RET en Stevin versnellen energietransitie samen

De Rotterdamse vervoerder RET en Stevin Technology Consultants onderzoeken samen hoe ze de Rotterdamse stroomvoorziening slimmer kunnen benutten. Eén van de mogelijkheden is de ontwikkeling van een energiehub. Tijd voor een dubbelgesprek met Jet Lasseur,directeur Techniek bij de RET, en Robin Coester, mededirecteur van Stevin. 

“De RET heeft via haar tram- en metronetwerk het langste verlengsnoer van de stad”, begint Jet Lasseur. “Daarom vinden we het onze maatschappelijke plicht om mee te denken over de energietransitie.” Ze is trots op de vooruitstrevende rol die de Rotterdamse vervoerder hierin speelt. “We laden bijvoorbeeld al bussen met energie van de metro. Dat bespaart niet alleen veel kosten, maar daardoor hoeft netbeheerder Stedin de grond niet open te halen om nieuwe elektriciteitskabels te trekken en heeft de gemeente minder last van opengebroken straten. Dat is een win-winsituatie.” 

Stevin is één van de partners met wie de RET zich inzet voor een slimme energiehuishouding. Coester: “Het is onze missie om de energie-infrastructuur toekomstbestendig te maken. Dat begint altijd met onderzoek doen, want er gaan veel technische, organisatorische en juridische aspecten achter schuil. We zoeken systeemproblemen op en proberen die te tackelen, om innovaties vervolgens te versnellen. Daarvoor moeten we op tijd met de juiste partijen om tafel, want je doet het niet alleen. Die tijdige verbinding is essentieel.”

Niet lullen, maar poetsen 

Omdat het landelijk kader volgens Coester nog niet robuust en helder genoeg is, komen veel innovatieve oplossingen op regionaal niveau tot stand. De RET loopt volgens hem voorop in Nederland om de energietransitie te versnellen. “Natuurlijk lopen zij ook tegen beperkingen aan, maar in Rotterdam is men bereid over de eigen schutting heen te stappen. Dat past binnen de ‘Niet lullen, maar poetsen’-mentaliteit”, zegt hij tevreden. Zo onderzoeken RET en Stevin met netbeheerder Stedin de toepassing van smart grids op het RET-netwerk, om stroom terug te leveren aan het netwerk.  

Op P+R-terrein Kralingse Zoom in Rotterdam loopt momenteel een haalbaarheidsstudie van Stevin, HTA-Rail, RET, MRDH en gemeente Rotterdam om 1100 laadplaatsen van elektrische auto’s op het RET-stroomnetwerk aan te sluiten. Lasseur ziet dat daar veel maatschappelijk voordeel uit te halen is. “Die studie maakt duidelijk dat een elektrische auto via ons netwerk opladen veel potentie biedt. Het enige probleem is dat het huidige juridisch kader geen mogelijkheid biedt om energie door te leveren aan andere afnemers. Zolang dat niet kan, kunnen we geen fysieke pilots organiseren.” 

Gesloten distributiesysteem 

De naderende nieuwe Energiewet, die naar verwachting in 2022 ingaat, moet daar verandering in brengen. “In deze nieuwe wet willen we opgenomen hebben dat stroomopwekkers als de RET een ontheffing krijgen van de ACM en wel hun stroom mogen doorleveren aan derde partijen, in het gesloten distributiesysteem (gds)”, vertelt Lasseur. “Op deze manier kan de RET haar stroom doorleveren aan derde partijen.  

Coester vult aan: “Met deze mogelijkheden in de wet kunnen we naast haalbaarheidsstudies ook fysieke pilots doen en die kennis weer delen met anderen. Natuurlijk komen er vanzelf weer nieuwe grijze gebieden op ons pad, maar dit is een eerste belangrijke stap voorwaarts.” 

Daarmee  valt een belangrijke begrenzing weg voor de RET, stelt Lasseur. “We hebben de stappen om een ontheffing binnen het gds te krijgen alvast onderzocht, maar zolang het juridisch nog niet mogelijk is kunnen we nog geen fysieke pilot organiseren. Als innovator wil je soms wel over het randje, maar als organisatie kan je dat echt niet doen. Dus het is wachten op de nieuwe wetgeving.” 

