‘Gemeenten moeten energievraag omarmen’

Om de energietransitie in goede banen te leiden, moeten gemeenten én netbeheerders een steviger rol pakken. Dat stelt Marc Rosier, de kersverse ov-manager van de Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH). Tijd voor een dubbelgesprek met Rogier Pennings van Stevin, die concludeert dat nog niemand zich eigenaar voelt van het energievraagstuk rondom energiehubs.

Rosier stapt op een mooi moment in als ov-manager, zo zegt hij zelf, omdat er nogal wat opgaven voor de deur staan: in de metropoolregio komen er tot 2040 400.000 inwoners bij. Dat is een stad ter grootte van Utrecht. “Dat betekent dat we 200.000 woningen moeten bouwen: een kwart van de landelijk bouwopgave. Het totaal aantal woningen stijgt dan tot ruim 3 miljoen.” 

De metropoolregio moet dus goed nadenken hoe iedereen van A naar B kan blijven reizen, gaat hij verder. “Dat het openbaar vervoer daar een sleutelrol in speelt staat vast. Sneller en frequenter rijdend ov kan we die bevolkingsgroei op een duurzame manier faciliteren. Bovendien versterken we met beter woon-werkverkeer het economisch vestigingsklimaat van de metropoolregio”, aldus Marc Rosier van het samenwerkingsverband van 23 gemeenten in Zuid-Holland. 

De ov-manager ziet tevens de druk op het elektriciteitsnet toenemen, nu steeds meer modaliteiten elektrificeren én al die nieuwbouwwoningen ook energie nodig hebben. “Dat betekent dat we moeten zoeken naar oplossingen, bijvoorbeeld door eigen zon- en windenergie op te wekken. Daarin liggen ook enorme kansen. De railbeheerders in deze regio (RET, EBS en HTM, red.) hebben een enorm netwerk in de stad liggen, met belangrijke grondposities: de stations. Die moet je slim zien te benutten.” 

Kansen verzilveren 

“Die grondposities zijn ideale locaties om energiehubs te starten”, stelt energiehub-expert Rogier Pennings van Stevin. “Een hub is natuurlijk echt zo’n modeterm, maar dit zijn mobiliteitsknopen waar ook de energievraag samenkomt. Dus daarin zie ik koppelkansen, we kunnen die concepten over elkaar heen leggen en de maatschappelijke winst vinden. Zo kan je efficiënter omgaan met de financiën, het ruimtelijk gebruik en de druk op het energienet. Bijvoorbeeld door netaansluitingen of gehele netwerken door te koppelen.”

Pennings kan het weten, want in het Rotterdamse was hij namens Stevin met HTA-Rail betrokken bij een project Kralingse Zoom, waar elektriciteit van het RET-metronetwerk wordt gebruikt om geparkeerde e-auto’s te laden. “De infrastructuur ligt er toch al, dus dan is de energiehub heel relevant om kansen te verzilveren. Buiten het stedelijk gebied zou je bepaalde laadpalen kunnen doorkoppelen, dat heet cable pooling. Technisch is dat al mogelijk, maar daar red je de wereld niet mee. De huidige wetgeving zit nog in de weg.” 

Wie pakt het eigenaarschap? 

Volgens Pennings moeten er nog veel ‘praktische’ zaken uitgekristalliseerd worden om energiehubs uit te kunnen rollen, maar begint het bij bestuurlijk draagvlak creëren. Rosier herkent de maatschappelijke kansen die Pennings benoemt. “We moeten niet té afhankelijk worden van het reguliere energienetwerk, maar alternatieven onderzoeken. Daar kan het doorkoppelen zeker bij horen.” 

Hij vervolgt dat HTM en RET hun maatschappelijke rol daarin pakken, maar ziet ook dat niemand zich écht eigenaar van het energievraagstuk voelt en de regiefunctie oppakt. “Dat zag je vroeger bij het streven naar ‘duurzaamheid’ ook. Het duurde een tijdje voordat er stevig regie op werd gevoerd. Inmiddels hebben gemeenten hun verantwoordelijkheden daarin gepakt.” Pennings knikt instemmend: “Als iedereen naar elkaar wijst, gaat niemand rennen.” 

Rosier denkt dat het de uitdaging is om het debat tussen relevante spelers aan te jagen en zo breder draagvlak te creëren. “Energieleveranciers stellen zich nog terughoudend op, terwijl netbeheerders de problemen op zich af zien afkomen. Zij hebben er belang bij om het netwerk te ontlasten, maar zijn door de huidige wet- en regelgeving nog met handen en voeten gebonden. Als MRDH werken wij in opdracht van onze 23 gemeenten en spelen wij een verbindende rol. Onze hoofdtaak is om bereikbaarheid te garanderen. De bal voor het energievraagstuk ligt bij netbeheerders en gemeenten.” 

Hoger op gemeentelijke agenda 

Rosier vervolgt dat netbeheerders de problematiek rond het energievraagstuk goed in beeld hebben, maar dat het bij gemeenten nog niet echt landt. Als oud-wethouder van de gemeente Zoetermeer kan hij het weten. “In nieuwbouwplannen wordt bijvoorbeeld wel nagedacht over groen, blauw, geluidsnormen en meer, maar energie zit er niet bij.” Pennings herkent dat: “Eigenlijk is er een Energieprogramma van Eisen nodig. Dan hoeft niet iedere gemeente het wiel opnieuw uit te vinden, want energieplannen zijn deelbaar.”

Marc Rosier tegen Rogier Pennings: ‘Misschien zou  je gemeenteraadsleden en wethouders eens in een e-bus moeten zetten, om dit probleem onder de aandacht te brengen’

Gemeenten moeten meer doordrongen raken van de noodzaak, vindt de ov-manager. “Bij de MRDH stimuleren we dat er e-bussen rijden, maar een e-bus kan alleen tien jaar rijden als de energievoorziening er is. En dat kan alleen als we het vraagstuk anders aanvliegen. Bovendien wil je voorkomen dat de nieuwbouw er straks is, maar dan zonder stroom.” Tegen Pennings: “Misschien moet je in aanloop naar de verkiezingen (dit interview vond plaats op 1 februari, red.) gemeenteraadsleden en wethouders eens in een e-bus zetten, om dit probleem onder de aandacht te brengen.” 

Meer op kansen richten 

Energiehub-expert Pennings ziet dat de MRDH wel de verbinding legt tussen de verschillende gemeenten en de stedelijke infrabeheerders RET en HTM, maar denkt dat er nog stappen te zetten zijn. “We hebben het niet over de totale energietransitie, maar allereerst over het ov-stukje. Daarin zou de metropoolregio een rol kunnen pakken, door de verantwoordelijkheid ergens te beleggen. De probleemeigenaar hoeft geen gemeente of organisatie te zijn, het kan ook een persoon zijn die ziet dat er een gat valt.”  

Rosier geeft aan dat de MRDH niet over woningbouw of de ruimtelijke ontwikkeling gaat, maar vooral over het bereikbaarheidsvraagstuk en het economisch vestigingsklimaat in de regio. “Het thema energietransitie wordt door meer gemeenten omarmd. En omdat de MRDH een netwerkorganisatie is van 23 gemeenten, voelen wij ons zeker betrokken bij de energietransitie.”  

Dit artikel is eerder gepubliceerd in OV-Magazine 1/2022. Wilt u OV-Magazine voortaan op papier of digitaal ontvangen? Neem dan een abonnement.