Leidt nieuwe spoordienstregeling tot minder woningen?

Door personeelstekorten op het spoor wordt het aanbod van treinen met 10-15% verlaagd. Dit leidt tot een slechtere bereikbaarheid per openbaar vervoer waardoor ook woningbouwplannen onzeker worden. Deze zijn juist gestoeld op goed openbaar vervoer gezien dit minder parkeerruimte en hogere woningdichtheden mogelijk moet maken.

Op zondag 11 december gaat de nieuwe spoordienstregeling in. Geplaagd door personeelstekorten ziet NS zich genoodzaakt flink in de dienstregeling te snijden. Met 2.200 openstaande vacatures, een vergrijzend personeelsbestand én oplopende werkdruk ziet het er niet naar uit dat deze forse ingreep snel teruggedraaid zal, of kan worden. Een maatschappelijk probleem dreigt.

Eén miljoen woningen moeten er de komende jaren gebouwd worden, die elk gaan leiden tot veel nieuwe verplaatsingen. Tegelijkertijd is ons wegennet behoorlijk vol.  Met grote opgaven op het vlak van woningbouw, klimaat en stikstof is het spoor belangrijker dan ooit. Een goede bereikbaarheid per openbaar vervoer is namelijk cruciaal om de lagere parkeernorm en hogere woningdichtheden te kunnen handhaven.

Uit een doorrekening van de bereikbaarheidseffecten door mobiliteitsadviesbureau Movares blijkt dat de bereikbaarheid vooral inde Randstad en grote steden buiten de Randstad sterk geraakt wordt door de uitgeklede dienstregeling. In Haarlem, Gouda en Leiden neemt de bereikbaarheid met wel 15% af. In de drie grote steden, waar de mobiliteitsproblematiek het grootst is, neemt de bereikbaarheid per spoor met 5 tot 10% af. Het openbaar vervoer wordt zo een minder goed alternatief voor de auto, terwijl juist in deze gebieden de meeste nieuwe woningen moeten worden gebouwd. Plannen om deze woningen te bouwen met een beperkt aantal parkeerplaatsen, waardoor hogere dichtheden mogelijk zijn, worden onzeker. Als er geen alternatief is in de vorm van goed openbaar vervoer kan deze lage parkeernorm geen standhouden en kunnen er simpelweg minder woningen worden gebouwd.

NS heeft zichtbaar haar best gedaan de impact te beperken door vooral in de rustige avonduren en het weekend treinen te schrappen en alleen frequenties te verlagen in plaats van corridors. Toch heeft dat niet kunnen voorkomen dat er zelfs in de spits treinen verdwijnen. De vorig jaar geïntroduceerde 10-minutentrein tussen Amsterdam, Utrecht en Arnhem, gaat terug naar een kwartierdienst. In de avonduren en het weekend wordt zelfs teruggegaan naar één trein per half uur. De kwartierdiensten tussen Utrecht en Den Haag en tussen Utrecht en Rotterdam, gaan terug naar halfuursdiensten. Voor overstappende reizigers hebben de frequentie-verlagingen extra gevolgen. Aansluitingen worden langer, waardoor reistijden nog harder toenemen. De aantrekkelijkheid van het openbaar vervoer staat enorm onder druk, terwijl dat nu belangrijker is dan ooit.

Woningbouwstrategie en bereikbaarheid zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Het woningtekort raakt alle generaties. De maatschappelijke functie van het spoorbedrijf gaat verder dan alleen vervoer voor mensen zonder eigen auto, het gaat om de bereikbaarheid van Nederland. NS en de reizigers mogen daarom niet aan hun lot worden overgelaten. Het is een maatschappelijk probleem wat vraagt om een maatschappelijke oplossing. Het kabinet, provincies, gemeenten én vervoerbedrijven moeten gezamenlijk werken aan een actieplan om het openbaar vervoer snel weer op het oude aanbod terug te krijgen.