'Het is tijd voor een kritisch tegengeluid’

De stichting Freedom of Mobility werd in 2010 opgericht door machinist Wouter van Gessel en heeft een visie op een toekomstig mobiliteitssysteem. Die visie, waarbij hij graag een kritisch tegengeluid laat horen, wil hij op grotere schaal uitdragen en implementeren. Daarom is stichting FroM Vriend van OV-Magazine geworden.

Van Gessel: “Ik ben altijd geobsedeerd geweest door mobiliteit. Het was mijn jeugddroom om machinist of piloot te worden. Maar toen ik machinist werd en mijn commerciële vliegbrevet had gehaald, wilde ik meer. Als machinist rijd ik dagelijks treinen, maar omdat ik geen auto heb gebruik ik het ov en fiets en heb zodoende een beeld gevormd hoe een toekomstig mobiliteitssysteem eruit zou kunnen zien.”

‘Het probleem is dat beleid vaak vanuit autoperspectief wordt geschreven’

“In 2008 zei toenmalig staatssecretaris Sharon Dijksma: ‘We kunnen het fileprobleem niet oplossen’. Ik weet zeker dat vanuit meerdere invalshoeken openbaar vervoer de oplossing kan zijn. Het probleem is alleen dat beleid vaak vanuit autoperspectief wordt geschreven. Nadat ik Maglev-onderzoeker Kees van Welsenis bij een modeltreinzaak ontmoette en we in gesprek raakten over magnetische zweeftreinen, hebben we de stichting opgericht. Omdat de stichting een ANBI-status heeft zijn drie bestuursleden verplicht. Vormgever Patrick Carbin is het derde bestuurslid.”

Visie op mobiliteit

“Wij zien openbaar vervoer als mechaniek om mensen te verplaatsen binnen het ruimtelijk domein. Dat gaat verder dan alleen 'traditionele vervoerwijzen' zoals trein, tram, bus of metro. Dat kan ook een kabelbaan of magneetzweeftrein zijn. Een roltrap vind ik eigenlijk wel het beste ov-systeem: het heeft nooit vertraging en verplaatst mensen met een vast begin- en eindpunt. Het ov zit in het domein van de ruimtelijke ordening met een bijzondere eigenschap dat het zich verplaatst met starre routes en een dienstregeling.”

"De ov-wereld is behoorlijk versnipperd met twaalf provincies, twee vervoerregio’s, een ov-bureau, de Rijksoverheid en wethouders die het systeem aansturen. Het ruimtelijk domein is alleen ingericht vanuit automobiliteit. Vanuit ov-perspectief is mensen zo snel mogelijk van A naar B te verplaatsen helemaal niet nodig. Met ov als uitgangspunt moet je alle voorzieningen eigenlijk op de ov-knooppunten en haltes neerzetten. Dat geeft een hele andere ruimtelijke ordening dan die er nu is.”

'Het mobiliteitssysteem is een mechanisme. Haal er een tandwiel uit en het hele mechanisme valt uit elkaar'

“Wij zien het hele mobilteitssysteem als mechanisme, waarbij de tandwielen in elkaar draaien. Als een gedeputeerde in Limburg een tandwiel eruit trekt, valt het hele mechanisme uit elkaar. Dat heeft ook invloed op het ov in Groningen. Mobiliteit is heel specialistisch werk en niet alle overheden gaan daar even goed mee om. Wij willen een kritisch tegengeluid laten horen.”

Brochures en posters

“Dat doen we bijvoorbeeld met onze brochures en posters over de InterRegiolijn Almere – Utrecht – Breda en de Luchthavenlijn met internationale verbindingen. De lijn Almere – Utrecht – Breda is een ontbrekende schakel in het ov-netwerk waar dagelijks 1,2 miljoen mensen gebruik van kunnen maken. We stellen zelf voor deze lijn low- en highspeed maglev voor, maar rails is ook een optie. Brt langs de A27, zoals dat nu verder wordt uitgewerkt, werkt volgens ons niet. Snelwegen zijn ontwikkeld vanuit autoperspectief, waar geen voorzieningen in de buurt zijn. Bussen op de snelweg hinderen het overige verkeer en crëeen geen waarde voor stad, dorp of regio. De snelwegbus kan wel sneller zijn, maar doet minder haltes aan waar zich voorzieningen bevinden. Dan is het voor- en natransport voor reizigers veel langer.”