Samenwerkingen optuigen 

In het tussentijd is het van belang de verschillende partijen op tijd te verbinden, gaat Coester verder. “De meeste partijen willen wel graag samenwerken, maar hebben ook eigen financiële en maatschappelijke belangen. Dat moet je van elkaar accepteren en elkaar daarin ruimte geven, maar soms is dat een moeizaam proces. Daarom moet iemand de kar trekken om in beweging te blijven, het eigenaarschap pakken, want zo’n samenwerking optuigen gaat niet vanzelf.” 

Via de Kennistafels Energiehubs trekt Stevin die kar om de haalbaarheid van de innovatieve eHub te onderzoeken. “Dat is voor ons echt een mechanisme om de energietransitie te versnellen. De elektrificatie is een eerste stap en daarin gaan het mobiliteits- en energiedomein steeds dichter tegen elkaar schuren. Wij brengen die sectoren samen.”

Ambassadeurs nodig 

Eén van de deelnemers van de Kennistafels is Leo Vliegenthart, assetmanager bij de RET. Lasseur is trots op zulke ‘idealisten’: “We moeten de energie-opgave samen oplossen, maar niet alle stakeholders willen het gesprek altijd aangaan of zien het gemeenschappelijk belang. Daarom zijn ambassadeurs nodig met een intrinsieke motivatie, die er voortdurend energie in blijven stoppen en continu blijven masseren. De organisaties erachter moeten het dragen, maar de mensen houden het in beweging.” 

Op die manier gaan steeds meer mensen geloven in innovatieve concepten, weet Coester. “Via de Kennistafels inspireren en stimuleren we mensen en organisaties, die er aanvankelijk nog niet in geloven. In verschillende fases zijn er verschillende stakeholders. Door hen te inspireren, naar hen te luisteren en open te staan voor adviezen creëren we draagvlak en maken we duidelijk dat iedereen elkaar zowel persoonlijk als zakelijk nodig heeft. Daarvoor zijn initiators nodig die ervoor gaan en de boodschap blijven herhalen.” 

Wat betreft pilots en innovaties, is de RET progressiever dan collega-stadvervoerders HTM en GVB, constateert Coester. “In elk landsdeel spelen andere regionale uitdagingen en is voor andere aansturing gekozen. Deze combinaties leiden tot andere inzichten. Rotterdam kan laten zien wat het al heeft bereikt, zodat alle landsdelen elkaar kunnen versterken.” Lasseur beaamt dat: “Wij willen onze concepten en studies graag delen met onze collega’s, zodat zij ze kunnen hergebruiken. Wij zetten daarom ook in op schaalbaarheid van de concepten”. Het financiële belang is hierbij van ondergeschikt belang. 

Volledige verlengsnoer inzetten 

Uiteindelijk droomt Jet Lasseur ervan dat de RET het hele stedelijk verlengsnoer kan gaan inzetten, om stroom efficiënt met anderen te delen. “Ik zou het vet vinden om die smart grids operationeel te hebben op de P+R Kralingse Zoom en het daarna op te schalen naar het hele Rotterdamse netwerk. Vervolgens wil ik het concept delen met collega’s binnen Nederland en Europa.” 

Ook de energiehub biedt veel potentie, besluit Coester: “We willen laten zien dat de maatschappelijke baten er legio zijn en dat ook in ‘Den Haag’ doen landen. Op die hubs kunnen verschillende energiedragers samenkomen, zoals zonne-energie en waterstof. En ze zijn flexibel inzetbaar, want morgen gebruiken we ze voor mobiliteitsvormen en overmorgen niet meer. Maar dan kunnen we er andere diensten op aansluiten. Binnen de energietransitie gaat de e-hub een belangrijke rol spelen, we kunnen echt niet zonder.“ 

Lasseur ten slotte: “Binnen de energietransitie zijn onze innovaties wellicht een druppel op een gloeiende plaat, maar alle druppels helpen aan de opgave waar we in Nederland voor staan. Zo gaan we slapen met een droom en worden we wakker met een doel.” 

Dit artikel is eerder gepubliceerd in OV-Magazine 3/2021. Wilt u OV-Magazine voortaan op papier of digitaal ontvangen? Neem dan een abonnement.