Datagedreven werken: de sleutel voor publieke mobiliteit?

Het toekomstbeeld is dat alle vervoersautoriteiten, rijk, provincies en gemeenten datagedreven werken en gebruik maken van informatieproducten. Datagedreven werken zorgt voor betere beleidskeuzes en de acceptatie van die keuzes voor en door vervoersautoriteiten, wegbeheerders en beleidsmedewerkers. Datagedreven werken biedt concessiemanagers, beleidsmedewerkers en wegbeheerders de mogelijkheid de prestaties van de vervoerder te monitoren, inzicht te verkrijgen in beleidskeuzes en beleidsdoelstellingen te monitoren. Kortom datagedreven werken zorgt het meer gemak, meer efficiëntie en daarmee voor lagere kosten! 

Op dit moment zijn er allerlei verschillen tussen concessies die maken dat data, de datahuishouding en de inzichten die gegenereerd worden soms verschillen. Alhoewel de basis in alle ov-concessies gelijk is vanwege het MIPOV (Model Informatie Profiel Openbaar Vervoer), voeren vervoerders nog allerlei eigen bewerkingen uit om bijvoorbeeld de data teverrijken (bv. een missende check-uit toevoegen op basis van historische data). Op dit moment werken de decentrale ov-autoriteiten (binnen DOVA) aan de vernieuwing van dit MIPOV. Deze vernieuwing is een goede stap en maakt het mogelijk betere vergelijkingen over de concessiegrenzen heen te maken. Voor de transitie naar publieke mobiliteit is het noodzakelijk inzicht te krijgen (en geven) in de andere modaliteiten. Hiervoor moeten ook deze datastromen gestandaardiseerd en centraal ontsloten worden. Zodra dit het geval is, wordt het mogelijk om het vervoersaanbod flexibel binnen concessies en over de concessiegrenzen heen goed op elkaar af te stemmen. 

Net zoals je bij het ontwerpen van ov moet redeneren vanuit de reiziger, moet je bij data en tooling kijken naar de gebruiker en dus de usecase. Om elke gebruiker het juiste datagedreven inzicht te bieden is kennis nodig van data, techniek en mobiliteit. Om het allemaal wat concreter te maken geven we hieronder enkele eigen voorbeelden van hoe datagedreven werken en het gebruiken van tooling nu al zorgt voor een beter publiek mobiliteitssysteem.

De impact van 30 in het ov 

Bij de invoering van 30 km/u moeten wegbeheerders rekening houden met de effecten op het openbaarvervoer. Bij een lagere snelheid rijden de bussen minder dienstregelingkilometers per dienstregelinguur. Oftewel, minder productie voor dezelfde kosten en dus een probleem voor de exploitatie van de concessie. Met data is dit probleem inzichtelijk te maken. Zo heeft Keypoint de gemeente Haarlem ondersteund met onze tool ‘30 in het ov’. Met deze tool bieden wij de gemeente een duidelijk beeld van de impact van nieuwe wegencategorisering. Hierdoor is de gemeente in staat goede afgewogen beleidskeuzes te maken. 

Doelgroepenvervoer en ov-aanbod afstemmen 

Datagedreven inzichten zijn nodig voor de integratie van ov en doelgroepenvervoer in één systeem. Het komt voor dat een 12 meter bus en meerdere doelgroep busjes achter elkaar over een route rijden, waarbij ze bovendien niet allemaal evengoed gevuld zijn. Om hier een efficiëntie slag in te maken moet je weten van waar naar waar mensen rijden (HB-relaties). Met verschillende aanbieders van doelgroepenvervoer binnen één ov-concessiegebied is het nu lastig om dat overzicht te creëren. Voor de provincie Overijssel en een aantal gemeenten hebben wij de data van verschillende aanbieders verzameld en in onze doelgroepenvisualisatietool omgezet naar bruikbare informatie. Deze informatie gebruiken we vervolgens voor het vormgeven van het lijnennet in de concessie. Hierbij wordt onder andere gekeken naar aansluiting op nieuwe hubs/ov-knooppunten. Oftewel, datagedreven werken zorgt voor een beter op elkaar afgestemd aanbod in publieke mobiliteitsconcessie (efficiency) en daarmee voor kostenbesparing.

Zijn de deelmobiliteitsdoelstellingen behaald? 

Om het aanbod deelmobiliteit goed af te stemmen op het ov hebben overheden inzichten nodig in de gebruikerspatronen. Want hoeveel fietsen of auto’s zijn er op welke plek nodig op welk moment van de dag? Daarnaast hebben gemeenten doelstellingen rondom deelmobiliteit die zij willen monitoren. Het dashboard deelmobiliteit van het CROW geeft hier al een mooi overzicht van. Speciaal voor de gemeenten Enschede hebben we dit dashboard verder uitgebreid, zodat de gemeente kan meten of hun beleidsdoelstellingen worden gehaald. Uiteindelijk biedt het bijhouden van multimodale reizigersstromen inzichten om een beter mobiliteitsaanbod voor de reiziger neer te zetten. Met deze inzichten wordt er direct ingespeeld op de veranderende vraag van reizigers.

Bovenstaande voorbeelden zijn nog maar het begin van wat er allemaal mogelijk is met datagedreven werken. Wanneer meer data centraal ontsloten wordt, krijgen overheden de mogelijkheid datastromen te combineren en zinvolle nieuwe inzichten te genereren. Datagedreven werken zorgt dus voor betere keuzes en draagt bij aan een meer flexibel en succesvol publiek mobiliteitssysteem. Het is van belang, dat naast vervoerders, ook vervoersautoriteiten, provincies en gemeenten aan de slag gaan met data, zodat zij in staat zijn te monitoren of hun beleidsdoelstellingen worden gehaald. En wij gaan graag samen met u aan de slag!