“De Luchthavenlijn sluit vijf luchthavens en de Randstad aan op Noord-Nederland, Brabant en Limburg. Hiermee kan Schiphol kleiner worden en het netwerk van KLM en luchtvaartalliantie Skyteam toch verbeteren. Bij internationale treinen moeten de nutsbelangen van de betreffende landen leidend blijven. Door stoptrein en intercity absoluut te scheiden, kunnen beide diensten elkaar versterken met hun nutstaak. Het Japanse Shinkansen-systeem is het voorbeeld voor de stichting, om de intercity nationaal en internationaal te verbeteren. Hierbij gebruiken we Maglev-techniek.” 

“De Lelylijn zoals deze nu als snelle verbinding wordt voorgesteld is door bovengenoemde reden geen goed idee. Het doel van ov moet zijn om gebieden en voorzieningen met elkaar te verbinden en ontsluiten. De hogesnelheidstrein is een niche en om daar belastinggeld voor de infra voor te gebruiken, vinden wij dan ook niet te verantwoorden. Waarom maak je er geen stoptrein van, zodat kleine steden binnen regio’s met elkaar en het land verbonden worden Dat valt prima te combineren met goederenvervoer.”

Adviesrol

“Als je écht duidelijke keuzes durft te maken en durft te investeren, kan een systeem waarbinnen ov een centrale rol speelt snel geregeld zijn. De bouw van de Boeing 747 duurde bijvoorbeeld maar 1,5 jaar, omdat de fabrikant durfde te investeren. Dat product heeft de gehele luchtvaartbranche veranderd – vliegen is sindsdien ook mogelijk voor Jan Modaal. Zo’n disruptieve rol kan het openbaar vervoer ook spelen, maar de houding is al snel dat iets te duur of te moeilijk is.”

“Wij hebben berekend dat je met een magneetzweeftrein, als intercity met een nutstaak, bijvoorbeeld in drie uur vanuit Den Haag via Schiphol en Amsterdam Zuid in Berlijn kunt zijn. Omdat Schiphol ook aangedaan wordt, kan de trein in het KLM-netwerk komen en een verlengstuk zijn van intercontinentale vluchten en daarmee meer potentiële reizigers aantrekken. Alleen moet de infrastructuur dan wel eerst op orde zijn. De ruimte daarvoor is er echt wel: we hebben het gereedschap in handen. Dan moeten we alleen niet steeds op projectbasis werken, want dan vinden we telkens steeds hetzelfde wiel opnieuw uit en valt het daarna stil. Dit vraagt om een langetermijnvisie.”

"Het is misschien wel een absurde gedachte en een ingewikkelde klus om als kleine stichting een adviesrol te bekleden in deze wereld vol adviesbureaus. Maar adviesbureaus werken ‘in opdracht van’ en kunnen dus niet onafhankelijk zijn, wij als stichting kunnen dat wel. Daarom willen we graag vaker overheden adviseren, met onze posters presentaties geven en anderen inspireren.”

Vriend van OV-Magazine

“Daarom zijn wij Vriend van OV-Magazine geworden. We willen onderdeel zijn van de community en zodoende meer gewicht krijgen. We willen onze ideeën aandragen, maar ook een kritisch tegengeluid laten horen en politieke keuzes bevragen. De echte ov-techniek wordt maar door een kleine groep mensen begrepen, maar is wel heel belangrijk. Je kunt wel van alles willen, maar als het mechanisch onmogelijk is, houdt het op. Dat willen we meer onder de aandacht brengen.”

“Het ov kan potentieel een cruciale rol in de maatschappij spelen, daarom is het belangrijk dat de ov-sector een boost krijgt. En daarbinnen speelt het vakblad een essentiële rol. Via het vakblad kunnen we hopelijk mensen inspireren, discussies op gang brengen en misschien ook wel excursies organiseren, om elkaar beter te gaan begrijpen.”

Ook Vrienden worden?

Vindt uw bedrijf of organisatie een toonaangevend en kritisch vakblad belangrijk? Dat met een open blik over de ontwikkelingen in de markt schrijft, achtergronden duidt, verdieping geeft, hoor en wederhoor toepast en de mensen ‘achter’ het bedrijf of beleid interviewt? Word dan ook Vriend van OV-Magazine.