in mijn ogen geen programma voor de korte termijn maar een transitieopgave zonder duidelijk eindbeeld voor stakeholders en reizigers. Ik pleit voor een breed gedragen, ambitieuze stip op de horizon en tegelijkertijd voor een behoedzaam en adaptief ontwikkelpad. Met een professionele beleidscyclus stap voor stap concepten uitproberen, huidige problemen beheersbaar houden en beleidsmatige ambities realiseren.

Dat is helaas niet eenvoudig. Er is onvoldoende consensus over het toekomstbeeld noch het ontwikkelpad. Het stakeholderveld is ontzettend groot, divers en versnipperd. Ik spreek met enthousiaste koplopers en terughoudende critici, beleidsmakers en uitvoerders, sociaal domein en fysiek domein, diverse Rijksdiensten en talloze decentrale overheden en samenwerkingsverbanden en een uiteenlopend scala aan private en semi-private dienstverleners die directe impact gaan ervaren van publieke mobiliteit in hun core business.

Om te komen tot (voldoende) consensus over de visie op en de scope  van publieke mobiliteit moeten we volgens mij een aantal dingen doen. Ten eerste moeten we een professionele, meerjarige cocreatie organiseren binnen en tussen de betrokken (deel)sectoren. Belangrijk hierbij is de betrokkenheid van het fysieke en sociale domein en de samenwerking tussen de OV en de doelgroepensector. Een goede samenwerkingsstructuur en transparante kennisdeling is hierbij randvoorwaardelijk.

Ten tweede moeten we een integrale probleemanalyse uitvoeren van de huidige situatie en het toekomstperspectief. Welke knelpunten zijn er in het mobiliteitsaanbod en hoe ontwikkelen die zich richting 2050 als we niets doen (autonoom toekomstbeeld). Vervolgens kunnen we realistische inschattingen maken van de impact van de transitie naar publieke mobiliteit op de toekomstvisie en ambitie. En dit alles op basis van brede welvaartsafwegingen.

Van hieruit moeten we ten derde werken aan een adaptief ontwikkelpad voor publieke mobiliteit. Dit bestaat ruwweg uit twee delen, namelijk enerzijds – daar waar de condities goed zijn – experimenteren met verschillende vormen van publieke mobiliteit om te ontdekken wat werkt en tegen welke knelpunten we aanlopen. Anderzijds werken aan het lange termijnbeleid: het uitdenken en uitwerken van de governance van publieke mobiliteit en het creëren van de juiste kaders voor het ontschotten van deelsectoren en optimaliseren van de inzet van het nieuwe systeem. 

Vanuit Bijstelling zet ik mij de komende jaren in voor deze activiteiten. Met het verbeteren van de beleidscyclus werken we aan beter beleid en vergroten we de impact op brede welvaartdoelen voor de huidige burger en toekomstige generaties. Optimistisch en voorzichtig gaan we deze uitdaging aan!