Ombouw Kamperlijn met 3 opdrachtgevers

Het Kamperlijntje, zoals het spoor ook wel genoemd wordt, stond op het wensenlijstje bij veel partijen. De provincie kreeg de spoorlijn in handen. Nadat er tot twee keer toe was geprobeerd om er een tram op te laten rijden – beide aanbestedingen voor het tramvervoer mislukten – ging Overijssel over op plan B: elektrificatie en een klassieke spooraanbesteding in combinatie met de spoorlijn Zwolle–Enschede, die tussen Zwolle en Wierden ook onder de draad wordt gebracht.

De toekomstige halte Stadshagen

De gemeente Zwolle wist te bedingen dat er een halte aan de lijn zou komen in de Vinex-wijk Stadshagen en gaf daartoe de opdracht, in combinatie met een nieuwe verkeerstunnel onder het station door. Iets dichter naar station Zwolle neemt de gemeente daarbij nog eens een van de belangrijke invalswegen naar het centrum op de schop. Daarom moet de overgang in de Veerallee ook aangepast worden en wordt dit meegenomen in het werk. Deze met overwegbomen beveiligde kruising is een van de breedste van Nederland.

In een keer aangepakt
Bij ProRail zelf stond groot onderhoud van de spoorlijn al een tijd op het programma. De hele bovenbouw moet al een tijdje worden vernieuwd, maar daar is mee gewacht omwille van de efficiëntie. De komende jaren wordt er namelijk nogal wat geklust aan het spoor in Noordoost-Nederland, met de nodige buitendienststellingen tot gevolg.

"Eén aanbesteding, dus maar één keer overlast"

Vanuit ProRail is Reno Voogdgeert projectmanager voor de lijn Zwolle–Kampen. "Bij deze lijn zijn we echt gebiedsgericht te werk gegaan. We hebben het over deelprojecten met een verschillende scope: bovenbouwvernieuwing, elektrificatie en civiel werk. Die hebben we in één aanbesteding weten te realiseren. Dus maar één keer overlast."

Volgens Voogdgeert is deze manier van werken redelijk nieuw: "Ik denk niet dat we eerder een project hebben gedaan waarbij zoveel verschillende opdrachtgevers en benaderingen bij elkaar kwamen." Rail Systems Engineer Geert-Jan Scholte: "Meestal is de staat nog altijd de opdrachtgever. Nu zijn het er drie. De provincie Overijssel gaat over de elektrificatie en het treinvervoer op het spoor. De gemeente Zwolle gaat over het nieuwe station Zwolle Stadshagen en de tunnel onder het spoor en de gemeente Kampen is verantwoordelijk voor de aanpak van het station en het voorplein in Kampen. Dat is best bijzonder."

Onderhoud vooruitschuiven
De bovenbouwvernieuwing is de leidend. Die stond al eigenlijk op het programma toen de tramplannen nog op tafel lagen. Scholte: "Het onderhoud kun je wat vooruit schuiven, maar niet onbeperkt. Eind 2017 moet het echt klaar zijn." Er zijn momenten geweest dat ze in de Inktpot op het puntje van hun stoel zaten. Scholte: "Een concessie die nog niet rond is of een bestemmingsplanprocedure rond de halte Stadshagen die langer duurt; dat zijn momenten geweest dat we dachten om het project toch op te knippen."

"Als een vervoerder opeens een langere trein aanbiedt, heeft dat wel consequenties"

Alle klussen in één keer uitvoeren betekent meerdere opdrachtgevers en een grote waaier aan betrokkenen, van waterschap tot aan omwonenden. "De ene partij heeft wel haast, de andere niet", legt Voogdgeert uit. "Dat moet je wel bij elkaar weten te houden bij zo’n aanbesteding." Scholte: "En dat is nog alleen maar de infrastructuur. Er liep bijvoorbeeld nog een aanbesteding met een nieuwe vervoerder. En als die dan opeens een langere trein aanbiedt, heeft dat consequenties. Daar hebben we ons ontwerp nog op moeten aanpassen, maar dat is gelukt."

Negen dagen buiten dienst
De werkzaamheden zijn zo gepland dat ze deels samenvallen met het grotere stationsproject Zwolle Spoort. In de laatste week van augustus 2017 gaat heel station Zwolle negen dagen lang buiten dienst. Dat zal ook de afsluitende week zijn van de werkzaamheden tussen Zwolle en Kampen. Tegelijkertijd moet er ook rekening worden gehouden met wegafsluitingen. De gemeente Zwolle pakt de overweg in de Veerallee aan, maar een kruising verderop wordt het viaduct over de Blaloweg, onderdeel van de Zwolse ring, ook verhoogd. Scholte: "We moeten dus met de aannemer van de gemeente en onze eigen aannemer goed afstemmen dat dat niet tegelijk gebeurt, anders gaat de halve stad op slot."

Ter hoogte van de Belvédèrelaan in Stadshagen komt het tweede station van Zwolle. Onder dit station komt een onderdoorgang voor fietsers, voetgangers en autoverkeer. De tunnel wordt zo aangelegd dat een realisatie van dubbelspoor niet onmogelijk wordt gemaakt, maar van een verdubbeling van het lijntje is nu nog geen sprake. Ook een passeerplek halverwege is niet nodig; een pendelend treinstel volstaat. Met eventuele nieuwe haltes, waar bij de tram nog sprake van was, wordt bij de bouw echter geen rekening gehouden.

Niet meer sleutelen
De lijn is nu nog beveiligd met Ter Plaatse Bediende Relaisbeveiliging (TPRB), waarbij de machinist in Kampen zijn eigen rijweg terug instelt, door zich op het perron aan te melden via een kastje, het zogenaamde sleutelen. De rijweg wordt dan vrijgegeven en de machinist kan rijden. Nadeel is dat de verkeersleiding zo niet precies weet waar de trein zich bevindt en er in het geval van calamiteiten via GSM-R wordt gecommuniceerd, met risico's van ruis. Na de ombouw bedient de centrale verkeersleiding in Zwolle de spoorlijn.

Het helpt hopelijk bij het handhaven van de punctualiteit. Zwolle–Kampen staat bekend als het meest punctuele baanvak van Nederland en een van de eisen is dat de punctualiteit niet mag dalen. "Dat is best lastig als je nogal wat componenten toevoegt", legt Scholte uit. "Een te hoge vrachtwagen kan straks de bovenleiding naar beneden trekken. Dat is nu niet mogelijk natuurlijk."

Testrijden vanaf november
Na de buitendienststelling zal NS nog tot december 2017 door blijven dieselen en Stadshagen overslaan. Pas op 1 november 2017 is de oplevering van de elektrificatie en kan Syntus op de lijn gaan testrijden met de Flirts. Syntus verwacht het eerste stel in juni. Vanaf half december 2017 begint Syntus met de exploitatie.