Werken aan publieke mobiliteit

In de huidige mobiliteitswereld is de term openbaar vervoer toe aan een upgrade, schrijft Mobycon-adviseur Mirjam de Bok. De term ‘publieke mobiliteit’ wordt een steeds breder gedragen gedachtegoed. Ze beschrijft de ontwikkelingen.

De Wet personenvervoer 2000 beschrijft openbaar vervoer als ‘voor eenieder openstaand personenvervoer volgens een dienstregeling met een auto, bus, trein, metro, tram of een via een geleidesysteem voortbewogen voertuig’. De wereld van mobiliteit is constant in beweging en met innovatieve vormen van gedeelde mobiliteit die niet volgens dienstregeling rijden, of geen tram, metro of bijvoorbeeld bus zijn, rijst de vraag of het tijd is voor een nieuwe term.  

Een term die ook de nieuwere vormen van gedeelde mobiliteit omvat en ze in samenhang met elkaar bekijkt. Als één collectief vervoersysteem, in plaats van losse diensten die niet of nauwelijks op elkaar ingrijpen. Want ook reizigers kijken naar het totaalplaatje om zich van A naar B te verplaatsen en zijn erbij gebaat dat dit een geheel vormt. Een systeem van publieke mobiliteit.  

Ik spreek bewust van publieke mobiliteit. Met publiek bedoel ik ‘voor iedereen bestemd’. Dus niet de auto, waarvan alleen u de sleutels heeft. Het gaat om vormen van mobiliteit die we gedeeld kunnen gebruiken. Soms is dat hetzelfde vervoermiddel op hetzelfde moment, zoals de bus of de trein. En soms is dat hetzelfde vervoermiddel op verschillende momenten, zoals de deelfiets.

Hippe nieuwe term of nieuwe kijk?

De term publieke mobiliteit is niet nieuw en komt steeds vaker terug. Zo werd tijdens de Dag van het OV in 2021 de transitie van openbaar vervoer naar publieke mobiliteit al aangehaald.  

De Vervoerregio Amsterdam heeft in een bestuursakkoord in 2022 vastgelegd te willen werken aan publieke mobiliteit, een robuust systeem van openbaar vervoer waarbij ook bijvoorbeeld deelmobiliteit onderdeel wordt van de reis van deur tot deur. Inmiddels is publieke mobiliteit één van de thema’s waar DOVA aan werkt. Het eerste product van DOVA op dit gebied is de praatplaat Publieke Mobiliteit, die een mooi overzicht geeft van de veelzijdigheid van en de wereld waar we ons in bevinden.

U zou kunnen zeggen dat publieke mobiliteit niets nieuws onder de zon is. Openbaar vervoer blijft een belangrijke ruggengraat. Maar het ov staat in dit systeem niet op zichzelf. Publieke mobiliteit helpt ons breed en integraal te kijken en biedt meer ruimte voor individuele wensen.  

Publieke mobiliteit in de praktijk

In het voorjaar van 2022 bezochten Mobycon en Forseti de stad Aalborg in Denemarken. Daar zagen we hoe vervoerautoriteit NT in feite al jaren werkt aan een systeem van publieke mobiliteit, door de synergie en samenwerking tussen openbaar vervoer, doelgroepenvervoer en andere fijnmazige oplossingen te benutten. Neem bijvoorbeeld Plustur, een (gratis) deur-haltetaxi die alleen te boeken is in combinatie met regulier ov als de afstand tot de ov-halte te groot is. Volledig geïntegreerd in de nationale reisplanner en door deze synergie komt het reguliere ov ook voor reizigers die (te) ver van de halte afwonen, binnen bereik.  

Afgelopen maart bezochten we de regio Parijs. Ook daar zagen we weer hoe er wordt gekeken naar de integratie van openbaar vervoer met allerlei andere modaliteiten. Gedeelde vervoersvormen die daar eerder misschien nog als afzonderlijk of marginaal werden beschouwd – zoals carpoolen of vraagafhankelijk vervoer – zijn in de regio Parijs tegenwoordig écht onderdeel van het reguliere openbaar vervoernetwerk.  

De strategie van carpoolplatform Karos of Padam Mobility – dat digitale ontsluitingen biedt om vraagafhankelijk vervoer efficiënt te kunnen plannen – is in dat opzicht expliciet. Hun doel is niet om te concurreren met bestaande ov-oplossingen, maar daar waar een gebrek aan aanbod is de gaten te dichten. Daarmee worden de huidige lokale openbare netwerken uitgebreid en verfijnd. Enerzijds doen ze dit door ervoor te zorgen dat hun algoritme een overzicht geeft van de bestaande traditionele ov-alternatieven, als die bestaan. Anderzijds is de prijs van de aanvullende mobiliteitsoplossingen even duur als wanneer de reiziger het ov-netwerk had gebruikt (dit met behulp van tariefintegratie). Zo kunnen buitenwijken en rurale gebieden gemakkelijker worden bereikt en kunnen ook kwetsbare reizigers zelfstandig onderweg blijven. Individuele deelmodaliteiten zoals deelsteps of deelfietsen zorgen op kleiner, stedelijk schaalniveau voor een ov-systeem dat reikt tot in de haarvaten.

Ook in Nederland blijft het gelukkig niet alleen bij woorden. We zetten de nodige stappen op het gebied van publieke mobiliteit. Een mooi voorbeeld hiervan vind ik de samenwerking die steeds vaker te zien is tussen ov-vervoerders en deelmobiliteitsaanbieders. HTM werkte in Den Haag samen met Felyx en beiden maakten reclame op elkaars voertuigen. En in de NS-app kan je tegenwoordig ook deelscooters van Check vinden (alleen nog niet boeken en betalen). Deze krachtenbundeling biedt mooie kansen voor de invulling van de first- en last mile.

Inclusievere mobiliteitswereld 

In mijn ogen is publieke mobiliteit een goede term voor hoe we steeds integraler en inclusiever (moeten) kijken naar de wereld van mobiliteit. Wij zetten ons als Mobycon samen met Forseti dan ook in om de werelden van gedeelde mobiliteit (openbaar vervoer, flexsystemen, doelgroepenvervoer, deelmobiliteit, et cetera) met elkaar samen te laten werken, in plaats van naast elkaar. Een systeem waarbij de reiziger centraal staat en we waken over het publieke belang om een duurzaam vervoersysteem te creëren waarin iedereen zich thuis en gezien voelt.

Dit artikel is eerder gepubliceerd in OV-Magazine 2/2023. Wilt u OV-Magazine voortaan op papier of digitaal ontvangen? Neem dan een abonnement.