'Ov over water is mijn leven'

De twee zuidelijke lijnen zijn nu operationeel, de Havenlijn volgt in het voorjaar van 2018.

Hij wist dat hij een risico nam toen hij in Vlaanderen begon. Maar het pakte goed uit. DeWaterbus, zoals de Belgische ov-lijn heet, vaart met een fast ferry van het type Damen Waterbus 2407 op de Schelde. In de eerste maanden vervoerde DeWaterbus zo’n 100.000 passagiers. 

Begin november verdubbelde de rederij de frequentie, van één naar twee afvaarten per uur met een extra schip en vanaf het voorjaar vaart DeWaterbus ook naar het Havengebied. Daarvoor ondertekende Schutten in november een overeenkomst met Damen Shipyards om de vloot op te schroeven naar vier schepen. “Uiterlijk 1 september 2018 is de vloot, die in het Turkse Antalya wordt gebouwd, op volle sterkte: drie reguliere boten en één reserve”, vertelt Schutten.

Pilot

In het voorjaar van 2016 zocht de gemeente Antwerpen mogelijkheden voor alternatief vervoer in verband met wegwerkzaamheden die daar de komende jaren plaatsvinden. “Bereikbaarheid is daar een hot item. Openbaar vervoer over water was een van de opties die werden onderzocht”, vertelt Gerbrand Schutten. Daarom nam de schepen van Antwerpen, Marc van Peel, contact op. “Hij wilde weten hoe ons systeem werkt.”

Van Peel en zijn mobiliteitsspecialisten waren onder de indruk van de fast ferries, die tot 40 km/uur varen, en vroeg Waterbus Nederland een pilot te organiseren in Antwerpen tijdens de Tall Ships Race. “We hebben in twee dagen zo’n 7000 tot 8000 mensen vervoerd. De bezoekers waren erg enthousiast, bleek uit enquêtes.”  

Gerbrand Schutten (rechts) en compagnon Maurits Swets proosten tijdens de opening van DeWaterbus in Antwerpen.

Risico’s

Ook de Stad Antwerpen was enthousiast over deze vorm van vervoer over water en het Havenbedrijf Antwerpen schreef in december 2016 een Europese aanbesteding uit.

Schutten: “Daarop schreven rederijen uit heel Europa zich in. Maar de risico’s waren groot, de concessie loopt bijvoorbeeld maar vijf jaar.” Verder had Antwerpen geen recent mobiliteitsonderzoek gedaan, waardoor weinig duidelijk was over het aantal passagiers en de marktpotentie. Voor veel rederijen was dat reden om zich terug te trekken. Zo ook voor de aandeelhouders van Waterbus Nederland, Koninklijke Doeksen en Arriva Nederland. 

Maar bij Schutten begon het te jeuken. “Ik snapte de overweging volkomen, want het is nogal een investering voor een relatief korte tijd en het is maar de vraag of het aanslaat. Maar mijn gut feeling zei: hier liggen kansen. Het is pionieren, experimenteren, doen. Dat sprak de ondernemer in mij aan: ov over water is al 17 jaar mijn leven en ik ken dus het klappen van de zweep.”  

Ondertussen in Nederland

Beide aandeelhouders gingen ermee akkoord dat Schutten eigen projecten, waaronder Antwerpen, mocht opstarten onder eigen naam: Aqualiner. Samen met compagnon Maurice Swets kocht Schutten alle aandelen van het bedrijf, waarmee hij zelf in 1999 begon op de lijn Almere–Huizen en later in Rotterdam op de verbinding Rotterdam–Heijplaat RDM Campus. Onder de naam Aqualiner is het duo sindsdien zelfstandig’ actief in Vlaanderen. 

Bij Waterbus Nederland deelde Schutten het directeurschap met Eric Schipper. Sinds 1 juli 2017 is Schipper algemeen directeur van Aquabus. Schipper: “We hebben afgesproken: Aquabus opereert in Nederland en Aqualiner in België. Dat is de duidelijke scheiding, we komen niet in elkaars vaarwater.” 

De contacten tussen de Belgische en Nederlandse Waterbussen zijn dus goed te noemen. “Antwerpen is momenteel onze enige operatie en dat gaat erg goed, zij het dat we op Europees niveau wel stappen willen zetten”, zegt Schutten. “Onze BB Green catamaran, de eerste snelle Aqualiner-ferry die elektrisch vaart op luchtkussentechniek, is door alle EU-testen gekomen.”   

Belgisch succes

Schutten en Swets startten in juli 2017 in Antwerpen met één schip: een Damen Waterbus 2407. Die biedt plaats aan 125 passagiers plus 50 fietsen en vaart met maximaal 40 kilometer per uur over de Schelde. Het polyester maakt het schip relatief licht en daardoor verbruikt het minder brandstof. Bovendien beschikt het over een aandrijving met trekschroef, waardoor het schip nog eens 10 tot 15 procent zuiniger vaart.

De Damen Waterbus 2407 biedt plaats aan 125 passagiers plus 50 fietsen.

DeWaterbus begon in Antwerpen met een gratis vaarmaand waarmee de fast ferry meteen 30.000 bezoekers trok. Ook de tweede maand waren er 30.000 passagiers, nu betalende reizigers. Het Havenbedrijf Antwerpen wil graag uitbreiden. 

“Onze formule is dat een veerdienst een succesvol mobiliteitsalternatief kan zijn mits de reistijd maximaal 1,5 keer die van de auto is. In Antwerpen pakt dat gunstig uit voor ons. Er komt een derde stadsweg onder de stad door en er worden nieuwe tramlijnen aangelegd en oude gerenoveerd. De bereikbaarheid van de haven is daardoor erg slecht.”  

Toekomst in België

Van het tweede schip, dat op 1 november in de dienstregeling kwam, maken tot nu toe ‘enkele honderden’ bezoekers per dag gebruik, zegt Schutten. “Doordat we nu elk half uur varen in plaats van één keer per uur, vinden veel werkgevers het bovendien interessanter: werknemers hoeven niet een uur te wachten als ze de boot hebben gemist.” 

Het risico van de korte concessie blijft, maar Schutten denkt dat het wel mee zal vallen. “De mobiliteitsproblemen zijn niet meteen opgelost. Wij zijn gespecialiseerd in ov over water met snelle vaartuigen en hebben al kennis in Antwerpen opgebouwd, dus ik verwacht niet dat we hier snel klaar zijn.” 

En natuurlijk hoopt hij ook op meer routes in België. Die kansen zijn er zeker, aldus Schutten. “Nu we de eerste pioniersfase in Antwerpen hebben doorlopen, is het schip definitief van wal gestoken.” Zo noemt Schutten het Albertkanaal in Antwerpen en het binnenhavengebied interessante opties: “Alle werkgevers en hun medewerkers, en daarmee het Havenbedrijf en de Stad, hebben daar te maken met enorme bereikbaarheidsproblemen. Vandaar dat we inmiddels naar vier extra schepen gaan uitkijken”, aldus Schutten. 

Toekomst in Nederland?

Wat Schutten betreft heeft de fast ferry ook toekomst in Nederland. Hij ziet mogelijkheden op het IJsselmeer, maar ook in de Biesbosch en op het Haringvliet. Eric Schipper ziet diezelfde kansen. “Nederland beschikt over veel water en in veel gebieden staan de wegen vol. Daar kun je dus ov over water inzetten”, aldus Schipper. 

Gaat Waterbus dan binnenkort op meer plekken in Nederland rondvaren? Voorlopig nog niet, zegt Schipper. De concessie Rotterdam-Drechtsteden loopt nog tot 2021 door en die heeft voorlopig de focus. 

Bestemmingsmarketing

Waar Schutten al vrij snel achter kwam, is dat de Vlamingen nog niet bekend zijn met het concept ‘bestemmingsmarketing’. “De reis gaat om de bestemming. Om dat zo attractief mogelijk te maken, zoeken we samenwerking met bedrijven, maar ook door wat te doen aan decoratie en de uitstraling van het materieel en de omgeving.  

In Nederland leidde dat principe tot het succes van Waterbus, vertelt Eric Schipper. “Wij werken als vervoerder samen met veel partners, zoals gemeenten, de Biesbosch en Kinderdijk. Daar komen reizigersacties uit voort en daardoor binden klanten zich aan ons."